Morgunblaðið - 15.06.1995, Blaðsíða 18

18 FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 1995
ERLEIMT
MORGUNBLAÐIÐ
Ný ársskýrsla SIPRI um alþjóðamál
Vaxandi áhrif
hersins í Kreml
Stokkhólmi. Reuter.
SÆNSKA friðarrannsóknastofnunin, SIPRI, lýsir í síðustu árs-
skýrslu sinni áhyggjum vegna aukinnar kröfuhörku og óbilgimi af
hálfu Rússa í alþjóðamálum. Sagt er að herinn hafi í vaxandi
mæli áhrif á mikilvægar ákvarðanir stjórnvalda í Moskvu. Skýrslan
kemur út í dag.
„Uggvekjandi teikn eru á lofti
um vaxandi yfirgang Rússa í
stjórn- og hermálum í fyrrverandi
sovétlýðveldum og víðar,“ segir í
ársskýrslunni. Bent er á að átökin
í Tsjetsjníju og víðar í Kákasus-
löndunum hafi, ásamt aukinni
kröfuhörku Moskvustjórnarinnar
um að tekið sé mikið tillit til stór-
veldishagsmuna Rússa í Evrópu
og á alþjóðavettvangi, skaðað
mjög samskipti þeirra við Evrópu-
ríkin.
„Yfirmenn hersins hafa í æ rík-
ara mæli áhrif á ákvarðanir í af-
vopnunarmálum, hafa jafnvel síð-
asta orðið en þessi mál voru áður
í höndum stjórnmálamanna.
Margir hafa áhyggjur af vaxandi
hernaðarumsvifum Rússlands í
suðri. Það er að verða skyndileg
breyting á heimssýn Rússa og af-
stöðu þeirra til stjórnmála, jafnt
erlendis sem innanlands."
Skýrsluhöfundar benda á hinn
bóginn á að Rússar hafi staðið við
samninga um að draga heri sína
á brott frá ríkjum Varsjárbanda-
lagsins gamla og Eystrasaltslönd-
unum.
SIPRI segir að auk Tsjetsjníju
séu sjö svæði í Sovétríkjunum fyrr-
verandi þar sem átök séu nú eða
hætta á átökum síðar. Þau séu
Abkhazía og Suður-Ossetía, hvort-
tveggja uppreisnarhérað í Georg-
íu, Krímskagi, Eystrasaltslöndin,
Dnéster-hérað í Moldovu og Tadz-
híkístan í Mið-Asíu.
Borpalli sökkt í Atlantshaf
Waigel fordæmir
fyrirætlanir Shell
Bonn. Reuter.
Alþjóðanetið
Hindra
aðgang
barna
Seattle. Reuter.
BANDARÍSKA hugbúnað-
arfyrirtækið Microsoft hef-
ur gengið til samstarfs við
þrjú fyrirtæki, sem sér-
hæfa sig í hugbúnaði fyrir
Alþjóðanetið (Internet), um
að setja viðmiðunarreglur
sem myndu gera foreldrum
kleift að útiloka meiðandi
efni á netinu.
Fyrirtækin hafa stofnað
foreldrasamtök upplýs-
ingahraðbrautarinnar, svo-
nefndu, og hyggjast gefa
út skýrslu fyrir lok þessa
árs um það hvernig koma
megi í veg fyrir að börn fái
aðgang að rafrænum upp-
lýsingatöflum og umræðu-
hópum sem þykja „óviðeig-
andi.“
Fregnir um að unglingar
hafi farið að heiman frá sér
til þess að hitta ókunnugt
fólk sem það komst í sam-
band við gegnum netið hafa
vakið á ný umræður um
áhrif Alþjóðanetsins, en
það gerist nú æ algengara
að heimili hafi aðgang að
netinu.
Höfuðvígi
málfrelsisins?
Til greina kemur að
bandaríska þingið sam-
þykki lög sem banna dreif-
ingu meiðandi efnis á net-
inu, þrátt fyrir mótmæli
notenda þess, sem líta á
skipulagslítið netið sem
höfuðvígi málfrelsisins.
Eitt fyrirtækjanna sem
hyggjast starfa með Micro-
soft, Netscape Communic-
ations, mun líklega bæta
við hugbúnaðinn, sem það
framleiðir, einhverskonar
hömlum sem foreldrar geta
notað til þess að takmarka
aðgang barna að upplýs-
ingum á netinu.
