Morgunblaðið - 18.09.1998, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Skiptar skoðanir um
vopnahlé ETA
Spænsk
stjórnvöld
varkár í yf-
irlýsingum
Madrid. Reutei*s.
SPÆNSK stjórnvöld lýstu í gær
„miklum efasemdum" vegna vopna-
hlésyfirlýsingar ETA, aðskilnaðar-
hreyfingar Baska, frá því í fyrra-
kvöld. Jaime Mayor Oreja, innan-
nTdsráðherra Spánar, sem hafði
fyrr í vikunni varað við því að ETA
hygði á „falskt vopnahlé" sagði í
gær að einungis tíminn gæti leitt í
ljós hvort yfirlýsing ETA væri „ein-
læg og áreiðanleg."
Margir hófsamir þjóðernissinnar
í Baskalandi fögnuðu hins vegar yf-
irlýsingu ETA. Telja margir að „al-
gjört og varanlegt" vopnahlé, eins
og það var orðað, marki tímamót í
friðarumleitunum þar í landi.
Yfir 800 manns hafa misst lífið í
baráttu ETA fyrir sjálfstæði Ba-
skalands undanfarin 30 ár. Lýstu
samtök ættingja fórnarlamba ETA
efa sínum og sögðust óttast að
vopnahléið væri einungis „leik-
bragð“. Sögðust þau hins vegar
ánægð ef ETA hætti morðunum.
Skírskotað til samningsins
á N-Irlandi
Segja má að vopnahlésyfirlýs-
ingar ETA hafi verið beðið um
nokkurt skeið, eða kannski allt frá
því að samtökin lýstu sig ;,reiðubú-
in til að læra“ af stefnu Irska lýð-
veldishersins (IRA). Skírskotar
ETA einmitt í yfirlýsingu sinni til
samkomulagsins sem náðist í apríl
á Norður-írlandi með þátttöku
Sinn Féin, stjórnmálaarms IRA,
en fréttaskýrendur segja að full-
trúar Sinn Féin hafi á undanförn-
um vikum verið Herri Batasuna,
stjórnmálaarmi ETA, mjög innan
handar.
Stjórnmálaskýrendur á Spáni
sögðu hins vegar í gær að þótt
stefnubreyting ETA hefði vafa-
laust tekið mið af árangri lýðveldis-
sinna á Irlandi væri ekki hægt að
vænta sömu niðurstöðu á Spáni.
ETA ítrekaði í yfirlýsingu sinni í
fyrrakvöld kröfur um sjálfstætt
baskneskt ríki og kom aukinheldur
skýrt fram að ETA væri ekki
reiðubúið til að láta vopn sín af
hendi, en það hefur verið megin-
skilyrði spænskra stjórnvalda fyrir
viðræðum við samtökin.
Sagði De Gante í gær að skoða
yrði yfírlýsingu ETA í heild sinni
og hvatti Oreja innanríkisráðherra
stjórnmálaflokka á Spáni til að
sameina krafta sína þegar kemur
að því að svara frumkvæði ETA.
Hófsamir þjóðernissinnar hafa
hins vegar, líkt og liðsmenn ETA
og Herri Batasuna, séð samninginn
á N-írlandi sem fyrirmynd að þeim
árangri sem ná mætti í Baskalandi.
Formenn sænsku flokkanna takast á f sjónvarpsumræðum
Y
ERTU ekki svona þras-
gjarn, Göran!“ gall við í
Carl Bildt formanni
Hægriflokksins, þegar
Göran Persson forsætisráðherra
ætlaði enn einu sinni að koma á
framfæri túlkun sinni á stefnu
Hægriflokksins. „Hvernig væri að
þú talaðir einu sinni um það sem þið
ætlið að gera og værir ekki að ljúga
upp á aðra“, bætti Bildt við. Orða-
skiptin fóru fram í flokksformanns-
umræðum á sjónvarpsstöðinni TV4
í fyrrakvöld. Skoðanakannanir
gerðar eftir fundinn sýndu að í þeim
hafði Alf Svensson formaður Kristi-
legra demókrata enn styrkt stöðu
sína og það hafði hin glæsilega og
málglaða Gudrun Schyman formað-
ur Vinstriflokksins einnig gert.
„Það er reyndar ég sem heiti Göran
Persson," neyddist forsætisráðherr-
ann til að minna hana á þegar spyrl-
arnir höfðu beint spumingu til hans
með nafni, sem Schyman svaraði að
bragði. En sænsk kosningabarátta
er ekki aðeins háð í sjónvarpi, held-
ur einnig á götum úti og sænskir
kjósendur taka þátt af lífi
og sál.
Flokksformannaumræð-
ur í sjónvarpi, þar sem
spyrlarnir vom í hlutverki
fréttamanna en ekki tíma-
varða var formið, sem
einkastöðin TV4 notaði.
