Morgunblaðið - 04.06.2000, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
_______________________________SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 2000 39
MINNINGAR
+ Guðmundur
Benediktsson
fæddist í Reykjavík
5. mars 1920. Hann
lést á Landspítalan-
um í Fossvogi 29.
maí síðastliðinn.
Foreldrar Guðmund-
ar voru Benedikt
Guðmundsson, hús-
gagnasmíðameistari
í Reykjavík, f. 22.
apríl 1892, d. 1. nóv-
ember 1971, ættaður
úr Húnavatnssýslu,
og Guðrún Sigríður Jónsdóttir,
húsmóðir, f. 30. mars 1885, d. 4.
febrúar 1978, frá Mið-Hvoli í Mýr-
dal. Þau eignuðust fjögur börn;
stúlku sem dó á öðru ári, Jón fædd-
an 1916, Guðmund fæddan 1920 og
Unni Hróðnýju fædda 1924. Guð-
mundur var ókvæntur og barn-
laus. Jón er húsgagnasmíðameist-
Guðmundur Benediktsson eða
Mummi eins og hann var alltaf kall-
aður er eftirminnilegur maður. Hann
var allt í senn, hógvær, lítillátur og
hjálpsamur, nákvæmur og vandvirk-
ur í iðn sinni og listsköpun, gæddur
miklum listrænum hæfileikum og var
mikið ljúfmenni í öllum samskiptum.
Hann hafði samt ákveðnar skoðanir,
fylgdi eigin stefnu og straumi en
hlustaði og virti eigi að síður viðhorf
og sjónarmið annarra, þó ekki færu
þau alltaf saman við hans eigin. Hann
var laus við allan hégóma og oflæti.
Hann bar takmarkalausa virðingu
fyrir öðrum listamönnum, látnum og
núlifandi, og var ófús að gagnrýna
það sem þeir höfðu gert eða voru að
vinna að. Allir áttu sinn rétt á þeim
vettvangi enda listin frjáls.
Þar sem Mummi var ókvæntur og
bamlaus fengum við í fjölskyldunni
að njóta eiginleika hans og kosta
meir en annars. Þessu fengum við að
kynnast vel þegar við bjuggum á
Freyjugötunni meðan Mummi bjó
þar með foreldrum sínum og síðar
móður á sama tíma. Einnig var sam-
band Mumma og systur hans, Unnar,
afar sterkt, sérstaklega hin síðari ár.
A heimili hennar og Magnúsar í As-
endanum dvaldi Mummi reglulega,
stundum dag hvem, enda fannst okk-
ur öllum hann ekki vera þar gestur
heldur einn af heimilisfólkinu. Hann
átti þó sitt heimili á Laufásveginum.
Reyndust þau Unnur og Magnús
honum alla tíð vel, þó sérstaklega eft;
ir að Mummi tók að kenna veikinda. í
umgengni við börn sýndi Mummi
umhyggju og natni, sérstaklega þeg-
ar kom að því að draga upp myndir
með blýanti, tússi eða lit, klippa út
eða búa til ólík form úr hverskonar
efnum. Eiga börnin okkar margar
ari og myndlistarmað-
ur í Reykjavík, kvænt-
ur Jóhönnu Hannes-
dóttur og eiga þau
Qögur uppkomin
börn. Unnur Hróðný
er húsmóðir í Reykja-
vík, kvænt Magnúsi E.
Baldvinssyni, úr-
smíðameistara, og
eiga þau þrjár upp-
komnar dætur.
Guðmundur lauk
sveinsprófi í hús-
gagnasmíði árið 1944
hjá föður sínum. Hann stundaði þá
iðn framan af ævi með föður sínum
og bróður. Guðmundur hóf nám
við Myndlistarskólann í Reykjavík
árið 1950, þrítugur að aldri, og
naut þar m.a. tilsagnar Ásmundar
Sveinssonar sem hafði mikil áhrif
á þróun hans sem myndlistar-
manns. Hann fylgdist stöðugt með
ánægjulegar minningar um slíkar
stundir. Þar var hann á heimavelli.
í iðn sinni var Mummi góður og
vandvirkur fagmaður. Naut hann
traustrar leiðsagnar föður síns sem
hann lærði iðn sína hjá. Húsgagna-
og innréttingasmíði þeirra feðga og
Jóns bróður Mumma var viðurkennd
og virt meðan þeir þrír unnu saman á
því sviði. Smíðuðu þeir m.a. innrétt-
ingamar í gamla Hæstaréttarhúsið, í
Mosfellskirkju og í Kópavogskirkju.
