Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 15.11.1914, Page 1

■
Þ JÓÐVIL JINN
56.-57. nr.
Reykjavík 15. nóvember 1914.
XXVIII. árg.
Stjórnarskrárbreytingin
óstaðfest enn.
(Einatt veriö að bræða.)
Eyrir rúmri viku fluttu flest, ef eigí
öll, blöðin, sem út koma hér i Reykja-
vik (að blaði voru þó undanskildu) fregn-
ir þess efnis, að stjórnaskrárbreytingin
væri þegar staðfest af konungi, — hefði
verið staðfest á rikisráðsfundi um mán-
aðamótin síðustu, auk fjölda annara laga.
Fregn þessari var þá og svo almennt
trúað, að sagt var, að sumt kvennfólkið
i höfuðstaðnum hefði þá þegar verið farið
að hafa viðbúnað til veizlufagnaðar, þar
sem kosningar- og kjörgengisrétturkvenna
væri þá loks viðurkenndur að lögum.
jJE Því miður reyndist fregnin um stað-
festingu stjórnarskrárbreytingarinnar þó
eigi SÖnn, en sprottin af einhverjum
mislestri á símskeyti til Stjórnarráðsins,
eða misletran i þvi, getið þar eigi lag-
ann sjálfra, er staðfest höfðu verið, en að
eins númera þeirra, og þar af þá sprott-
inn misskilningurinn, er fyr er getið, og
þotinn var jafn harðan um land allt.
Símskeyti, erritstjóra „Ísafoldar1* barst !
síðan frá ráðherranum sjálfum, 8. nóv.
þ. á., tók þó af skatid, sagði þá allt
enn óútkljáð um stjórnarskrána og
fánann.
Annað og enn eigi frétt orðið. er þetta
er ritað (þ. e. 14. nóv. 1914).
Það er óefað „fynrvarinn“, er sam-
þykkt stjórnarskrárbreytingarinnar var
bundin, sem þurft hefur eitthvað að bræða.
Tvær smekkleysur
í nýútkomnum bókum.
Þær koma ekkert hvor annari við, en
af því að jeg rakst á þær báðar í sömu
andránni, þá læt jeg þær fylgjast að.
Fyrri smekkleysan er í nýútkominni
3. útgáfu af stuttri kennslubók 1 Íslend-
inga sögu eptir Boga Th. Melsted, K.-
höfn 1914.
í þeirri bók er ná reyndar margt
hvað öðru iíkt. Fyrsta setningin er svona:
„Allt landið hér umhverfis, og miklu,
miklu meira, er ísland“. Þetta er nú
ritað og gefið út i Kaupmannahöfn og
verður sjálfsagt lesið og lært af mörgum
í Vesturheimi! En sleppum því, þetta
er nú fyrir börnin, að æfa sig á að brjóta
heilann um það.
Vátryggið
eigur yðar (hús, húsgögn, vörur o. fl.)
t'yrir eldsvoða í brunabótafélaginu
„ Generaí”
stofnsett 1885.
Aðal-umboðsmaður fyrir ísland:
Sig. Thoroddsen
adjunkt.
Umboðsmaður fyrir Norður-lsafjarðar-
sýslu er Jón Hróbjaitssonverzlunarstjóri.
Hitt geta fullorðnir látið til sín taka,
hvort það á að vera hlutverk barna-
fræðara, að innræta unglingum sérstakar
flokks-skoðamr í stjórnmálum. En í þessu
kveri standa setningar eins og þessar:
„Enn er til alþingiskosninga, kom um
sumarið (1908), voru þó sökum ákafasta
undirróðurs ýmsra manna kosnir miklu
fleiri mótstöðumenn uppkastsins en fylg-
endur þess“. — — — „Varð þá bar-
átta míkil á Alþingi (1909) milli þeirra
Björns Jónssonar, ritstjóra Isafoldar, og
Skúla Thoroddsen ritstjóra um ráðherra-
embættið. Þeir höfðu báðir barizt á móti
uppkastinu, og vildi hvorugur þeirra að
Hafstein væri lengur ráðherra“.----------
„En nú varð aptur sorgleg barátta á
þingi (1911) um ráðherraembættið o. s.
frv.“
Aður höfðu verið taldir yfirborðs-
kostir uppkastsins, en ekkert er nefnt
það, er því var fundið til foráttu. Hins
vegar er kosningaundirbúningurinn þeim
megin kallaður kallaður „ákafasti undir-
róður“. Og í þessu ágrips-kveri, þar sem
farið er svo fljótt yfir sögu íslands, að
ekki er rúm til þess að nefna Benedikt
Sveinsson t. d., — þar er farið út í inn-
byrðis undirbúning flokks undir ráðherra-
val, eins og i smásmugulu og nákvæmu
vísindariti væri, og hagað síðan orðum
svo, sem ekki hafi verið aðrar ástæður
til stjórnarskipta, en keppni um „ráðherra-
embættið“.
