Morgunblaðið - 26.10.1997, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 26. OKTOBER1997
MORGUNBLAÐIÐ
SAMTÖK VERSLUNARINNAR
Haustf undu r
Útflutningsráðs SV/FÍS
Fjárfestingarbanki íslands
Framtídarstefna
Útflutningsráö Samtaka verslunarinnar - Félags íslenskra
stórkaupmanna boðar til fundar þriðjudaginn 28. október
nk. kl. 12:00 í Ársal, Hótel Sögu.
Framsögumaður verður Bjami Ármannsson forstjóri
Fjárfestingarbanka íslands Bjarni mun kynna framtíðar-
stefnu bankans og ræða framtíðarhorfur á fjármagns-
markaði.
Þátttökugjald með hádegisverði er kr. 2.500,-
Fundurinn er öllum opinn.
Vinsamlega tílkynnið þátttöku á skrifstofu samtakanna í síma 5888910.
■___■___■■■______I_■___
SLIMMA SHAKE
BRAGÐGOTT OG BÆTANDI FYRIR
HEILBRIGÐA ÞYNGDARSTJÓRNUN.
Fullur af vitamínum og
steinefnum.
Minna en 200 hitaeiningar
í einni máltíö.
Fyrir þá sem vilja heilbrigða
þyngdarstjórnun.
Fyrir þá sem vilja bragðgoða
og holla m'ltíð.
Góður heima, í vinnunni,
í ferðalagið, allsstaðar.
CITRIN
|
30 TC**
Samþykkt af
lyfjaeftirliti ríkisins.
Citrin hefur áhrif á
matarlist - dregur úr
löngun í sætindi.
5
bragðtegundir
Inniheldur ma. carcina
cambogia og chormium
picolinate.
Söluaðilar:
Apótek Keflavíkur, Apótek Grindavíkur, Apótek Norður-
bæjar, Kópavogsapótek, Breiðholtsapótek, Ingólfs-
apótek, Árnesapótek, Apótek Garðabæjar, Lyfja,
Apótek Árbæjar, Mosfellsapótek, Sauðárkróksapótek,
Apótek Akureyrar, Sunnuapótek, Studio Dan, ísafirði,
Heilsuhorn Hagkaups, Kringlunni og Kjörgarði,
Hraunbergsapótek
Umboðsaðili: CETUS, Skipholt 50c, Reykjavík
SIGURÐUR Jónsson sjávarlíffræðingur í heimsókn hjá Jean Lavie,
sem fann kistur með plöggum frænda síns Pauls Gaimards og skrifaði
um hann bók.
kvæmt Durupt“ sem er maður sem
ætti skilið sæti í sögunni. Þetta
reyndist einmitt vera ættingi séra
Jóhannesar Briem núverandi prests
í Hruna, annar Islendinganna
tveggja sem Paul Gaimard bauð til
Frakklands í þakklætisskyni fyrir
þær góðu móttökur sem íbúamir á
strönd íslands hafa svo oft veitt sjó-
mönnum okkar í sjávarháska. Ætt-
ingi hans segir mér að hann hafí
gerst trésmiður í París og kvænst
þar „.
Rétt mun það vera að þama er
myndin af Kristjáni Gunnlaugi tré-
smiði Briem sem í heimildum er
sagt að hafí farið til Parísar eða
dvalið í París, og var bróðir séra Jó-
hanns Kristjáns prests í Hrana.
Þeir era synir Gunnlaugs sýslu-
manns á Grand, forfóður
Briemsættarinnar. í myndabók Ma-
yers segir í franska textanum að
hann hafi lært trésmíði í París,
dvalið þar um tíma, en dáið í
Reykjavík, sem mun ekki rétt. En í
dagbókum leiðangursins segir að
sonur Gunnlaugs Guðbrandssonai-
Briem búi í París. Annars staðar er
sagt að hann hafi dáið 1840.