FJARMALARAÐHERRA Þýska-
íands, Theo Waigel, fordæmdi í
gær áætlanir Shell-olíufélagsin um
að sökkva olíuborpallinu Brent
Spar í Atlantshafið. Gaf Waigel
til kynna að hann hygðist taka
málið upp á fundi sjö helstu iðn-
ríkja heims sem haidinn verður í
Kanada í þessari viku.
Ráðherrann sagði í gær að ekki
væri hægt að sætta sig við fyrir-
ætlanir Shell með borpallinn. Fleiri
stjórnmálamenn í Þýskalandi hafa
fordæmt ákvörðunina og segja að
olíufélagið eigi að koma pallinum
á land til eyðingar. Grænfriðungar
MEIRA en helmingur fullorðins
fólks á Indlandi er með berklabakt-
eríuna og hafa sérfræðingar Al-
þjóðaheilbrigðisstofnunarinnar,
WHO, áhyggjur af því, sem þeir
kalla „berídasprengingu", verði ekki
gripið til viðeigandi ráðstafana.
„Indveijar sitja á nokkurs konar
berklasprengju vegna nýrra afbrigða
bakteríunnar, sem eru orðin ónæm
fyrir venjulegum lyfjum," sagði Kra-
ig Klaudt, starfsmaður berkla-
varnaáætlunar WHO. Sagði hann,
að árlega veiktust 1,5 milljónir Ind-
veija af berklum og spáði því, að
hálf milljón manna létist úr sjúk-
dómnum á þessu ári.
Klaudt sagði, að yfirleitt veiktust
aðeins 10% þeirra, sem smituðust
BRETAR hafa ákveðið að sæma
Henry Kissinger, fyrrum utanríkis-
ráðherra, heiðursnafnsbót vegna
starfa hans í tengslum við sam-
skipti Bretlands og Bandaríkjanna.
Elísabet Bretadrottning mun
veita honum aðalsnafnsbótina er
hann kemur í heimsókn til Bret-
lands í næstu viku. Þar sem að
hafa haft sig mjög í frammi vegna
málsins, hlekkjuðu sig m.a. við
pallinn. Þá hafa þeir hvatt fólk til
þess að skipta ekki við Shell og
segir fyrirtækið að dregið hafí úr
sölu.
Starfsmenn Shell hófust á
sunnudag handa við að flytja pall-
inn frá Norðursjó og á áfangastað
í Atlantshafi, sem er suðvestur af
Færeyjum. Það er gert með leyfi
breskra yfirvalda. Er Waigel var
spurður að því hvort að hann
myndi taka málið upp við breskan
starfsbróður sinn á fundinum í
Kanada, sagði hann það líklegt.
af berklum, en væri fólk einnig
smitað af alnæmi þrítugfölduðust
líkurnar. Útbreiðsla alnæmis væri
nú hvergi örari en í Asíu og einkum
á Indlandi og þess vegna væri hætt-
an á alvarlegum berklafaraldri mikil.
Sjúklingar, sem fá ónóga með-
ferð, og þeir, sem taka ekki lyfin í
tilskilinn tíma, eiga á hættu að fá
berkla, sem hafa myndað ónæmi
gegn lyfjunum. Klaudt segir hins
vegar unnt að koma í veg fyrir far-
aldur með aðferð, sem kallast DOTS,
en hún felst í því, að fólki eru gefín
lyf í stuttan tíma og ávallt undir
eftirliti heilsugæslustarfsmanna.
Hefur hún verið reynd á Indlandi
og með þeim árangri, að helmingi
fleiri hafa læknast en ella.
Kissinger er ekki Breti leyfíst hon-
um ekki að kalla sig „Sir Henry“.
Hann má hins vegar bæta stöfunum
KCMG á eftir nafni sínu. Meðal
annarra Bandaríkjamanna, sem
hafa verið sæmdir áþekkri heiðurs-
nafnsbót, má nefna Ronald Reagan,
fyrrum forseta, og Norman
Schwarzkopf hershöfðingja.
A akri
UNG stúlka reynir að hnika
hæglátum vatnabuffli á hrís-
grjónaakri skammt frá bænum
Qinzhou, í suðvesturhluta Kína.
Bærinn er í Guangxi-héraði, sem
er eitt hið fátækasta í landinu
og algengt að fjölskyldur í sveit-
um þess sendi einungis synina í
skóla, en dætrum er gert að
vinna á ökrunum.
Ný ákæra
gegn
Berlusconi
Mílanó. Reuter.
