Morgunblaðið - 15.01.2000, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2000 29
LISTIR
N^jar bækur
• RÍKISÚTVARPIÐ-Sjónvarp hef-
ur nýlega gefið út handbók fyrir þýð-
endur um textagerð, þýðingar og
málfar í sjónvarpi og öðrum mynd-
miðlum. Málræktarsjóður styrkti rit-
un bókarinnar. Höfundur er Ellert
Sigurbjömsson en hann hefur starf-
að við þýðingar hjá Sjónvarpinu í
þrjátíu ár.
Þetta hefti nefnist Mál og mynd og
er um 60 blaðsíður. I því er einkum
fjallað um texta við erlent sjónvarps-
efni og vinnubrögð við slíkar þýðing-
ar, svo sem uppsetningu texta, stytt-
ingar og samhæfingu texta og
myndar. í inngangi segir að þetta sé
hvorid kennslubók í íslensku né þýð-
ingum en „...leitast er við að leiðbeina
þýðendum um að hagnýta sér kunn-
áttu sína í íslensku og öðrum tungum
til að koma erlendu talmáli til skila
með íslenskum texta í myndmiðlum.“
Mál og mynd er fyrst og fremst
handbók fyrir sjónvarpsþýðendur en
getur einnig komið öðrum að gagni
sem fást við svipuð verkefni, svo sem
þýðingu texta við myndbönd og kvik-
myndir. í inngangi segir einnig: „Það
er von mín að þessar leiðbeiningar
geti orðið byrjendum einhver stoð,
ýmsum þeim sem fullsjóaðh- þykjast
til umhugsunar og forvitnum lesend-
um til nokkurs fróðleiks."
Myndbandasala Sjónvarpsins sér
um dreifíngu en auk þess erheftiðfá-
anlegt hjá Bóksölu stúdenta og í
nokkrum öðrum bókaverslunum.
------f-4-4------
Ný list af
gömlum merg
London. Morgunblaðið.
ÞEGAR síðustu gestir dagsins í Nat-
ional Gallery í London eru horfnir á
braut koma listamenn og setjast við
ákveðin verk með teikniblokkina,
eða setja upp trönur sínar. Þeir eru
að vinna fyrir sýningu í safninu í
sumar og verða þá nýju verkin og
þau sem listamennirnir sóttu inn-
blástur í sýnd hlið við hlið.
I frásögn The Independent segir,
að 24 listamenn hafi þekkzt boð
safnsins um að gera ný verk innblás-
in af verkum gömlu meistaranna
sem á safninu eru. Enginn þessara
listamanna er undir 45 ára aldri og í
frásögn blaðsins kemur fram, í máli
Neil MacGregor, starfsmanns lista-
safnsins, að þeir ungu listamenn sem
leitað var til hafi ekki haft áhuga á að
taka þátt í sýningu sem þessari.
Bach-kantötur við guðsþjónustu í Hallgrímskirkju
Færðar Islendingum
í réttu umhverfí
KANTATAN Ach Gott, wie manch-
es Herzeleid eftir Johann Sebasti-
an Bach verður flutt við guðsþjón-
ustu í Hallgrímskirkju á morgun,
sunnudag, kl. 17. Fjórir ungir ein-
söngvarar flytja verkið ásamt Mót-
ettukór og kammersveit Hall-
grímskirkju undir stjórn Harðar
Askelssonar, kantors Hallgríms-
kirkju.
í ár eru liðin 250 ár frá andláti
Bachs í Leipzig í Þýskalandi og að
sögn Harðar Askelssonar mun
tónlistarlíf í Hallgrímskirkju á
næstunni taka mið af því. Auk Jó-
hannesarpassíunnar, sem flutt
verður í dymbilviku, verður nokkr-
um af kantötum tónskáldsins fund-
inn staður í síðdegisguðsþjónust-
um.