Tveir fréttamenn stöðvar-
innar spurðu hressilega og
hikuðu ekki við að stýra við-
mælendunum til að svara
nákvæmlega því sem um
var spurt. Umræðurnar
stóðu í tvo tíma með stuttu
hléi og á eftir var formönn-
unum boðið upp á matarbita
og vín- eða bjórglas í hópi
innlendra og erlendra
fréttamanna, sem fylgdust
með umræðum í sjónvarps-
sal. Umræðurnar voru þær
fyrstu, sem einkastöð held-
ur fyrir kosningar. Bæði
blaðamenn sem voru við-
staddir og áhorfendur, sem
rætt var við á eftir voru
sammála um að umræðurn-
ar hefðu verið mun líflegri
en venjan væri um umræð-
ur af þessu tagi. Og þegar
flokksformennimir komu
fram voru þeir allir hinir ánægð-
ustu, bæði með eigin frammistöðu
og form þáttarins.
Kvennastefna í karlahópi
I upphafi áttu formennirnir að
lýsa flokkum sínum í nokkrum orð-
um. Schyman lofaði réttvísi og
bræðralagi, öryggi og velferð fyrir
alla, en ekki skattalækkunum, Carl
Bildt talaði um framtíðina, endur-
nýjun, ábyrgð og kraftmikið þjóðfé-
lag, Göran Persson vill atvinnu fyrir
alla, réttlæti og lýðræði og Alf
Svensson formaður Kristilega
demókrataflokksins vill að orðið
„gamall" verði jafn jákvætt og orðið
„ungur“.
Helstu hitamálin eru skattamál
og svo fjölskyldustefna og í umræð-
unum kom greinilega fram að í báð-
Stefnur,
skoðanir
og þras
Formenn sænsku stjórnmálaflokkanna
tókust á í sjónvarpsumræðum í fyrrakvöld.
Sigrún Davíðsdóttir var í hópi þeirra er
fylgdust með umræðunum í sjónvarpssal.
ÞEIR Carl Bildt leiðtogi Hægriflokksins og
jafnaðarmanna fengu sér svalandi
um þessum málum fer vinstrivæng-
urinn, Jafnaðarmannaflokkurinn og
Vinstriflokkurinn saman á móti
hægrivængnum, Hægriflokknum,
Kristilega demókrataflokknum,
Þjóðarflokknum og Miðflokknum.
Þeir Lars Leijonborg og Lennart
Daléus formenn tveggja síðast-
nefndu flokkanna sýndu ekki tilþrif,
sem gætu þokað flokkum þeirra
upp fyrir fimm prósenta fylgið, sem
báðum flokkunum er spáð. Daléus
formaður Miðflokksins lætur sig
dreyma um miðstjórn, en gaf í um-
ræðunum skýrt til kynna að hann
miðaði ekki á samstarf við jafnaðar-
menn.
Þeim Bildt og Persson lenti sam-
an hvað eftir annað framan af, þar
sem Bildt gerði góðlátlegt gin'n að
því að Persson rakkaði stöðugt nið-
Reuters.
Göran Persson forsætisráðherra og leiðtogi
bjór að loknum erfiðum umræðum.
ur Hægriflokkinn í stað þess að
skýra eigin stefnu. Bildt hefur und-
anfarna daga ekki látið neitt tæki-
færi ónotað til að benda á að stefna
Jafnaðarmannaflokksins sé enn jafn
óskýr og í upphafi baráttunnar. Það
var í einni af þessum sennum, sem
Bildt sagði Persson í gamansömum
tón að vera ekki svona þrasgjarn,
því þá gæfist enginn tími til að tala
um framtíðina.
Umræðurnar gáfu áhorfendum
gott tækifæri til að virða flokksfor-
mennina fyrir sér og meta mál-
flutning þeirra. Þeir sátu í hálf-
hring uppi á palli, þar sem Persson
sat í miðjunni með báða fætur á
foldu, kuggslegur eins og hann er,
ýmist með góðlátlegt og vorkunn-
samlegt bros, eða alvarlegur og dá-
lítið argur. Blaðamenn kvarta
gjarnan yfir að þeir viti aldrei hvar
þeir hafi hann og hann hefur ekki
hikað við að skamma þá eins og
hunda, ef honum mislíkar frétta-
flutningur þeirra.
Höfuðandstæðingur hans Carl
Bildt er snöggur upp á lagið og það
nýttist honum vel í samræðunum,
þar sem hann bæði svaraði og
spurði líka þegar svo bar undir.
Hinn hávaxni Bildt er að öllu leyti
andstæða Perssons, þvi hann getur
bæði gantast en einnig verið alvar-
legur og á ekki í neinum vandræð-
um með að umgangast blaðamenn,
enda er alkunna í þeim hópi að hann
sækist eftir félagsskap þeirra.