Hvernig sem myndin af Kristjáni
Gunnlaugi Briem er til komin af
hendi leiðangursmanna Gaimards,
þá liggur fyrir að hann fór ekki utan
með honum. Þegar Gaimard fór
1836 var Kristján Gunnlaugur orð-
inn 34 ára gamall og hafði lengi ver-
ið 1 útlöndum, eins og Eggert Ás-
geirsson rekur í niðjatali
Briemsættarinnar. Þar segir að
Christian Gunnlaugsson hafi siglt til
Danmerkur, lært trésmíðaiðn og
ferðast um Evrópulönd, dvaldi í
Heiðarbæ, Hamborg og Dresden og
hafði dvalið í París frá páskum 1828.
Leiðir Eggert getum að því að hann
hafi verið í sambandi við leiðangurs-
menn í París fyrir eða eftir leiðang-
urinn. Hann hverfur úr heimildum
um 1840 og segir Eggert Ásgeirs-
son:“Kai Erik Ebbesen læknir
(1892-1959) afkomandi séra Jó-
hanns Briem í Danmörku, getur
þess í skjölum, sem hann lét eftir
sig og nýlega era komin til íslands,
að endalok Kristjáns Gunnlaugs
Briem hafi verið þau að hann hafi
fallið saklaus í tilræði við Louis
Philippe. Ekki getur hann hvaða ár
það hafi verið. Spumingin er hvort
Kristján Gunnlaugur hafi verið sak-
laus. Eða sakleysið tekið fram til að
bera af honum blak“. Hvað um það,
um 1840 var mikill órói í París og
uppreisnir gegn kónginum.
Saga þessara tveggja íslensku
pilta, sem fóru út í heim, er fróðleg
og hefur verið ævintýraleg, ekki
síður endalok þeirra ef rétt er til
getið. Um þau er þó lítið vitað af
staðreyndum. Og ekkert er um
Kristján Gunnlaug eða afdrif Guð-
mundar Sívertsen í plöggunum í
nýfundnum kistum Gaimards.
Hvort þeir hafi hist í París er ekki
vitað, en skýtið er að svo virðist
sem einu myndirnar úr leiðangrin-
um sem merktar eru sama teiknara
séu myndirnar af þeim tveimur. Og
hefur Kristján þá líka verið í sam-
bandi við Gaimard.
Islandsferðin
Eftir að hafa undirbúið að sínum
hluta 12 binda verk um rannsókn-
imar í síðasta Kyrrahafsleiðangrin-
um, sem tók 3 ár, hélt Paul Gaimard
27. apríl 1835 í fýrri ferð sína til ís-
lands, þá í leit að de Bosseville sem
horfið hafði með skipi sínu Lilloise
við ísland. Hann fékk þá slíkan
áhuga á rannsóknum hér að það
varð tilefni leiðangurins mikla 1836,
sem mikið hefur verið skrifað um.
Enda hafði athygli Frakka lítið
beinst að norðurhöfum á þessari
miklu landfræði- og landkönnunar-
öld. í bók Jeans Lavie segir: „Á ár-
inu 1835 var stofnað til nýs leiðang-
urs og fól kóngurinn hann Paul
Gaimard. Árangurslaust reyndi fjöl-
skylda hans, sem alltaf hafði
áhyggjur af afdrifum hans, að telja
hann af því að fara þessa ferð. Einn
frænda hans í Saint-Maximin,
Jacques Gasquet, skrifar honum 22.
febrúar 1835 eftirfarandi bréf:
„Hercule fer á morgun til höfuð-
borgarinnar til að freista þess að
hafa þig ofan af þessum heimsku-
legu áformum að halda í fjórða sinn
og hætta lífi þínu í íshafinu. Ótti
HUS ættingja Gaimards, lækn-
isins og vínbóndans Jean Lavie,
er glæsilegt og geymir gamlar
minjar. Það er skammt frá
Nimes í Suður-Frakklandi.
þeirra, sem allir vinir og ættingjar
eru undantekningarlaust haldnir, er
á of miklum rökum reistur til þess
að ég hiki við að bætast í þann hóp.
