Morgunblaðið - 27.08.1998, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
www.mimir.is
Háþrýstidælur og fylgihlutir
©DælwwGnD eht
Ármúla 34, 108 Reykjavík
Sími: 533 4747 Fax: 533 4740
Utiskilti
Vatnsheld og vindþolin
Allar stærðir og gerðir
Margir litir - gott verð
JNfnasiiiiðjan
Verslun Háteigsvegi 7 • Sími 511 1100
Verksmiðja Flatahrauni 13 • Sími 555 6100
Fæst í byggingavöruverslunum um lanil allt.
Blöndunartæki
Eins handfangs blöndunartæki
Mora Mega eru lipur og létt í
notkun. Fást bæði í handlaugar
og eldhús, króm eða króm/gull.
Mora sænsk gæðavara.
Heildsöludreifing:
TEflGlehf. sími564 1088,fax564 1089
Fylgstu með nýjustu
fréttum á fréttavef
Morgunblaðsins
www.mbl.is
FRÉTTIR
V 4. . , t
| m ] m A
SÖGULEG stund í flugsögu íslendinga. Lofleiðavélin Geysir nýlent í New York.
Hálf öld frá fyrsta flugi
Loftleiða til Ameríku
HÁLF öld er nú liðin frá því Loft-
leiðir námu land í Norður-Ameríku
með fyrsta flugi sínu til New York
26. ágúst 1948. Flugið milli Ameríku
og Evrópu varð burðarásinn í
rekstri Loftleiða sem Flugleiðir
tóku síðan við. Flugstjóri í fyrstu
ferðinni var Aifreð Elíasson og flug-
maður Kristinn Olsen.
Skymaster flugvél Loftleiða,
Geysir, fór þessa fyrstu áætlunar-
ferð fyrir 50 árum en í loftferðaleyfi
Loftleiða til Bandaríkjanna var fé-
laginu fyrst um sinn heimilað að
fljúga sex áætlunarferðir í mánuði
og ienda ýmist í New York eða
Chicago. Árið 1955 hófst áætlunar-
flug milli Bandaríkjanna og Lúxem-
borgar með miililendingu í Keflavík.
Hlé varð á þvl frá hausti 1957 til
ársins 1959 en flugið óx síðan jafnt
og þétt upp frá því. Á sjöunda og
áttunda áratugnum skaut Norður-
Atlantshafsflug Loftleiða og síðar
Flugleiða rótum í Bandaríkjunum
meðal annars vegna lágra fargjalda.
Flugmennimir í fyrstu áætlunar-
ferð Loftleiða, þeir Alfreð Elíasson
og Kristinn Olsen, áttu ásamt Sig-
urði Olafssyni frumkvæði að stofn-
un Loftleiða. I fyrsta fluginu voru
einnig í áhöfn þeir Axel Thoraren-
sen, Bolli Gunnarsson, Halldór Guð-
mundsson, Hólmfríður Mekkinós-
dóttir og Sigríður Gestsdóttir. Sig-
urður Magnússon, sem var um ára-
bil blaðafulltrúi Loftleiða, var
einnig með í för en vélin var full-
skipuð farþegum. Skrifaði Sigurður
í bók sinni, Vegur var yfir, lýsingu á
ferðinni þar sem hann segir meðal
annars:
Ein af meginstoðum
sjálfstæðisins
„Bráðum erum við komin á leið-
arenda, fyrstu íslensku áætlunar-
flugferðinni til Bandaríkjanna er
lokið. Þá hafa orðið þáttaskil, eigi
aðeins í sögu félagsins, er leyfi hef-
ur fengið til þessara ferða, heldur
þjóðarinnar allrar og það veltur á
miklu að við skiljum í tæka tíð hve
miklvæg þau eru. „Navigare
necesse est“, - það er nauðsynlegt
að sigla... Ein af meginstoðum þeim,
sem bera verður uppi sjáifstæði
okkar, er sú að við séum jafnan
sjálfbjarga um siglingamál, bæði á
fomum leiðum og nýjum. Það er
lágmark... Leyfið til frjálsra ferða
íslenskra flugvéla til Bandaríkjanna
er mjög mikilvægt skref í rétta átt,
ef til vill eitt hið örlagaríkasta.
