Skírnir - 01.01.1906, Side 70

70
Úr trúarsögu Í’orn-íslendinga.
Skírnir.
Tilvitnanir og athugasemdir.
!) »Víkingarnir biðu oft ósigur í ornstum sínum viS Engla,
íra og aSra þrátt fyrir áheit á Oðin og Þór, og þaS lá nærri, að
skoða ósigurinn sem ósigur goða þeirra og álíta, að guð kristinna
manna eða Hvítakristur væri rammari eða fult eins sterkur«. Finnur
Jónsson: Bókmentasaga lslendinga, Khöfn 1904, bls. 13.
2) Biskupasögur I, bls. 16.
8) Um slíka menn sjá t.d.Bogi Melsteð: Islendinga saga I,bls. 288.
4) »Siðkenning norrænnar heiðni er með öllu sprottin upp úr
eðlisfari hins norræna kynflokks, heilnæm og heilbrigð, en að vísu
einnig harðleg.....Siðkenuing fornmanra stóð ekki í neinu veru-
legu sambandi við trúarbrögðin, heldur er hún þvert á móti óháð
þeim frá rótum«. Konrad v. Maurer: Die Bekehrung des Nor-
■wegischen Stammes zum Christentume II, 1856, bls. 188. Þessi
orð hins fræga vísindamanns eru mjög eftirtektarverð, ekki sízt í
sambandi við skoðanir þær, sem Th. Huxley — einn af vitrustu
mönnum á öldinni sem leið, cins og kunnugt er — lætur í ljós í
ritgerð sinni um breytingar þær sem á guðftæði verða. »Spámenn-
irnir«, segir Huxley, »leitast sífelt við að losa siSkenningutta eSa
réttara sagt kenningttna um það, hvernig vér eigum að breyta svo
vel só, úr Glámsgreipum þeirrar guðfræði, sem mest gengi hefir í
þann og þann svipinn«. [Mjög lausl. þytt]. (Collected essays,
Vol. IV, bls. 361). Það ber vott um, hversu langt víkingarmr
voru komnir í menningu, að þeir skyldu á algjörlega mannlegum
en ekki »guðlegum« grundvelli, hafa komið sér upp breytnisreglum,
sem lýsa má eins og Maurer gerir hér aS ofan. Ok ekki þarf
annað en að ntinna á Arnór kerlingarnef eða Gunnar á Hlíðarenda
til að syna, að harkan var þar ekki einvöld.
5) Konráð Maurer tekur svo djúpt í árinni, að hann telur
siðaskiftin hafa átt drvgsta þáttinn í spillingu Sturlungaaldarinnar.
»Zum Theil lásst sich jene entsetzliche Zerrúttung .... auf die poli-
tische Lage der Insel zurúckfúhren .... Zum Theil dagegen, und
vielleicht zum sehr úbenviegettden Theile, macht sich auch noch
ein ganz anderer Umstand dabei geltend, der Uebergang námlich,
so paradox diess klingen mag, zum neuen Glaubett. Maurer: Island,
bls. 276.
6) Próf. Finnur Jónssott telur Sólarljóð »að öllu kristilegt
kvæði«. Bókmentasaga Isletídinga, bls. 186.
7) AuSvitað er það afarntikill galli, að vér getum ekki rattn-
sakað atburðitia sjálfa, heldur að eins frásöguna um þá. Og hvað
mikið í frásögunum er skáldskapur, er ekki auöið að vita.
8) Hallfreðar saga, 11. kap. Bókmentasaga F. Jónssonar, bls. 130.
9) Leturbreytingin eftir mig.
10) Af ætt Ingimundar gamla, segir í norsktt þ/ð. á Heimskr.
n) Heimskringla II, bls. 424 (útg. Fintts Jónssonar).
12) Það er að nokkru leyti frá því sjónarmiði, sem Þorsteinn
Erlingsson kveður svo snjalt ttm kristnitökuna (í kvæðinu »Orlög
guðattna«). En að siðabótin var fyrst og fremst stjórnarbylting og