Hvað um það, hugsaðu þig vel um,
þú hefur nægan tíma og leiddu hug-
ann að því að þó að móðir þín deyi
kannski ekki úr sorg þá mun það
valda henni ómannúðlegum sárs-
lauka og sú dapurlega tilhugsun
veldur mér þeim mun meiri áhyggj-
um að hún hefur verið alvarlega
veik undanfarnar vikur.“
Móðir Gaimards er þá enn á lífi
háöldrað. En faðir hans Paul
Gaimard, sem var vínkaupmaður og
landeigandi og var í héraðsstjóm-
inni var myrtur í einhverjum póli-
tískum átökum þess tíma í heima-
héraði þeirra Saint-Zacharie í Var
þegar drengurinn var ekki nema 6
ára gamall 13. febrúar 1799. Þurfti
móðirin, sem gekk með fjórða barn-
ið að senda þennan elsta son sinn til
ættingja í Saint Maximin, sem ólu
hann upp og veittu honum mennt-
un. En Gaimard vildi ekki hætta við
íslandsferðina og hélt rakleiðis til
Cherbourg um borð í skipið. Hann
hafði þá fengið í bréfi, sem þarna
fannst, frá aðstoðarlækni sínum
mikinn lista yfir tæki og gögn sem
þeir vora búnir að draga að sér til
Islandsferðarinnar og fróðlegt að
sjá hvað þurfti með í slíkan leiðang-
ur.
La Recherche, kennt við rann-
sóknaleiðangurinn mikla í Kyrra-
hafi, hélt úr höfn 23. apríl 1935.
Ekki er ástæða til að tíunda leið-
angrana til íslands 1935 og 1936,
svo mikið sem hefur verið skrifað
um þá hér á landi. Þó er þarna kom-
ið fram úr kistunum góðu fróðlegt
bréf sem Gaimard skrifaði t.d. frá
Ólafsvík 6. júlí 1835 og er birt í bók
Jean Lavie. Hann er þá staddur hjá
Clausen í Ólafsvík. Leitin að Lill-
oise hefur engan árangur borið og
hann hefur farið landleiðina með
ströndinni til að spyrjast fyrir, segir
m.a. að hann hafi þurft að krækja
inn fyrir alla voga Faxaflóa. „Aldrei
var alla þessa leið lát á regninu, sem
stundum var blandað snjó, hagli,
sterkum vindum og kulda. Ámar
urðu straumþyngri og dýpri, hvergi
nokkur brú og það kom fyrir mig að
sitja hest í 11 klukkustundir án þess
að fara af baki, í lemjandi rigningu,
veralegum kulda og á vegum sem í
öðram löndum væra taldir ófærir.
Stundum hefði ekki þurft nema smá
misstig til að ekkert biði nema
dauðinn. En það verður að segjast
að íslensku hestarnir eru fótvissir
og hreint afbragð."
En Gaimard heldur áfram ferð-
inni og lætur alls staðar senda sýn-
ishom af plöntum, dýrum og stein-
um, meira að segja 15 feta langan
hákarl í alkohóli í safnið í París. Og
á Búðum og í Ólafsfirði er hann frá
morgni til kvölds að sinna sjúkling-
um sem streyma að úr öllum áttum
svo að húsin þar sem hann gistir
era eins og sjúkrahús. En hann seg-
ir að Islendingar séu honum mjög
þakklátir og honum þykir slæmt að
þurfa að yfirgefa sjúklingana til að
halda áfram leitinni.
í öðra bréfi frá íslandi, sem M.
Luttin hefur skrifað til Vísindaaka-
demíunnar í París 19. júlí, kemur
fram að leiðangursmenn hafa verið
önnum kafnir við vísindalegar nátt-
úrurannsóknir, m.a. við segulmæl-
ingar, sem mun hafa verið algert
nýmæli, og hyggjast þeir fara með
tækin að Geysi og upp á Heklu. Er
sjálfsagt hægt að finna í þessum
bréfum margt sem ekki hefur kom-
ið fram áður og sem varpar ljósi á
þennan stórmerka leiðangur. Ættu
að minnsta kosti söfnin hér að út-
vega sér þessa bók hjá höfundinum
Jean Lavie, sem býr í St Etienne
d’Escatte, Souvignargues í Frakk-
landi. Eða gegn um upplýsingar frá
Sigurði Jónssyni, 60 rue Monsieur
le Prince, París 75006.