Vegna alls þessa er för Geysis til
Bandaríkjanna að þessu sinni mjög
söguleg. 26. ágúst 1948 er merkis-
dagur.“
New York var lengst af aðal-
áfangastaður Loftleiða og Flugleiða
í Bandaríkjunum, segir m.a. í sam-
antekt frá Flugleiðum um þennan
áfanga. Mest var flogið 20 sinnum í
viku til New York og nú hefur
áfangastöðum fjölgað og eru þeir
sex um þessar mundir í Bandarlkj-
unum og Kanada.
Alfreð Elíasson segir m.a. svo um
ferðina í bókinni Alfreðs saga og
Loftleiða sem Jakob F. Ásgeirsson
skráði: „Koma Geysis vakti allmikla
athygli í New York, því þar geisaði
þá mikil hitabylgja; hitinn var um
40 stig í forsælu og fannst banda-
rískum fréttamönnum það ákjósan-
legt frásagnarefni, að fólk af Is-
landi væri komið í hitabylgjuna. Það
var bæði útvarpað og sjónvarpað
frá komu vélarinnar og helstu blöð
birtu myndir og viðtöl við farþega.
Það var vel við hæfí, að þessari
fyrstu áætlunarferð Loftleiða til
Bandaríkjanna skyldu gerð góð skil
í fjölmiðlum vestra, því hún var
sannarlega upphafið að því sem á
eftir kom.“
Tæplega
12% hækk-
un á áskrift
að Stöð 2
ÁSKRIFTARGJALD þeirra sem
kaupa Stöð 2 hluta úr ári hækkar
um mánaðamótin um tæp 12% á
mánuði, fer úr 3.350 kr. í 3.750 kr.
Jafnframt hækkar áskrift þeirra
sem kaupa Stöð 2 allt árið um 100
krónur, eða um tæp 3%. Áskriftin
fer úr 3.350 kr. í 3.450 kr.
„Við erum að gera greinarmun á
þeim sem greiða allt árið og þeim
sem greiða hluta úr ári,“ segir
Hilmar Sigurðsson, markaðsstjóri
íslenska útvarpsfélagsins.
Margir hætta áskrift að Stöð 2
yfir sumarmánuðina þrjá. Sam-
kvæmt nýju verðskránni spara þeir
sér 11.250 kr. yfir árið. Kostnaðar-
auki þeirra vegna verðhækkunar-
innar nú fyrir hina mánuðina níu er
hins vegar 3.600 kr.
íslenska útvarpsfélagið hækkaði
síðast áskrift að Stöð 2 fyrir tveim-
ur ámm. Fór áskriftin þá úr 3.190
kr. á mánuði í 3.350 kr. Hilmar seg-
ir að öli efniskaup félagsins séu í
dollumm og hafi gengi hans hækk-
að um 9% frá því að verðskránni
var síðast breytt.
Hilmar segir að áskrift þeirra
sem em í M-12, þeir sem em í
áskrift allt árið, og kaupa Stöð 2,
Sýn og Fjölvarp lækki allt að 10%.
Þrátt fyrir að áskrift þeirra sem
kaupa Stöð 2 allt árið hækki um
100 kr. segir Hilmar að félagið sé
að umbuna þeim. „I september
verður tilboð þar sem fólki verður
boðið að gerast M-12 áskrifendur,"
sagði Hilmar í samtali við Morgun-
blaðið.
----------------
Beltin bjarga
í Keflavík
HARÐUR árekstur varð við
gatnamót Vesturgötu og Hring-
braut í Keflavík í gær þegar bifreið
var ekið út á Hringbraut án þess
að ökumaður hennar virti stöðvun-
arskyldu.
Aðvífandi bifreið sem ekið var
eftir Hringbraut lenti af miklu afli í
hlið hennar með þeim afleiðingum
að hún valt. Ökumenn vora einir í
hvorri bifreið og sluppu ómeiddir
og segir lögreglan að það megi
þakka bflbeltanotkun.
Bifreiðamar em mikið skemmd-
ar ef ekki ónýtar að sögn lögreglu.
Slysavarnafélag Islands undir-
býr öryggiskerfi í fiskiskipum
Á VEGUM Slysavarnafélags ís-
lands er nú unnið að þróun öryggis-
kerfis. Með því er ætlunin að koma
á skipulegum vinnubrögðum í slysa-
vömum um borð í fiskiskipum. Árin
1984 til 1997 urðu á bilinu 415 til
630 slys á sjómönnum árlega og
segir Gunnar Tómasson, forseti
Slysavarnafélags íslands, að þessi
slys kosti þjóðfélagið milljarða
króna.
