Morgunblaðið - 21.10.2000, Blaðsíða 43

VIKU
m
Mæting í brjóstamyndatöku lakari á höfuðborgar-
svæðinu en á Norðurlöndum
Brj óstamyndatökur
eru fyrirbyggjandi
heilsuvernd
Morgunblaðið/Golli
onur á landsbyggðinni mæta mun betur í brjóstamyndatöku en kyn-
svstur hoirra á höfiiðhorp'arsvfpðinii. að söon Gnðriínar Arnaðnf+nr.
systur þeirra á höfuðborgarsvæðinu, að
Geislunin á við
2-3 daga dvöl
í New York
EINUNGIS rámlega 60% kvenna af
höfuðborgarsvæðinu mæta að meðal-
tali til reglubundinnar brjósta-
myndatöku, þegar þær fá boð frá
Leitarstöð Krabbameinsfélagsins.
„Mæting í brjóstamyndatöku er
mun betri annars staðar á Norður-
löndunum en hér á höfuðborgar-
svæðinu," segir Guðrán Arnadóttir,
MA í sálarfræði, sem hefur ásamt
samstarfsfólki á íslandi og í Banda-
ríkjunum, gert viðamikla rannsókn á
því hvað hindrar konur í að mæta í
brjóstamyndatöku. Konur búsettar á
landsbyggðinni mæta að jafnaði mun
betur í brjóstamyndatöku en kyn-
systur þeirra í Reykjavík og ná-
grenni.
Samkvæmt niðurstöðum rann-
sóknarinnar, sem 664 konur á höfuð-
borgarsvæðinu tóku þátt í, líkar yfir-
gnæfandi meirihluta kvenna eða 87%
mjög eða frekar vel við þjónustu og
umhverfi leitarstöðvarinnar og
85,6% kvenna voru mjög eða frekar
ánægðar með viðmót starfsfólks
stöðvarinnar. Konur sem mæta
reglulega í brjóstamyndatöku telja
flestar að myndataka sé hluti af al-
mennri heilsuvemd og að regluleg
mæting komi bæði þeim sjálfum og
þeim sem standa þeim næst til góða.
Þær telja einnig að lífslíkur þeirra
aukist ef þær mæta reglulega.
Treysta frekar á Guð?
Konur sem ekki mæta reglulega í
brjóstamyndatöku og þær sem aldrei
mæta eiga ákveðna þætti sameigin-
lega. Þær búa síður en aðrar konur
án maka eða einar, þær óttast frekar
sársauka við myndatökuna, þær telja
frekar að ekki sé þörf á að mæta
nema þær finni sjálfar fyrir einkenn-
um eða ef nokkrar myndatökur í röð
reynast eðlilegar. Auk þess álíta þær
gjarnan að ekki sé þörf á að mæta ef
ekki er saga um brjóstakrabbamein í
ættinni þeirra og einnig að brjósta-
þreifing komi í stað myndatöku.
Þessar konur óttast frekar en konur
sem mæta reglulega að eitthvað
kunni að greinast við myndatökuna.
Rannsóknin sýnir að konur sem
ekki mæta óttast meira geislunina
við myndatökuna, þær hafa neikvæð-
ara viðhorf til hefðbundinna lækn-
inga við brjóstakrabbameini, þær
eiga slður ættingja sem fengið hefur
sjúkdóminn og þær hafa tilhneigingu
til að treysta meira á Guð eða Æðri
mátt. „Almennt virtust konumar,
sem tóku þátt í rannsókninni, ekki
setja kostnað eða tímaskort fyrir sig,
þótt kostnaður skipti vissulega sum-
ar konur máli,“ segir Guðrán.
Að sögn Guðránar má ráða af nið-
urstöðunum að misskilningur eða
skortur á réttum upplýsingum komi í
veg fyrir að konumar mæti í brjósta-
myndatöku.
Orsakir brjóstakrabbameins era
margslungnar og vitað er um marga
þætti sem auka áhættuna. „í raun
hafa aðeins 15-20% allra kvenna sem
greinast með brjóstakrabbamein
ættarsögu um sjúkdóminn. Þar sem
tíðni sjúkdómsins er hæst í vestræn-
um samfélögum hefur velmegun aug-
ljóslega áhrif þar á. Brjóstakrabba-
mein getur verið þögull sjúkdómur
og oft erfitt að greina mein með
þreifingu einni saman. En brjósta-
myndatakan er ekki fullkomin aðferð
og því miður sjást þar ekki allir
krabbameinshnútar. Því er mikil-
vægt að konur fylgist sjálfar vel með
brjóstum sínum,“ segir Guðrán en
minnir um leið á að flestir hnútar í
bijóstúm séu góðkynja.
„Hins vegar ber að hafa í huga að
erlendar rannsóknir staðfesta að
brjóstamyndataka getur fækkað
dauðsföllum af völdum sjúkdómsins
um 20-30%.“
Þar sem margar konur óttast sárs-
auka við myndatökuna, bendir Guð-
rán á að brjóst flestra kvenna era
aumari íyrir tíðablæðingar en ella og
því geti verið gott að fara í mynda-
tökuna 1-2 vikum eftir upphaf blæð-
inga. Guðrún segir að í rannsókninni
hafi komið fram að nokkuð sé um að
konur óttist sjúkdóminn, sem hugs-
anlega komi fram í viðkvæmni af
ýmsum toga. Það sé hins vegar tölu-
vert einstaklingsbundið hvernig kon-
ur vilji láta koma fram við sig og að
það sem einni líkar vel geti annarri
þótt miður. Þessu verði leitarstöðin
að gera ráð fyrir.
Brjóstamyndataka er fyrirbyggj-
andi heilsuvemd sem konur á aldrin-
um 40 til 69 ára era boðaðar í á
tveggja ára fresti. Tilgangur bijósta-
myndatöku er að greina mein á byrj-
unarstigi, áður en það hefur náð að
dreifa sér og þegar mestar líkur era á
lækningu og meðferð er auðveldari.
Guðrán segir að rannsóknir sýni
að konur þurfi ekki að óttast að geisl-
unin sem myndatakan hefur í för með
sér valdi þeim skaða. Geislunin er
lágskammtageislun, sambærileg við
tveggja til þriggja daga dvöl í New
York borg. Þá era konur, fertugar
eða eldri, líffræðilega ekki eins næm-
ar fyrir geislun og konur um tvítugt.
Guðrán sendir fyiir hönd rann-
sóknarhópsins þakkir til kvennanna
sem tóku þátt í rannsókninni, „fyrii'
framlag þeirra til þessa mikilvæga
málefnis og fyrir góðar ábendingar“.
LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 2000 43
Mörkinni 3, sími 588 0640
Opið mán.-fös. frá kl. 12-18.
Lau. frá kl. 11-14
M0NS00N
M A K E U P
lifandi litir
Leikjaáskrift
SÍMmNVóWn'e?
-tengir þig viö lifandi fólk
www.simnet.is 800 7575 Ármúli 25