Morgunblaðið - 24.10.1997, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 1997 31
AÐSENDAR GREINAR
Tímamót í
Félagsdómi
ÞRIÐJUDAGINN
14. október var kveð-
inn upp merkilegur
dómur í Félagsdómi í
máli er ASÍ höfðaði
f.h. Verkakvennafé-
lagsins Framsóknar
og Verkamannafé-
lagsins Dagsbrúnar á
hendur Reykjavíkur-
borg og Starfsmanna-
félagi Reykjavíkur-
borgar. í málinu var
tekist á um störf ræst-
ingafólks, matráðs-
kvenna og starfsfólks
við kaffiumsjón í
þremur skólum borg-
arinnar og hvort fé-
lagsmenn Framsóknar og Dags-
brúnar hefðu forgangsrétt til þess-
ara starfa á grundvelli forgangs:
réttarákvæða kjarasamninga. í
kröfugerð ASÍ var þess krafist að
forgangsréttur félagsmanna Fram-
sóknar og Dagsbrúnar yrði viður-
kenndur. Reykjavíkurborg krafðist
sýknu og einnig starfsmannafélag-
ið. Starfsmannafélag Reykjavíkur
gagnstefndi einnig og gerði þá
kröfu í gagnsök að dæmt yrði að
samkomulag borgarinnar og
Starfsmannafélagsins um störf
skólaliða væri ekki brot á forgangs-
réttarákvæðum.
Deiluefnið
Aðilar gerðu með sér samkomu-
lag um að leggja málið fyrir Félags-
dóm. í samkomulaffinu er kiarna
deilunnar lýst en þar
segir orðrétt: „Þann 15.
júlí gerðu Starfsmanna-
félag Reykjavíkurborg-
ar og Reykjavíkurborg
með sér kjarasamning
um störf skólaliða í
grunnskólum borgar-
innar. Meðal starfa
skólaliða samkvæmt
starfslýsingu er ræst-
ing á skólahúsnæði og
ákveðin störf í mötu-
neyti, en verkefnum
þessum hefur fram til
þessa verið sinnt af fé-
lagsmönnum í Verka-
kvennafélaginu Fram-
sókn. Verkakvennafé-
lagið Framsókn telur að Reykjavík-
urborg hafi brotið gegn gildandi
forgangsréttarákvæði í kjarasamn-
ingi aðila með samningum við
Starfsmannafélag Reykjavíkur-
borgar. Reykjavíkurborg og Starfs-
mannafélagið hafa ekki failist á
þessa skoðun Framsóknar. Til
lausnar ágreiningi aðila í þessu efni
hafa aðilar orðið ásáttir um að
leggja málið fyrir Félagsdóm til
úrlausnar".
Forgangsréttarákvæðin
hornsteinn í skipulagi
stéttarfélaga
í málinu var m.ö.o tekist á um
gildi forgangaréttarákvæða kjara-
samninga en á þeim byggja stéttar-
félög m.a. starfsemi sína og er það
skoðun marera í verkalvðshrevfiner-
Gunnar Jóhann
Birgisson
unni að forgangsréttarákvæðin séu
eina vörn þeirra launþega sem vinna
störf, sem ekki eru vernduð af ein-
hvers konar löggildingum eða við-
urkenndum námsgráðum. For-
gangsréttarákvæði kjarasamninga
tryggja félagsmönnum viðkomandi
stéttarfélags forgang til þeirrar
vinnu sem um ræðir á félagssvæði
stéttarfélagsins. Forgangsréttar-
Niðurstaða dómsins,
segir Gunnar Jóhann
Birgisson, hlýtur
að teljast til pólítískra
tíðinda.
ákvæði eiga sér langa sögu. Þegj-
andi samkomulag hefur verið á
milli aðila vinnumarkaðarins um að
semja um forgangsrétt með þessum
hætti í kjarasamningum. Oft hefur
reynt á gildi þeirra fyrir Fétagsdómi
og hefur það sjónarmið verið viðtek-
ið í íslenskri réttarframkvæmd að
forgangsréttarákvæði standist að
lögum.
Forsendur
Félagsdóms
Til að gera langa sögu stutta þá
sýknaði Félagsdómur Reykjavíkur-
borg og Starfsmannafélag Reykja-
víkur en tók gagnkröfu starfs-
mannafélagsins til greina! Dómur-
inn reyndar klofnaði í afstöðu sinni
og vildi minnihluti dómsins taka
til greina kröfur stefnenda. Meiri-
hluti dómsins taldi að félagsmenn
Framsóknar og Dagsbrúnar hefðu
forgang til allrar almennrar verka-
mannavinnu. Slík forgangsréttar-
ákvæði verði hins vegar að túlka
þröngt með hliðsjón af reglunni
um samningsfrelsi þar sem um
undantekningu frá þeirri reglu sé
að ræða. Dómurinn taldi síðan að
þegar litið sé til starfslýsingar
skólaliða verði ekki á það fallist
að þau störf feli í sér hefðbundna
verkamannavinnu. Dómurinn taldi
að starf skólaliða væri nýtt starf.