Strax í barnæsku tók að bera á list-
hæfileikum Mumma. Hann var góður
teiknari og útskurðarmaður í tré og
bein. Þá eiginleika hefur móðir hans
Guðrún án efa ræktað með honum en
hún var mikil hagleiks- og hannyrða-
kona. Framan af vann Mummi við
gerð tré- og járnmynda og svo-
nefndra konkretmynda. Verkin eru
flest hefðbundin tegund stanskúlpt-
úra og bera vott um mikla efnis-
kennd og formskynjun. Um 1960 fór
hann að gera svonefndar spíssa-
myndir, sem voru fátíðar hérlendis á
þeim tíma. Um 1970 hverfur hann að
gerð eirskúlptúra sem eru efnismikl-
ir og byggjast töluvert á samspili þrí-
víðra forma og um 1980 snýr hann
sér að harðplasts-, tré- og gifsmynd-
um sem síðan eru steyptar í kopar.
Hann kom því víða við í vali á efnivið
og sagði sjálfur að mikilvægt væri að
koma heiðarlega fram við öll efni sem
maður notar í myndlist. Mummi hélt
aðeins tvær einkasýningar á sínum
ferli, sem ber fyrst og fremst vott um
hógværð hans. Hann tók hins vegar
þátt í mörgum samsýningum og var
vikur í störfum FIM. Hann taldi sig
aldrei vera einangraðan eða misskil-
inn, þó að fáir ef nokkrir íslenskir
myndlistarmenn væru á sömu braut
og hann var. Hann sagði sjálfur að fé-
straumum á sviði höggmyndalist-
ar og myndlistar almcnnt og fór af
því tilefni í námsferðir til Dan-
merkur árið 1949 og til Frakk-
lands og Englands árið 1955. Guð-
mundur sat í stjórn Safns Ásgríms
Jónssonar árin 1979-1987. Hann
hlaut styrk úr Minningarsjóði
Barböru og Magnúsar Á. Arnason-
ar árið 1981 og starfslaun lista-
manna árin 1985 og 1987. Guð-
mundur vann ýmis störf bæði fyrir
fistamannasamtökin og Listasafn
Islands. Samhliða húsgagnasmiði
vann Guðmundur að höggmynda-
list sinni og síðari hluta ævinnar
helgaði hann sig list sinni ein-
göngu. Hann vann einkum í járn,
við og eir. Guðmundur hélt tvær
einkasýningar á listferli sínum og
tók þátt í fjölmörgum samsýning-
um, einkum með Félagi íslenskra
myndlistarmanna (FIM) og Sept-
emhópnum. Verk Guðmundar eru
í eigu margra safna, stofnana, fyr-
irtækja og einstaklinga.
Utför Guðmundar fer fram frá
Dómkirkjunni í Reykjavík á morg-
un, mánudag, og hefst athöfnin
klukkan 15.
lagsskapurinn í FÍM hafi veitt hon-
um þá viðurkenningu sem hann
þurfti. Þar sem hann sinnti jafnframt
ýmsu öðru en list sinni var hann held-
ur aldrei háður því að selja verk sín,
þó að eftirspumin væri næg. Það gaf
honum því meira frelsi og rúm í list-
sköpuninni.
Með Mumma er genginn merkur
maður. Við minnumst hans með hlýju
og virðingu og þökkum fyrir sam-
verustundimar.
Guðnin Magnúsdóttir og
Jón Sveinsson.
Til margra ára hefur einn vegfar-
andi framar öðmm gert Laufásveg-
inn að sinni heimatröð; roskinn mað-
ur og grannholda með sjálfstætt
hvítt hár og stór og barnslega einlæg
augu á bak við enn stærri
hornspangargleraugu. Viðbúið er að
ekki hafi margir gert sér grein fyrir
því að þar færi einn af okkar vönduð-
ustu myndlistarmönnum í seinni tíð,
völundur jafnt á tré og málma, ljúfl-
ingurinn Guðmundur Benediktsson.
Og það er jafnvíst að aðspurður hefði
hann sjálfur gert lítið úr framlagi
sínu til myndlistar og hönnunar í
landinu og talið öllu mikilvægara að
spjalla um tíðarfar og ættir manna.
Guðmundur tók hagleik sinn í arf
og ræktaði hann með námi í hús-
gagnasmíði við Iðnskólann í Reykja-
vík, en eftir námsferð til Danmerkur
árið 1949 hóf hann nám við Mynd-
listaskólann í Reykjavík þar sem
hann var til 1956, m.a. undir hand-
arjaðri Ásmundar Sveinssonar.