Um lífsskilyrði mannsins og
samband hans við almættið
Markmið verkefnisins er að færa
Islendingum kantötur Bachs í réttu
umhverfi og samhengi. Kantöturn-
ar voru megintónsmíð aðalmessu
sunnudagsins í þeim kirkjum sem
Bach starfaði við og voru hluti af
margslungnu helgihaldi, sem að
jafnaði stóð yfir í fjóra tíma. Ekki
er þó ætlunin að endurlífga slíkar
messur lið fyrir lið, heldur verður
kantötunum búinn staður í kirkju-
athöfn, þar sem þær skipa öndvegi
ásamt prédikun prestsins.
Eftir Bach liggja tæplega tvö
hundruð kirkjukantötur en í þeim
sameinaði hann helstu stílbrigði og
form barokk-tónlistar. Hann
bræddi saman áhrif frá Ítalíu og
Frakklandi, leit um öxl, en einnig
fram á við, svo úr varð mögnuð og
ótímabundin túlkun á trúarlegum
textum, sem fjalla um lífsskilyrði
mannsins og samband hans við al-
mættið, eins og það er orðað í
fréttatilkynningu frá Mótettukórn-
um.
Fáar af kantötum Bachs hafa
hljómað hér á landi til þessa. „Það
hefur aldrei verið neinn vettvangur
til þess. Aðalskýringin er sú að það
er svo dýrt að kalla saman hljóm-
sveit og einsöngvara til þess að
flytja svona verk í guðsþjónustu,
Mótettukór Hallgrímskirkju.
þar sem engar eru
tekjurnar af aðgangs-
eyri á móti, eins og
þegar verk eru flutt á
stærri tónleikum. Það
er ákveðinn þröskuldur
sem hindrar að þessi
verk geti hljómað á
þeim stað sem þeim er
upphaflega ætlaður,
þ.e. sem hluti af guðs-
þjónustu,“ segir Hörð-
ur.
Prýðisfallcgt og
áhrifamikið verk
Fyrsta kantötuguðs-
þjónustan er sem fyrr
segir á dagskrá kl. 17 á
morgun, sunnudag. Fjórir ein-
söngvarar taka þátt í flutningnum,
þau Hulda Björk Garðarsdóttir
sópran, Sigríður Jónsdóttir alt,
Finnur Bjarnason tenór og Ólafur
Kjartan Sigurðarson bassi. Mót-
ettukór Hallgrímskirkju syngur og
kammersveit kirkjunnar leikur
með. Prestur í guðsþjónustunni er
séra Sigurður Pálsson.
„Kantatan sem við flytjum núna
er alls ekki ein af
þekktari kantötum
Bachs. Ég hafði aldrei
heyrt hana áður en ég
valdi hana - og varð
reyndar mjög glaður
þegar ég fór að kynn-
ast henni, því þetta er,
eins og maður mátti
svo sem reikna með,
prýðisfallegt og áhrifa-
mikið verk,“ segir
Hörður.
Næstu kantötuguðs-
þjónustur í Hall-
grímskirkju verða
sunnudaginn 20. febr-
úar, en þá verður Mar-
grét Bóasdóttir í aðal-
hlutverki í einsöngskantötunni Ich
bin vergniigt in meinem Gliicke, og
sunnudaginn 12. mars, þegar Scola
Cantorum flytur Aus der Tiefen
rufe ich, Herr, zu dir. Á uppstign-
ingardag, 1. júní, mun Mótettukór-
inn svo flytja Uppstigningaróratór-
íuna. Að sögn Harðar standa vonir
til að hægt verði að flytja fleiri af
kantötum Bachs seinni hluta árs-
ins.
Johann Sebastian
Bach
Charlotte Church ræðir við
Jóhannes Pál II páfa.
Engla-
röddin
seldi mest
London. Morgunblaðið
ÞRETTÁN ára söngstjarna Breta,
Charlotte Church, er sögð sú
söngkona klassísk sem flestar
plötur selur í heiminum.