Dómurinn taldi óumdeilt að starfs-
menn Reykjavíkurborgar, sem eru
í Verkakvennafélaginu Framsókn
og Verkamannafélaginu Dags-
brún, nytu forgangs til ræstingar-
starfa. Hins vegar hefðu ræsting-
arstörf verið felld niður í þeim
þremur skólum sem um var deilt
og síðan segir orðrétt í forsendum
dómsins: „Þar sem ræstingar í
þremur umræddum skólum eru nú
hluti af starfi skólaliða, sem sam-
kvæmt framansögðu telst nýtt
starf, ber að hafna þeirri kröfu
stefnanda að félagsmenn í fram-
sókn og Dagsbrún hafi forgangs-
rétt til þess starfs.“ Með sambæri-
legum rökum hafnaði dómurinn
forgangsrétti félagsmanna Fram-
sóknar og Dagbrúnar til annarra
starfa sem um var deilt.
Kjarninn í forsendum dómsins
virðist vera sá að þar sem um nýtt
starf sé að ræða og þrátt fyrir að
í því starfi felist vinna, sem aðrir
starfsmenn höfðu áður með hönd-
um en lögð hafi verið niður, þá sé
ekki um brot á forgangsréttar-
ákvæðum kjarasamninga að ræða.
Þessi niðurstaða dómsins hlýtur
að teljast til tíðinda í vinnurétti.
Því út frá þessum dómi sýnist mér
að megi draga þá ályktun, að at-
vinnurekendur geti með breyttum
verklýsingum eða með því að
stofna ný störf yfirtekið störf ann-
arra stétta eða launþega er hjá
þeim starfa án þess að þurfa að
hafa áhyggjur af forgangsrétta-
rákvæðum kjarasamninga. Þessi
niðurstaða hlýtur því að vera laun-
þegahreyfingunni mikið áhyggju-
efni þótt aðrir, sem hafa haft horn
í síðu forgangsréttarákvæða,
kunni að fagna þessum tímamót-
um.
R-listinn vegur að undirstöðum
stéttarélaganna
Niðurstaða dómsins hlýtur einnig
að teljast til pólítískra tíðinda. Því
hver hefði trúað því að það yrðu
félagshyggjuöflin í Reykjavík, sam-
bræðsla vinstriflokkanna, R-listinn,
meirihluti borgarstjórnar, sem yrði
til þess, í samningum við starfs-
menn borgarinnar, að hnekkja for-
gangsréttarákvæðum kjarasamn-
inga og vega þannig að undirstöð-
um skipulags íslenskra stéttarfé-
laga.
I sératkvæði minnihluta Félags-
dóms, sem Vildi taka kröfur félags-
manna Framsóknar og Dagsbrúnar
til greina, er að finna rökstuðning
sem er í samræmi við viðtekna dóm-
venju í þessum efnum. Þar segir
m.a. orðrétt: „Þegar til þess er litið
að ræstingarstörf og störf í mötu-
neytum hafa um áratuga skeið ver-
ið sjálfstæð störf og sérstaklega um
þau samið í kjarasamningum eru
ekki rök til að telja að stjórnunar-
réttur vinnuveitenda nái til svo rót-
tækrar breytingar á þeim að hann
geti einhliða og án tillits til gild-
andi kjarasamninga og án samráðs
við viðsemjendur sína sameinað þau
óskyldum störfum á þeim tíma sem
hann er bundinn af kjarasamningi
sem kveður á um forgangsrétt fé-
lagsmanna tiltekins stéttarfélags
eða félaga til þeirra. Því verður
ekki á það fallist að með samein-
ingu ræstingarstarfa og tiltekinna
starfa í mötuneytum í þremur
grunnskólum Reykjavíkurborgar og
starfa sem nú eru og hafa verið á
samningssviði Starfsmannafélags
Reykjavíkurborgar undir nýju
starfsheiti geti Reykjavíkurborg
fellt brott forgangsrétt félags-
manna stefnanda til þeirra. Enda
er ljóst að þessi störf verða áfram
unnin í skólunum“.
Höfundur er borgarfulltrúi.
IÐNAÐARMANN
BORGARSTJORN
Kiósum
Kristján
Guðmundsson
Q sætið
Kristján Guðmundsson, fofmaður Verkalýðsráðs
Sjálfstæðisflokksins, hefur gegnt
margvíslegum trúnaðarstörfum fyrir
flokkinn og hefur reynslu sem nýtist vel
í Borgarstjórn Reykjavíkur.
Stuðningsmenn skora á alla Sjálfstæðismenn
að tryggja Kristjáni E3BS5IE1 á lista flokksins
Kosningaskrifstofa stuðningsmanna er í Skipholti 50b
Símar: 552-6127 / 552-6128
Netfang: khk@mmedia.is
Heimasíða: http://www.mmedia.is/~khk
í borgarstjórri
Reykjavíkur
þurfa sjónarmið
launþega
að eiga sinn
fulltrúa