Myndlistarlega hugljómun fékk Guð-
mundur hins vegar fyrir alvöru í
skreppitúr til Parísar árið 1955, þar
sem Hörður Ágústsson fór með hóp
Islendinga um helstu söfn og sýning-
GUÐMUNDUR
BENEDIKTSSON
MAGNÚS KRISTINN JÓNSSON
+ Magnús Kristinn
Jónsson fæddist
í Reykjavík 20. jan-
úar 1918. Hann lést
á hjúkrunarheimil-
inu Skógarbæ 30.
maí síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Sesselja Hansdóttir
og Jón Jónsson frá
Fuglavík, sem bæði
eru látin. Magnús
og bróðir hans Hans
Adolf Hermann
Jónsson, sem er lát-
inn, ólust upp hjá
foreldrum sínum á Smiðjustíg 9
í Reykjavík og áttu þeir bræður
og fjölskyldur þeirra heima á
Smiðjustígnum til ársins 1956.
Magnús kvæntist í júlí árið
1942 eftirlifandi eiginkonu
Nú er Maddi vinur okkar búinn að
fá hvíldina eftir langt og erfitt sjúk-
dómsstríð.
Eg kynntist Madda þegar við vor-
uin að vinna við vegagerð á úti-
skemmtistað, sem þá var að Eiði rétt
hjá Korpúlfsstöðum. Þá mættum við
á Smiðjustígnum og heilsuðum upp á
sinni, Sigríði Krist-
ínu Sigurðardóttur,
f. 5. desember 1919.
Eignuðust þau sex
börn, sem öll eru á
lífi. Þau eru: Jón
Halldór, f. 1941,
Helgi Kristinn, f.
1943, Sesselja, f.
1944, Sigurður Ein-
ar, f. 1947, Guðrún
Kristín, f. 1952, og
Erlendur Magnús,
f. 1958.
Síðustu mánuði
var Magnús á
hjúkrunarheimilinu Skógarbæ.
Utför Magnúsar fer fram frá
Bústaðakirkju á morgun, mánu-
daginn 5. júní, og hefst athöfnin
klukkan 15.
Settu móður Madda, sem var hjarta-
hlý kona og vinur vina sinna alla tíð.
Maddi var einn besti vinur föður
míns og ók honum í sjúkravitjanir.
Mesta vinátta þeirra var þó bundin
Vogi á Kjalamesi, en þar byggðum
við sumarbústað fyrir meira en 50 ár-
um. Þá fóru þeir oft, pabbi og Maddi,
á sjóinn, stunduðu hrognkelsaveiðar
og annað fiskerí á handfæri. Það var
alltaf mikil gleði og ánægja í þessum
veiðiferðum á sundin út af Álftanesi.
Það myndaðist líka einlæg vinátta
á milli fjölskyldnanna, sem nú hefur
varað út yfir gröf og dauða.
Maddi var lengst af strætisvagna-
bílstjóri, minnist ég margra ferða
upp í Lækjarbotnaskálann og gátum
við tekið strætisvagninn upp eftir
með allt okkar hafurtask og dót, m.a.
skíði.
Alltaf tók Maddi þessum ungu
skátum vel og greiddi götu þeirra.
Maddi var mjög farsæll í starfi og
vel liðinn af öllum.
Maddi lenti í alvarlegu slysi fyrir
10-15 árum og náði aldrei fullri fæmi
síðan, þótt hann stundaði vinnu
áfram.
Nú er komið að tímamótum í bili
og ástæða til að þakka Madda og fjöl-
skyldu hans fyrir áralanga vináttu
sem var öllum mikils virði. Við sem
eldri emm eigum margar ánægju-
legar minningar um samverustundir.
Ég vil færa Diddu og börnum
þeirra samúðarkveðjur og þakka fyr-
ir að löngu sjúkdómsstríði er lokið.
Páll Gíslason.
arsali. Áður en menn gátu sagt
„geómetrísk afstraksjón“ hafði Guð-
mundur skilið hvemig sú myndlistar-
stefna gerði sig í þrívíðu formi og
skynjað hvemig mátti nota hana til
að innlima rýmið og hræringar lífsins
án þess að varpa fýrir róða rök-
hyggju og góðu handbragði. Hann
var ekki fyrr kominn frá París en
hann hóf að skapa úr jámi tæmstu
og stílhreinustu verk þessarar gerð-
ar sem íslendingur hefur sett saman.
í sameiningu urðu þau þrjú, Guð-
mundur, Jón Benediktsson bróðir
hans og Gerður Helgadóttir til að
brúa bilið milli mannlægrar þrívídd-
arlistar þeirra Ásmundar Sveinsson-
ar og Sigurjóns Ólafssonar annars
vegar og óhlutbundinna hreyfilista-
verka SUMarans Jóns Gunnars
Árnasonar hins vegar.