Charlotte Church sló í gegn með
plötunni Voice of an Angel og önn-
ur platan, Charlotte Church, bætti
um betur. Brezk blöð segja, að
stúlkan hafi haft um sex milljónir
punda í tekjur á síðasta ári. Obb-
inn af tekjum hennar rennur í
sjóð, sem hún fær ekki aðgang að
fyrr en hún verður 21, en sem
stendur lætur hún sér nægja 50
pund í vasapeninga á mánuði.
Charlotte Church hefur nú fetað
í fótspor The Spice Girls og fleiri
frægra tónlistarmanna og sagt upp
umboðsmanni sínum, sem upp-
götvaði hana og kom henni á
framabrautina. Sagt er, að móðir
hennar muni taka við umboðs-
mennskunni.
Afmælis-
hátíð Stefn-
is frestað
AFMÆLISHÁTÍÐ Karlakórs-
ins Stefnis, sem vera átti í Hlé-
garði í kvöld, hefur verið frest-
að um óákveðinn tíma af
óviðráðanlegum orsökum. Kór-
inn er sextugur í dag.
Veröld vonleysunnar
Landsbankinn
Sögusýning
opnuð í
aðalbanka
í TILEFNI af því að Landsbanki ís-
lands hf. er nú að færast yfir á nýtt
árþúsund í starfsemi sinni hefur ver-
ið sett upp sýning í aðalbankanum í
Hafnarstræti sem spannar 100 ár af
sögu bankans. Á sýningunni eru af-
greiðslutæki sem notuð hafa verið í
bankanum á þessu tímabili ásamt
myndum, auglýsingaspjöldum,
sparibaukum og fleiri munum tengd-
um sögu bankans. Einnig er á sýn-
ingunni veðskuldabréf vegna fyrsta
veðdeildarlánsins sem var veitt í júlí
1900, en í ár eru 100 ár liðin frá stofn-
un veðdeildar.
Akveðið var að halda þessa sýn-
ingu í aðalbanka þar sem 550 fer-
metra húsnæði hefur verið rýmt
Hafnarstrætismegin. Afgreiðslusal-
ur bankans var endurskipulagður
fyrir skömmu og fer nú öll afgreiðsla
fram í þeim hluta hússins sem snýr
að Austurstræti og Pósthússtræti.
Munir á sýningunni eru fengnir
víða að, en stærstur hluti þeirra
kemur úr skjalasafni Landsbankans.
Einnig eru munir frá Seðlabanka ís-
lands og Landsbréfum, auk þess sem
á sýningunni eru voldugir peninga-
kassar sem Landsbankinn fékk í
byrjun aldarinnar. Annar þeirra er
upprunninn úr versluninni Sápuhús-
inu, en hann kom til landsins 1907,
hinn kom árið 1914 og var í Álna-
vöruverslun Björns Kristjánssonar á
Vesturgötu. Bankinn eignaðist þessa
kassa 1970 þegar hann eignaðist
vélasafn Ernst J.O. Westlund vél-
fræðings.
Til að varpa ljósi á þær miklu
tækniframfarir sem nú eiga sér stað
í bankaviðskiptum verður einnig
kynntur á sýningunni netbanki
Landsbankans, Einkabankinn og
samskiptatæki framtíðarinnar,
WAP-sími. Starfsfólk bankans mun
verða gestum innan handar varðandi
leiðsögn sé þess óskað.
Landsbankinn hf. býður öllum
þeim sem hafa ánægju af því að sjá
hvernig tækni hefur fleygt fram á
síðustu árum á sviði bankaviðskipta
á sýninguna.
Sýningin er opin á afgreiðslutíma
bankans, frá kl. 9.15 til 16, alla virka
daga.
LEIKLIST
Stcfanía Thors f
Kaffileikhúsinu
LAUFEY
Höfundur skáldsögu: Elísabet Jök-
ulsdóttir. Höfundur leikgerðar:
Stefanía Thors. Leikstjóri: Jana
Pilátevá. Ljós: María Reyndal.
Leikari: Stefanía Thors.
Fimmtudagur 13. janúar.
