Morgunblaðið - 16.07.1999, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 16. JÚLÍ 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
s
Islensk nútímaljóð í Búlgaríu
Vera Gantseva Pavel Slavyanski Ægir E. Sverrisson
Ný tímarit
• ORÐIÐ, rit Félags guðfræði-
nema, 34. árgangur, er komin út.
Meðal efnis er greinin Starf og
boðun við aldahvörf sem byggist á
könnun sem Sigríður Munda Jóns-
dóttir og Stefán Már Gunnlaugsson
gerðu meðal sóknarprsta þjóðkirkj-
unnar í október og nóvember á sl.
ári. Trú, kirkja og samfélag séð
með augum tveggja íslenskra at-
hafnamanna hefur að geyma viðtöl
Árna Svans Daníelssonar og Berg-
lindar Salvarar Heiðarsdóttur við
Helga S. Guðmundsson, formann
bankaráðs Landsbankans og Kára
Stefánsson, forstjóra íslenskrar
erfðagi'einingar. Af öðrum grein-
um má nefna Póstmódernismi í bók-
menntum og listum: Gunnar Krist-
jánsson, Búfræði í Gamla testament-
inu, Grundvallaratriði þaulræktunai'
(Lev 25: 3-5): Jón Asgeir Sigurvins-
son, Kristinn tilvera í takmörkuðum
heimi: John Cobb jr., Af konum og
kvengervingum í Nag Hammadí-rit-
unum: Jóhanna Þráinsdóttir, Vín og
vínrækt í Gamla testamentinu: Sig-
urður Örn Steingrímsson, Þjáningin
og syndin: Ingólfur Hartvigsson og
Guð meðal guða. Bókmenntafræði-
leg greining á 82. Davíðssálmi: Jón
Ásgeir Sigurvinsson.
Orðið er rösklega 200 síður.
Ritstjóri er Stefán Már Gunn-
laugsson.
NÝVERIÐ kom út hjá Bókaforlag-
inu Litse í Sofíu í Búlgaríu Sýnis-
bók íslenskra nút ímaljóða, í þýð-
ingu Ægis E. Sverrissonar. Vera
Gantseva valdi ljóðin og skrifar for-
mála að þýðingunum sem hún nefn-
ir Blóð og hunang. Sextán skáld
eiga ljóð í bókinni. Steinn Steinarr
skipar þar öndvegi en síðan koma
þýðingar á ljóðum eftir Snorra
Hjartarson, Stefán Hörð Grímsson,
Hannes Sigfússon, Sigurð A. Magn-
ússon, Matthías Johannessen,
Hannes Pétursson, Þorstein frá
Hamri, Jóhann Hjáhnarsson, Ingi-
björgu Haraldsdóttur, Sigurð Páls-
son, Steinunni Sigurðardóttur, Ein-
ar Má Guðmundsson, Sigfús Bjart-
marsson, Gyrði Elíasson og Braga
Ólafsson.
Vera Gantseva dvaldi hér á landi í
fyrra á Snorra Sturlusonar-styrk í
þijá mánuði. Hún er prófessor í nor-
rænum bókmenntum við Háskólann
í Sofíu og rekur lika eigið útgáfufyr-
irtæki. Þýðandinn, Ægir Einarsson
Sverrisson, er bamabarn Sverris
heitins Kristjánssonar, hins kunna
bókmenntamanns og sagnfræðings.
Ægir á búlgarska móður og er tví-
tyngdur. Hann hefur dvalið lang-
dvölum hér á landi og kennir nú nú-
tfmaíslensku við Háskólann í Sofíu.
Útgefandi ljóðanna og eigandi
Litse er Pavel Slavyanski, ljóðskáld
og þýðandi. Ljóðskáldin Ingibjörg
Haraldsdóttir og Sigurður A.
Magnússon vom viðstödd heilmikil
hátíðarhöld í Menningarhöllinni í
Sofíu, í tilefni af útkomu bókarinn-
ar. Að sögn Ingibjargar hefur út-
gáfufyrirtæki Pavels Slavyanskis
gefið út ljóðasöfn frá ýmsum lönd-
um, m.a. frá Finnlandi, en þetta
mun vera fyrsta sýnisbók ljóða frá
íslandi í Búlgaríu.
„Vera Gantseva er doktor í nor-
rænum bókmenntum og mikilvæg
persóna í búlgörsku bókmennta-
lífi,“ segir Ingibjörg. „Faðir hennar
var sendiherra á Islandi með aðset-
ur í Stokkhólmi. Vera lærði sænsku
og hin fornu fræði - miðaldabók-
menntir okkar. Hún er mjög dugleg
að kynna bókmenntir okkar í
Búlgaríu og hefur skrifað greinar
um fjölmarga höfunda. Hún hefur
sannarlega reynst okkur haukur í
homi! Pavel er ljóðskáld og þýð-
andi. Þau komu bæði að þýðingun-
um og veittu góð ráð. Búlgörsk
ljóðskáld lásu síðan lokagerð þýð-
inganna yfir. Það má með sanni
segja að útkoma ljóðanna hafi vak-
ið athygli í Búlgaríu."