Þá er ógetið húsgagna-og innrétt-
ingahönnunar þeirra Guðmundar og
Jóns, sem stóð samfellt frá því um
miðjan sjötta áratuginn og fram und-
ir 1970. Þar tóku þeir bræður sér til
fyrirmyndar það besta í danskri hús-
gagnahönnun og juku við þessa
dönsku hefð af eigin innsæi og
smekkvísi. Mér segir svo hugur að
húsgögn Finns Juhl hafi framar öðr-
um höfðað til Guðmundar fyrir það
hve vel mótuð þau em í öllum smá-
atriðum. Raunar er nærtækt að líta á
mörg húsgögn Guðmundar sem
framlengingu á skúlptúmm hans úr
járni og viði, svo vel sem þau sam-
svara sér og taka sig út í rýminu, auk
þess sem meðhöndlun efniviðarins er
alls staðar listileg.
Á sjöunda áratugnum gerðist Guð-
mundur handgenginn mjúkmálmun-
um, kopar og eir, sem veittu honum
svigrúm til blæbrigðaríkari tjáning-
ar en áður. í stað þess að láta rýmið
tala fyrir sig, hóf hann að biðla til efn-
ismassans, litbrigða hans og áferðar,
með glæsilegum árangri. Bestu
myndverk Guðmundar í þessa vem
em samlífræn í víðasta skilningi
orðsins, taka mið bæði af hollningu
og formgerð mannskepnunnar og
breytingum í lífríkinu. Á áttunda ára-
tugnum þegar eitraðar gufur tor-
velduðu honum að sjóða saman
málma í kompu sinni á Laufásvegin-
um, sneri hann aftur til upphafsins,
grunneininga þríviddarlistar og hús-
gagnahönnunar og hóf að tefla þeim
saman í formi mikilfenglegra bjálka-
skúlptúra. Eitt af því ánægjulegasti*-
sem ég hef gert um dagana var að
setja saman sýningu á öllum þessum
tímabilum á listferli Guðmundar í
Listasafni íslands fyrir nokkmm ár-
um, þar sem birtist alþjóð fyrst sam-
hengið í listsköpun hans.
Mér þótti á stundum sem Guð-
mundur hefði, einn íslenskra mynd-
listarmanna, uppgötvað taóið. Svo
rækilega virtist hann hafa losað sig
við helstu ágalla sjálfsvitundar.
Hann barst ekki á, forðaðist oflæti og
kunni ekki að ota sínum tota. Aldrei
lagði hann heldur illt orð til nokkurs
manns og virti mismunandi skoðanir
starfsbræðra sinna.
Það var engu líkara en hann sækt-
ist beinlínis eftir því að þjóna listgáf-
um annarra. Þannig urðu sýningar
hans sjálfs allt of fáar, en þaðan af
eftirminnilegri. Fyrir aðra listamenn
setti hann upp fjölmargar sýningar í
áranna rás, vann fram á efri ár við að
hengja upp sýningar fyrir opinbem
listasöfnin og var m.a. helsti aðstoð-
armaður Siguijóns Ólafssonar við
gerð Búrfellsmyndarinnar, stærsta
útilistaverks á landinu.
Það kæmi mér ekki á óvart þótt
þessi afneitun sjálfsins hafi einmitt
verið lykilinn að listrænu innræti
Guðmundar. Ef til vill gerði hún hon-
um kleift að gefa sig heilshugar o
skilyrðislaust á vald hveiju listaverki
og gæða það þokkafullum lífskrafti
sem er einstakur í íslenskri myndlist.
Guðmundur gekk ekki heill til
skógar síðustu árin en vildi aldrei
kenna öðm um en óskilgreindri
„slæmsku.“ Hann hvarf úr þessum
heimi svo lítið bar á, var þannig full-
komlega samkvæmur sjálfum sér til
hinstu stundar. Vinir hans, bæði við
Laufásveginn og annars staðar,
senda ættingjum hans samúðar-
kveðjur.
Aðalsteinn Ingélfsson.
• Fleiri minningargreinar um Guð-
mund Benediktsson bíða birtingar
ogmunu birtast íblaðinu næstu
daga.

Elskulegur eiginmaður minn og faðir okkar,
ÓLI TRYGGVASON
frá Gröf, Svarfaðardal,
Svarfaðarbraut 4, Dalvík,
verður jarðsunginn frá Dalvíkurkirkju þriðju-
daginn 6. júní kl. 13.30.
Ingibjörg Torfadóttir
og börn.
+
Móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
UNA INGIMUNDARDÓTTIR,
áður Sörlaskjóli 7,
sem lést á Landakotsspítala laugardaginn
27. maí verður jarðsungin frá Neskirkju
mánudaginn 5. júní kl. 15.00.
Guðmundur Már Brynjólfsson,
Sesselja Þorbjörg Jónsdóttir, Hallvarður Ferdinandsson
og fjölskyldur.

LEGSTEINAR

t'fgM Komið og skoðið
1 > ÁlS í sýningarsal okkar eða
iS f : ; fáið sendan myndalista
L MOSAIK
Hamarshöfði 4, 112 Reykjavík sími: 587 1960, fax: 587 1986