Skírnir - 01.01.1899, Blaðsíða 35

Búa-þáttur
35
yfir eins stðrt landsvæði eins og alt Frakkland; Búum samdi furðanlega
við inar innlendu þjóðir, og mátti heita, að mjög lítið kvæði að ófriði við
þær. í Suður-Afríku-þjóðveldinu eða Transvaal lifði milión innlendra
manna innan um Búana í spekt og friði, og unnu sumir fyrir sjálfa sig
og sumir fyrir þá. „Ég ferðaðist um þessar mundir um Suður-Afríku, og
var sú bygð innlendra manna, sem ég sá rétt umhverfis Pretóríu, sam-
jafnaðarlaust in langþrifnaðarmesta bygð þeirra, sem ég sá í Suður-Af-
ríku“, segir Proude. Hann lýsir Búum svo, að þeir séu menn óheflaðir,
en hafi til að bera óspiltra manna dygðir og mannkosti, er hann segir
ekki sé minna verðir fyrir það, að þeir gerist fágætir nú á dögum. Þeir
eru menn mjög guðhræddir, segir hann, og frábærlega örlátir við kyrkjur
sínar og presta. Heimilin eru svo strjál, að þeir geta ekkí sent börn
sín á barnaskóla, en venjulega heldur þá hvert heimili sinn kennara.
Kyrkjuræknir eru þeir mjög og hafa daglega húslestra og bænagerðir i
heimahúsum. Af öllum mannlegum verum á þessum jarðarhnetti á lang-
bezt heima hjá Búum lýsing Horatíusar á rómverskum hermönnum af
bændastétt, þeim er sigur unnu á Pyrrusi og Hannibal. Hér er sama
auðsveipui barna við foreldrana eins og meðal Sabininga fornu; hér er
in forna severa mater, er synirnir hlýða umyrðalaust, og þegar þeir leggja
í ófrið til að berjast fyrir ættland sitt, fær hún þeim byssuna í hendur
og biður þá að koma heim aftur vopnaðir — eða koma alls ekki heim
aftur að öðrum kosti.
Búar eru stjórnsamir menn, segir Proude enn fremur; þeir þola ekk-
ert iðjuleysi né flakk. Þeir gera alt til að leiða blámennina til að yrkja
sjálfir jörðina og vera iðjumenn; og ef á þarf að halda, þröngva þeir
þeim til þess að svo miklu leyti sem lög Ieyfa. Ekki veita þeir blá-
mönnum atkvæðisrétt á þingi, fasteign leyfa þeir þeim að eiga, en þó
svo að eins, að hver jarðeigandi svertingi verður að hafa hvítan meðráða-
mann til að undirskrifa með sér öll lögskjöl og gjörninga um fasteígnar-
sölu; er það til þess gert að svertingjarnir geti eigi innleitt á ný ætta-
sameign á landinu eins og villimönnum er títt, og ruglað þannig fasteigna-
löggjöf landsins. En yfirleitt má það segja, að þeim hafi eigi ólögulega
tekist að eiga við ina lituðu menn. 1 Transvaal hafa svartir menn ald-
rei vakið uppreisn gegn inum hvítu mönnum; lögum hefir framfylgt ver-
ið með stjórnsemi og festu, en umbrotalaust og harðýðgislaust. Þvílíkur
böðulsháttur og blóðsúthellingar, sem vor brezka stjórn befir í frammi
haft sér til svívirðingar við Langalabalela-þjóðina í Natal, eða blóðbaðið