Er þetta nú svipað því, að það sé
kafli úr ágripi af sögu Islands? Nei,
það er líkast því, sem það sé tekið beint
úr deilugrein í flokksblaði. Enn hlægi-
legri verður þessi smekkleysa, er þess er
gætt, að í þessu kveri nær bókmennta-
sagan yfirleitt ekki lengra hjá Boga, en
til 1880. Honum hefur verið sérstaklega
brátt að skrifa um „pólitík11 seinustu ára,
sem er þó einatt sá kafli sögunnar, sem
varasamast er að leggja dóm á, enda
láta sagnaritarar það optast biða nokkuð.
K aiTpend tit*
„Þ»jóðviljans“, sem breyta um bústaði,
(*ru vinsamlega beðnir að gera afgreiðsl-
unm aðvart.
I. l».liltiiliiln|ii|»i||.ri|,i|„lnli;|i,li:|.'|iiliHHlWlillllillii|ii|ii|Mi'|iHi'l'i|imiHlliHmHHHHIUmiwHimiHm»HMI>llliÍÍl
Hin smekkleysan, sem jeg get ekki
stillt mig um að minnast á, er i skýrslu
gagnfræðaskólans á Akureyri, árið 1913—
1914. Þar er einn kafli ym samkomu
lag kennara og nemenda, og er það talið
gott og blessað, en svo kemur þessi á-
drepa:
í síðuatu skýrslu var þess petið að Dem-
endur héðan i Menntaskólanum hefðu stofnað
félag með sér til þess að halda við samband-
inu við skólann hér. Nú hefur heyrzt að
þegar sé farið að dofna yfir þessum fél’gs-
skap, hvað sem því veldur, og er það ílla
farið. Lítur út fyrir að Reykjavíkurioptið
hafi eigi átt vel við har.n.
Hefði það óneitanlega verið drengilegra,
lýst meiri mannrænu og göfugum metnaði
að reyna að hafa bætandi áhrlf á skólalífið
syðra og standa eigi að baki þeim beztu,
sem fyrir voru, heldur en láta undan síga
og skipa sér i flokk hinna lakari. Er von-
andi að nemendur héðan hafi þetta jafnan
hugfast hvar sem þeir koma fram. Með þvf
einu móti verða þeir sér og skólum þeim,
sem þeir ganga á til sæmdar. Þetta hefur
virzt nemendum hér fullljóst, þó suruum
þeirra hafi máske gleymst það, þegar til
Reykjavíkur kom. En v,.nandi eru þeir ekki
margir með því marki brenndir.
Hvað á nú þetta að þýða?
Er maðurinn svona vondur út af því,
að Norðlingar skuli heldur kjósa að lifa
skólalín sínu i samblendi við annað fólk
en að halda sér í afkróningi einum sér?
Það nær ekki nokkurri átt, það væri allt
of heimskulegt. — Eða hafa þeir í raun
og veru fengið orð fyrir það, aó hafa
„skipað sér í flokk hinna lakari“ hér?
Jeg hefi haft nokkur kynni af ýmsum
skólapiltum í seinni tíð, og hefi jeg aldrei
heyrt þessa getið, fyr en jeg rakst á það
í hinu íburðarmikla málskrafi skólastjór-
ans — eða skólameistara, eins og hann
kallar sig — við skólauppsögn. Ef þessi
áburður hefur verið til áður, þá er hér
um bil jafn smekklegt að tylla honum
í skólaskýrsluna, hvort sem hann var
sannur eða loginn. Ef hann var sannur,
þá var hann skólanum nyrðra og meist-
aranum til lítils sóma, en ef hann er
loginn — sem jeg veit að verið hefur,
hafi hann verið til — þá tók þó fyrst
út yfir allan þjófabálk.
Þetta er því smekkleysa, hvernig sem
! á það er litið, auk þess, sem þarna virð-
ist anda einhverjum kulda til skólalifs-
ins í Reykjavik, og ætti þess ekki að
verða vart úr þessari átt.