ÞAÐ ER alltof sjaldan sem ís-
lenskir áhugamenn um leiklist fá
tækifæri til að sjá hér á landi sýn-
ingar sem gætu flokkast undir til-
raunaleikhús. Auðvitað er framsæk-
ið leiklistarfólk hér á landi sífellt að
gera margvíslegar tilraunir en sýn-
ingar þar sem gerðar eru tilraunir
jafnt með form, persónusköpun,
hreyfingar og framsögn eru sjald-
séðar, nema kannski í dansverkum.
Samt er ekki hægt að segja leng-
ur að leikur Stefaníu Thors sé
óhefðbundinn þar sem hann rúmast
innan sterkrar hefðar sem má rekja
til sjötta áratugarins í Austur-
Evrópu, þegar Pólverjinn Jerzy
Grotowski fór að skilgreina hlut-
verk leikarans og samband hans við
áhorfendur upp á nýtt.
Stefanía Thors hefur numið við
tékkneskan leiklistarskóla sem er
greinilega undir sterkum áhrifum
frá hugmyndafræði Grotowskis.
Hún byggir sýningu sína upp á
grundvelli þessarar hefðar sem
beinlínis býður upp á margskonar
tilraunir í túlkun og framsetningu.
Leiktúlkun sína byggir Stefanía á
skáldsögunni Laufeyju eftir Elísa-
betu Jökulsdóttur, sem kom út hér á
landi fyrir jólin. Stefanía vann leik-
gerðina fyrir tveimur árum út frá
handriti að bókinni, sem var síðan
aukið og endurbætt fyrir útgáfu.
Leikgerðin hefur farið víða og verið
sýnd á leiklistarhátíðum.
Það er engin tilviljun að Elísabet
Jökulsdóttir er vinsæll höfundur
meðal leiklistarfólks sem vill skapa
eitthvað nýtt. Hún er frumlegust ís-
lenskra skálda og því eru verk
hennar tilvalin sem útgangspunktur
tilrauna í leiklist. Stefanía velur að
leggja áhersluna á aðalpersónuna í
skáldsögunni, stúlkuna Laufeyju,
og samskipti hennar við Eygló Línu
og konuna sem gefur þeim að borða.
Tætingsleg framvindan, ef það orð á
við, líkamsbeiting Stefaníu og ein-
föld og blátt áfram framsögn falla
vel að drungalegum heimi skáldsög-
unnar og ná vel að túlka frásögn
Laufeyjar. Stefaníu hefur tekist að
draga út ákveðinn kjarna í sögunni
- það sem er í raun áhrifamest og
frumlegast í henni - heim þar sem
ekkert öryggi er til, engin væntum-
þykja, engin ást, og engin tilfinn-
ingatengsl við nokkurn mann nema
einangrun og kuldi. Það sem undir-
strikar þessa upplifun er svo að
Laufey er sér ekki einu sinni með-
vitandi um möguleika á betra lífi.
Hún hefur engar forsendur til að
leggja mat á líf sit og dæma það gott
eða slæmt því viðmiðið vantar. I
leiksýningunni er heimurinn óum-
breytanlegur; í bókinni gefur hlutur
Þ., sem er ekki hluti af leikgerð
Stefaníu, Laufeyju einhverja tilfinn-
ingu fyrir undankomuleið og mögu-
leika á breytingu á högum sínum,
eitthvað sem mætti kalla ást eða
von, ef lesendur væru ekki frá byrj-
un fræddir á því að þessar vanga-
veltur Laufeyjar eru alger vonleysa.
Hér er ógreiningur að skilja á
milli nýlesinnar, áhrifamikillar
skáldsögu og leiksýningar sem
byggist á handriti hennar. Ef til vill
verður upplifun áhorfenda, sem
ekki hafa lesið söguna, gerólík. Stef-
anía Thors skapaði á sviðinu heim
sögupersónunnar Laufeyjar, ekki
með því að líkja eftir kækjum henn-
ar og útliti, heldur með því að gefa
okkur innsýn í hugarheim hennar.
Henni tókst það ætlunarverk sitt
fullkomlega.
Sveinn Haraldsson