SAKSÓKNARI í Mílanó hyggst
sækja ijölmiðlajöfurinn og fyrrver-
andi forsætisráðherra Ítalíu, Silvio
Berlusconi, til saka að nýju. Ákær-
an á hendur honum hljóðar að
þessu sinni upp á skattsvik í
tengslum við landakaup.
Þetta er áfall fyrir Berlusconi,
sem hrósaði sigri í þjóðaratkvæða-
greiðslu um helgina, er meirihluti
lýsti þeirri skoðun sinni að ekki
þyrfti að takmarka eignarhald á
sjónvarpsstöðum. Niðurstaðan
varð til þess að Berlusconi setti
að nýju fram kröfur um að kosn-
ingum yrði flýtt og þær haldnar í
haust.
Lítill vafí þykir leika á því að
tímasetning saksóknarans sé eng-
in tilviljun. Dagblaðið Corriere
Della Sera sagði í gær frá ákvörð-
uninni en upplýsingum um hana
var lekið frá skrifstofu saksókn-
ara.
Herferð saksóknara og dómara
í Mílanó, gegn spillingu, „Hreinar
hendur", hefur farið mjög fyrir
bijóstið á þeim sem teknir hafa
verið til rannsóknar og saka þeir
saksóknara um að framfylgja
„skeiðklukku-réttlæti" með því að
velja ætíð þá tímasetningu sem
valdi hinum ákærðu mestum
skaða.
Sjálfur hefur Berlusconi gengið
skrefí lengra, kallar þá sem að
rannsókninni á ljárre>ðum hans
standa, „dómara í rauðum skikkj-
um“ og segir þá þátttakendur í
samsæri vinstrimanna til að koma
sér á kné.
Ahyggjur af „berkla-
sprengingu“ á Indlandi
Nýju Delhi. Reuter.
Bretar heiðra Kissinger
London. The Daily Telegraph.
Sérsveit
gegn sima-
svindli
BRESKA viðskipta- og iðnað-
arráðuneytið hyggst koma á
fót sérsveit til að vinna gegn
auknum svikum í tengslum við
farsíma. Talið er að símastuld-
ur og sú iðja að láta skrá símt-
öl úr óskráðum símum hjá
öðrum, kosti um 200 milljónir
punda á ári, um 20 milljarða.
Afram verk-
föll hjá SAS
FERÐIR SAS-flugfélagsins
lágu að mestu niðri í gær,
þriðja daginn á einni viku,
vegna verkfalls flugmanna.
Hætta varð við 800 flug, sem
raskaði ferðaáætlunum
40.000 til 50.000 farþega.
Frekari verkföll hafa ekki ver-
ið boðuð en það verður að
gera með viku fyrirvara.
1.989 fórn-
arlömb á
Sakhalín
NÆRRI 2.000 manns fórust
í jarðskjálftanum á Sakhalín-
eyju í Rússlandi í síðasta mán-
uði. Að sögn héraðsstjórnar-
innar létust alls 1.989 manns
en 1.208 komust lífs af.
Lebed segir
af sér
BORÍS Jelts-
ín Rúss-
landsforseti
féllst í gær á
afsögn her-
foringjans
Alexanders
Lebeds en
hann er tal-
inn líklegur
frambjóðandi í forsetakosn-
ingunum á næsta ári.
Seðlabanka-
stjóri í for-
setaframboð
HANNA Gronkiewicz-Waltz,
seðlabankastjóri Póllands, og
bandamaður Lechs Walesa,
forseta landsins, sagðist í gær
reiðubúin að bjóða sig fram til
forseta til að koma í veg fyrir
að fyrrverandi kommúnisti
næði kjöri. Hún kvaðst hins
vegar einungis bjóða sig fram,
tækist hægrimönnum ekki að
koma sér saman um neinn
annan frambjóðanda.
Eftirlýstur
fundinn
BANDARÍSKA alríkislögregl-
an telur sig hafa fundið mann-
inn sem eftirlýstur var vegna
sprengjutilræðisins í Okla-
homa í apríl sl. Að sögn FBI
bendir hins vegar allt til þess
að hann tengist málinu ekki.
Maðurinn er 23 ára hermaður
sem var fyrir tilviljun staddur
á bílaleigu á sama tíma og
Timothy McVeigh, sem
ákærður hefur verið fyrir
sprenginguna. Tók McVeigh
bíl, sem hann hlóð sprengi-
efni, á leigu á sama tíma og
hermaðurinn var staddur þar.
Lebed