Teikning-
ar sýndar
í Lónkoti
SÝNING á teikningum
eftir Ragnar Lár verður
opnuð í Lónkoti í Sléttu-
hlíð norðan Hofsóss
föstudaginn 17. júlí.
Flestar eru teikning-
arnar gerðar við þjóðsög-
ur sem tengjast Skaga-
firði þar á meðal prestin-
um Háldani og kerl-
inguni Ólöfu í Lónkoti.
Teikningamar era unnar
með pensli og penna með
svörtu tússi á vatnslita-
pappír.
BÆKLR
Ljóð
IN OUR OWN WORDS
An Anthology of poetry From a
Generation Falsely Labeled Gener-
ation X, ýmsir höfundar, ritstýrt og
valið af Marlow Peerse, Weaver,
NWE, 1999.
HVAÐAN fékk X-kynslóðin, svo-
kallaða, þá flugu í höfuðið að hún
væri sú fyrsta sem þyrfti að glíma
við gildisleysi, fánýti og tóm? Eða
hefur hún aldrei haft þá hugmynd?
Samkvæmt Marlow Peerse Weaver,
sem stendur fyrir þessu ljóðasafni
hér, hefur aldrei verið til neitt sem
heitir X-kynslóðin eða týnda kyn-
slóðin. Hugtakið er tilbúningur fjöl-
miðla, stimpill. Ætlun Weavers er
að gefa aðra mynd af kynslóðinni
sem fædd er frá 1961 til 1982, sýna
annnað en tilfinningadoða, afskipta-
leysi og fábreytni. Hér tekur tóma
kynslóðin til máls í ljóðum. Tildrög-
in eru þau að Weaver auglýsti eftir
ljóðum á veraldarvefnum, Ijóðum
sem hefðu sjálfsmynd ungs fólks að
yrkisefni. Hann nefnir að mikið sé
ort á Netinu, að margar heimasíður
snúist um ljóð. Við það má raunar
bæta að nýr vettvangur hefur opn-
ast fyrir upplestur á ljóðum með
mp3-byltingunni (mp3 eru hljóð-
skjöl á þjöppuðu formi með sæmileg
hljómgæði). Á mp3-slóðum má finna
mikið af ljóðum sem eru lesin,
söngluð, öskruð, tautuð og hljóð-
skreytt eða kveðin eins og rímur.
Fyrirbæri eins og Netið breytir
bókmenntunum og ekki gott að sjá
fyrir endann á þeirri breytingu.
Viðbrögðin við aug-
lýsingu Weavers voru
enda mikil: mun færri
komust í safnið en
vildu og er annað bindi
á döfinni, jafnvel það
þriðja. Spumingin er
hvort þetta sé tvíbent
sem málsvöm fyrir X-
kynslóðina. Gæti verið
að vænstur sé sá kost-
ur að gangast við
skammaryrðinu X og
bera af stolti, líkt og til
dæmis atómskáldin
gerðu? Hún er dálítið
slagorðakennd þessi
samhygð sem byggist á
sundurgerð. I am not
the voice of my generation./I am the
voice of no one/but myself' yrkir
C.C. Russell frá Bandaríkjunum í
upphafsljóði bókarinnar. Margir
yrkja í ekki ósvipuðum dúr um X-
kynslóðina, sundurleysi hennar og
glötun veruleikans. En hafa ekki
allar kynslóðir verið týndar?
Afrakstur ljóðasöfnunarinnar er
af ýmsum toga. Ljóðin era frá öllum
heimshomum, flest þó af skiljanleg-
um ástæðum frá Vestur-Evrópu og
Bandaríkjunum; tölvunotkun er út-
breiddust þar. Til að hnykkja á fjöl-
breytileikanum er hvert ljóð í bók-
inni með sinni eigin leturgerð svo
öllu ægir saman: marktæk uppsetn-
ingartilraun sem slík en þó er ekki
laust við að betur hefði
farið á meiri pappírs-
eyðslu og færri letur-
gerðum. Weaver hefur
einkum sóst eftir ná-
lægum ljóðum, einlæg-
um, einföldum. Mörg
skáldanna yrkja bein-
línis um andúð sína á
menntuðum og erfiðum
skáldskap og er sömu-
leiðis ekki lítið uppsig-
að við hippakynslóðina.
Neðan við mörg ljóðin
eru einkunnarorð sem
rýra ljóðin þegar
skáldin nýta þetta tO
að gefa einskonar
summu Ijóðsins: I often
feel meaningless and unimportant
in this massive world we live in“,
segir Laura Thedorow, 16 ára, og
hefði ef til vOl betur látið ljóð sitt
um tjáningu þeirrar tilfinningar.
Mörg ljóðanna eru ölvuð af æsku og
mettuð af angist, sum líða fyrir
þetta, önnur njóta góðs af því.
Verstu ljóðin snúast um spælinguna
yfir að vera ekki boðið í partí. Ind-
verjar skera sig úr, skrifa í sterkri
hefð og ráða við einfaldleikann.