Gunnar kynnti undirbúning ör-
yggiskerfisins á ráðstefnu um-
skráningu slysa og veikinda á sjó
sem stóð í Reykjavík í gær. Undir-
búningur verksins hófst fyrr á
þessu ári og fer nú fram tilraun
með kerfið í fjóram skipum, togara,
netabát, línubát og nótaskipi.
Gunnar segir að með því ætti að
fást nokkuð góð mynd af því hvern-
ig haga þurfi fyrirkomulagi slíks
kerfis á fiskiskipaflotanum. Fyrsta
skrefið sagði hann vera að búa til
lýsingu á sem flestum þáttum starf-
anna um borð frá því látið er úr
höfn og þar til komið er að landi á
ný. Ut frá þessum lýsingum er sett
fram eftirlitskerfi sem gerir m.a.
ráð fyrir skipan sérstaks öryggis-
hóps í hverju skipi sem sér um eft-
irlit með öryggis- og forvarnarmál-
um um borð. Einnig er tekið á því
hvernig nýir skipverjar eru settir
inn í vinnubrögðin.
Gunnar Tómasson sagði í viðtali
við Morgunblaðið að öryggiskerfið
ætti að verða rökrétt framhald af
námi sjómanna í Slysavarnaskóla
sjómanna. Þar er einkum lögð
áhersla á viðbrögð við slysum,
björgunaraðgerðir, skyndihjálp og
önnur atriði sem eru nauðsynleg á
neyðarstundu en öryggiskerfið
sagði hann fyrst og fremst vera for-
varnakerfi. Sagði hann það brýnt að
draga úr slysum um borð í fiskiskip-
um, þau hefðu komist uppí yfir 600
á ári en hefði fækkað nokkuð síð-
ustu árin. Of mikið væri að allt að
einn af hverjum tíu sjómönnum
slasaðist við störf sín eins og verið
hefði sum árin. Hann sagði margt
orsaka slys á sjó, vinnudagur væri
langur, veður og sjólag gerði að-
stæður ei'fiðar, mikið væri um vélar
og tæki en algengustu orsökina fyr-
ir slysum sagði hann vera mannieg
mistök af einhverju tagi. Gunnar
segir Hagfræðistofnun Háskóla ís-
lands hafa verið fengna til að reikna
út kostnað þjóðfélagsins við slys á
sjómönnum líkt og hún hefur gert
við umferðarslys.
Hugsanleg útflutningsvara
Næsta skref verður að útvflcka
þróun og aðlögun kerfisins og eiga
tilraunir að fara fram í um 20 skip-
um á næsta ári. Þriðja og síðasta
skrefið verður síðan að vinna að því
að koma kerfinu á í sem flestum
skipum. Segir Gunnar hugmyndina
að gera það að markaðsvöru en ekki
skyldu. Þá er einnig hugsanlegt að
það verði boðið öðmm Norður-
landaþjóðum. Hefur verið rætt við
Norðmenn í því sambandi.
Slysavarnafélagið hefur fengið
styrk frá Rannsóknaráði íslands til
að kosta verkefnið. Félagið er
einnig í samstarfi við sjávarútvegs-
deild Háskóla Islands vegna verk-
efnisins og landssamtök útgerða og
sjómanna hafa einnig verið með í
ráðum. Kostnaður er á bilinu 10 til
15 milljónir króna.
Á ráðstefnunni 1 gær kom fram
hjá fyrirlesuram að brýnt væri að
bæta skráningu á slysum og veik-
indum sjómanna. Fyrst þegar góð-
ur gagnagrunnur væri fenginn væri
hægt að rekja orsakir slysa, meta
hvort ákveðin slys væra algengari
en önnur og bregðast við þeim.
Fram kom einnig að best væri að
hafa slíka skráningu staðlaða og al-
þjóðlega til að þjóðir gætu borið sig
saman.
Ráðstefnugestir vora í gær boðn-
ir um borð í nýju Sæbjörgina, áður
Akraborg, og þáðu þar hádegisverð.
Jafnframt var starf Slysavarna-
skóla sjómanna kynnt með erindum
og þyrla Landhelgisgæslunnar
sýndi björgun af skipi og af rúmsjó
og björgunarbátar Slysavarnafé-
lagsins sýndu einnig björgun úr sjó.