Schyman lét mjög ljós sitt skína í
þessum karlafans, þar sem hún
minnti aftur og aftur á að Vinstri-
flokkurinn væri kvennastefnuflokk-
ur. Hún tók sig vel út í stuttu svörtu
pilsi, svörtum sokkum og háhæluð-
um skóm og í jakka í flokkslitnum,
skærrauðum rétt eins og varalitur-
inn. Þéttvaxinn, karlkyns blaðafull-
trúi hennar sem fylgir henni hvert
spor er á miðjum aldri eins og hún,
með svart tagl og hálsfesti
og sker sig úr í hópi blaða-
fulltrúa hinna formann-
anna.
En það var hinn afalegi
Alf Svensson, sem náði
hjörtum áhorfenda best.
Einnig hann getur bæði
gert að gamni sínu og verið
alvarlegur, þó honum væri
ekki sérlega skemmt, þeg-
ar hann kom að Bildt í hópi
blaðamanna eftir umræð-
urnar til að kveðja hann.
Bildt var þá að hugleiða að
fá sér annan bjór og bauð
Svensson að fá sér einn
líka. Svensson er nefnilega
ekki aðeins í fríkirkju-
hreyfingunni, heldur einnig
bindindishreyfingunni, sem
er öflug í Svíþjóð.
Kosningaumræður
á götum úti
Þessa síðustu sólar-
hringa fyrir kosningarnar
eru flokksformenn og
starfsmenn flokkanna á
fullu. I sænskum borgum
og bæjum eru kosninga-
kofar úti um allt, trékofar,
sem flokkarnir nota sem bækistöðv-
ar. Þar liggja bæklingar um flokk-
ana og frambjóðendur koma þangað
til að halda fundi.
Svíar hreykja sér af almennum
stjórnmálaáhuga og umræðan leyn-
ir sér ekki. Á götum úti má hvar-
vetna heyra fólk ræða stjórnmál,
fólk flykkist að þegar frambjóðend-
urnir koma fram og mikil horfun er
á sjónvarpsþætti er tengjast kosn-
ingunum. Þeir voru ekki háir í loft-
inu krakkarnir, sem höfðu spurn-
ingar á reiðum höndum handa Carl
Bildt við Sergels torg í hjarta
Stokkhólms í gær. Þeir vildu heyra
af skólastefnu flokksins, sem hann
fullyrti að myndi gagnast þeim og
þeirra kynslóð vel, en lika þeim
sem væru eldri og vildu endur-
menntun.
Kór íslensku óperunnar
vantar ENN nokkrar góöar söngraddir!
, , , . nánar tiltekið í 2. att, 1. tenór og 2. bassa
Næstu verkefni:
(^^CCTC^OlCCIy^Cmeð Sinfóníuhljómsveit íslands í nóvember 1998
(^llTCCClc/ot með Sinfóníuhljómsveit íslands í mars 1999
Æfingar eru á mánudags- og miðvikudagskvöldum kl. 19-21.30 í æfingasal (slensku ópeiunnar.
Stjórnandi kórsíns er Garðar Cortes.
Upplýsingar á skrífstofu Islensku óperunnar í síma 552-7033
Kosningarnar í Bosníu
Óttast aukið fylgi
harðlínumanna
Sarajevó. Reuters.
FRÉTTASKÝRENDUR segja nið-
urstöður í þingkosningum í Bosníu
um síðustu helgi liggja nokkuð ljóst
fyrir jafnvel þótt Oryggis- og sam-
vinnustofnun Evrópu, OSE hafi til-
kynnt óvænt á þriðjudag að ekki
yrðu bh-tar bráðabirgðaniðurstöður
heldur beðið fram í næstu viku með
að tilkynna endanleg úrslit.
Hafa menn miklar áhyggjur af því
að hai-ðlínuþjóðernissinnar hafi auk-
ið fylgi sitt í kosningunum en hið
eina sem veldur ánægju hjá vestur-
véldunum er að öruggt er talið að
Alija Izetbegovic tryggi stöðu sína
meðal múslima og sitji áfram sem
einn af þremur forsetum. Frétta-
skýrendur telja hins vegar að Bosn-
íu-Króatinn Ánte Jelavic vinni for-
setasæti Kresimirs Zubaks og einnig
er ekki útilokað að Momcilo Kra-
jisnik, fulltrúi SDS sem Radovan
Karadzic stofnaði, haldi forsetastóli
sínum.
Enn frekari áhyggjum veldur sá
möguleiki að hai’ðlínumaðurinn
Nikola Poblasen hafi unnið forseta-
stólinn í lýðveldinu Serbíu, sem búið
var til innan landamæra Bosníu í
Dayton-samkomulaginu, af Biljönu
Plavsic sem hefur hingað til viljað
vh'ða skilmála Dayton.