ísland á sinn fulltrúa í In Our
Own Words. Birgitta Jónsdóttir
hefur kallað sig vefskáld; í útvarps-
þætti á rás 1 á dögunum var hún
sett fram sem fulltrúi þess sem er
annarskonar og kemst illa að í fá-
breytni íslenskrar bókmenntaflóra.
Góð hugmynd er að slá nafni
Birgittu í netleitarvél því heimasíð-
ur gerast ekki mikið betur smíðaðai'
en heimasíða hennar, enda verð-
launuð. Heimasíða Birgittu er í
svipuðum dúr og ljóðin hér, uppfuO
af persónulegri hreinskiptni, ein-
lægni, nánast óþægOegri nálægð og
kosmískri mystík. Annað ljóðanna
sem birtast í safnritinu nefnist Bone
day“ og er ort eftir að borin hafa
verið kennsl á bein látins eigin-
manns Birgittu sem hvarf fyrir
nokkram árum. Þetta er sterkur
texti. Birgitta yrkir á ensku. Hitt
ljóðið er stutt og einföld mynd án
titils, næstum einsog bænasöngl,
hugmyndaheimurinn kannski ekki
óskyldur Einari Ben.:
May the sun walk with you,
theraoonsmiletoyou.
Walking the milky way
you might look down and
throw a star towards me.
To remind me there is more.
Much more than our eyesight can grasp.
May you be what you are and wiO allways be.
A delicate being with heart-shaped hands
oflight.
Frómt frá sagt finnst mér ljóð
Birgittu og fáein önnur standa upp-
úr í þessu safni og ég efast um að ég
dragi hlut íslands í því mati. Of
mikið af ljóðunum eru þuskenndar,
almennar hugsanir sem ýfa ekki
upp neinn framandleika og ná ekki
að koma neinum við nema þeim sem
skrifar.
Eftir sem áður er leitun að kyn-
slóð sem er ekki týnd.
Hermann Stefánsson
Tóma kynslóðin
tekur til máls
Birgitta
Júnsdúttir
Tónleikar
í Landa-
kotskirkju
SIGURLAUG S. Knudsen
sópransöngkona heldur ein-
söngstónleika i Kristskirkju,
Landakoti i
Reykjavík
laugardag-
inn 17. júlí
við undir-
leik Ulriks
Ólasonar
organleik-
ara og söng-
stjóra kirkj-
unnar. Tón-
leikarnir
hefjast kl. 15.30 stundvíslega.
Á efnisskránni verða órator-
íur og óperuaríur eftir Vivaldi
ásamt þekktum ítölskum
antikaríum. Þetta eru síðustu
tónleikar Sigurlaugar hér á
landi, en hún heldur til Bret-
lands til framhaldsnáms við
Northern College of Music í
Manchester í næsta mánuði.
Sigurlaug lauk 8. stigs prófí
frá Söngskólanum sl. vor. Að-
alkennarar hennar hafa verið
Ásrún Davíðsdóttir og Ólöf
Kolbrún Harðardóttir. Auk
námsins við Söngskólann hef-
ur Sigurlaug sótt söngnám-
skeið hér á landi og erlendis,
m.a. Master-class námskeið
hjá André Orlowitz. Hún hefur
tekið þátt í tveimur sýningum
íslensku óperannar og sungið
á fjölmörgum tónleikum, við
kirkjulegar athafnir sem og á
einsöngstónleikum.
Verð aðgöngumiða er 700
kr. Forsala aðgöngumiða er á
skrifstofu kaþólska biskups-
dæmisins, Hávallagötu 14, en á
tónleikadaginn verða miðar
seldir í safnaðarheimili Krists-
kirkju, sem er bak við sjálfa
kirkjuna.
Tríó Hauks
Gröndal
á Jómfrúnni
SUMARTÓNLEIKARÖÐ
veitingahússins Jómfrúarinn-
ar við Lækjargötu heldur
áfram laugardaginn 17. júlí kl.
16-18. Á sjöundu tónleikum
sumarsins kemur fram tríó
saxófónleikarans Hauks
Gröndal. Með Hauki leika
tveir danskir hljóðfæraleikar-
ar; kontrabassaleikarinn Mor-
ten Lundsby og trommuleik-
arinn Stefan Pasborg.
Haukur Gröndal útskrifað-
ist frá Tónlistarskóla FÍH
vorið 1997. Hann hefur síðan
verið við nám í Danmörku og
Svíþjóð. Haukur fékk nýlega
inngöngu í Rytmíska
konservatoríið í Kaupmanna-
höfn.
Tónleikarnir fara fram ut-
andyra, á Jómfrúartorginu, ef
veður leyftr, en annars inni á
Jómfrúnni. Aðgangur er
ókeypis.
Síðasta sýn-
ingarhelgi
SÝNINGU Hreins Friðfinns-
sonar í Galleríi Ingólfsstræti 8
lýkur sunnudaginn 18. júlí.
Hreinn Friðfinnsson var
með í fyrstu sýningu SUM
1965 og var einn af stofnend-
um þess félagsskapar. Hann
hefur sýnt verk sín um allan
heim og ýmsar bækur og rit
hafa verið gefnar út um
myndlist hans.
Sýningin er opin frá kl.
14-18.
Sigurlaug S.
Knudsen