Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 15.11.1914, Side 2

196
ÞJCÐVILJINN.
XXVIII., 56.-57.
(Hvað helzt hefur tíðinda gjörzt.)
Síðan blað vort var siðast á ferðinni,
hefur allt gengið i sama þófinu, hvort
sem litið er til viðureignarinnar milli
Þjóðverja og Bandamannanna (Frakka,
Breta og Belga), eða milli Ljóðverja og !
Rússa, eða loks Rússa og Austurríkis-
manna.
Stórorustur hafa engar orðið, er úr
hafi skorið, og iítt á því byggjandi, þó
að símfregnirnar er hingað hafa borizt,
láti sem B-ússum og bandamanna-hernum
hafi þó fremur unnizt á, en hitt, nú síð-
«stu tvær vikurnar.
í Galizíu látið, sem Austurríkismenn !
hafi nú nýlega hörfað undan Rússum við j
San-fijótið, og Þjóðverjar verið hraktir j
þar sem Bakiarjevo heitir (á landamær- j
-um Austur-Prússlands).
Vatni höfðu og Belgir veitt á Yser-
dalinn um mánaðamótin síðustu, og Þjóð-
verjar orðið þar undan að hörfa.
En hvorki ræðir þó hér, eða ella, um
atburði, er þýðingu geti sagzt hafa, að
því er til ófriðarins í heild sinni kemur.
Til tíðmda má það á hinn bóginn
telja, að ein þjóðin enn, þ. e. Tyrkir, er
nú og komin í ófriðinn.
Sögðu þeir Rússum stríð á hendur
30 okt. síðastl., og vita menn ógjöria i
tilefnið, en helzt gizkað á, að verið hafi
að áeggjan þýzkra iiðsforingja, er fengnir
höfðu verið til þess að kenna Tyrkjum
nýtízku hernaðar-aðferðir Prússa.
Hótu herskip Tyrkja, er í Svarta-
hafinu voru, þegar skothríð á kastala-
borgina Feodosíu, suðaustanvert á Krím-
skaganum.
Borgin hét áður Theodosía (íbúar þar
um 30 þús.), og var háð yfirráðum Tyrkja,
unz þeir létu hana af hendi við Rússa,
er friðurinn í Jassy var saminn (árið
1792)
Herskip Tyrkja hafa og skotið á borg-
ina Novorossijisk, norðan til við Svarta-
hafið (ibúar þar um 17 þús.), og að lok-
um á stórborgina Odessa (íbúar um 460
þús.), en ófrétt hve mikil spjöll hafa að
orðið.
Sagt er, að herskip Rússa, sem í
Svartahafinu eru, séu flest gömui, og því
mjög hætt við, að Tyrkir geti orðið þeim
þar mjög skeinuhættir, þar sem skip
þeirra eru mun betri.
Auð vitað eru Tyrkir nú og skoðaðir
sem fjandmenn hinna þjóðanna, er Rússa
megin eru í ófriðnum, og 3. nóv. síðastl.
skutu brezk og frakknesk herskip á Dar-
daneilavirkin, seminnsiglinguna til Svarta-
hafsins verja.
Virkin hófu þá og skothríð á móti,
en náðu lítt, eðúr eigi, til herskipanna,
er betri fallbyssur höfðu. En um skemmd-
ir á virkjunum, er þó urðu nokkrar, brest-
ur enn greinilegar fregnir. —
Þá hafa Bretar og þegar siegið eign
jg "
ÞJÓÐVILJINN.
Verð árgangsins (minnst 60 arkir) 8
kr. 50 aur., orlendis 4 kr. 50 aur. og í
Ameríku doll.: 1,50. Borgist fyrir júní-
mánaðarlok. — TJppsögn skrifleg, ógild
nema komin sé til útgefanda fyrir 30.
dag júnimánaðar og kaupandi samhliða
uppsögninni borgi skuld sina fyrir blaðið.
b»-~. ——.......1 «
sinni á eyjuna Kypros í Miðjarðarhafinu,
er lotið hefur yfirráðum Tyrkja, þó að
Bretar hafi að vísu haft þar mest ráðin,
síðan 1878. (G-erðu þá svofellda samn-
inga við Tyrki).
Sumir eru hræddir um, að það, að
Tyrkir eru nú orðnir við ófriðinn rxðnír,
kunni að valda því, að hin rikin á Ralk-
anskaganum risi nú og upp, svo að allt
lendi þar í báli og orandi að nýju.
Víst er, að Grikkir hafa nú þegar
sætt færi, og slegið eign sinni, „í bráð-
ina“, að því er þeir orða það, á Norður-
Epírus, þ. e. suðurhlutann af Albaníu.
Hafa þeir tilkynnt stórveldunum, að
þeir geri það til að friða landið.,
Að líkindum verða stórveldin þá og
að láta sitja við það, sem komið er, —
liafa, sem stendur, í öðru að snúast.
Að því er kemur tii atburða, er gorzt bafa
utan 'norðurálfuunar, og að ófriðnum lúta, skal
þessa eins getið:
Sjóorusta nýlega hfð við Ohiii-strendur (í
Suður-Ameríku). — Þar börðusc 5 þýzk herskip
við 4 eða 5 ensk berskip (fiotadeild Craddock’s
aðmíráls), og veitti Þjóðverjurn betur.
Sökk eitt af herskipum Breta, er „Monmouth11
nefndist, en skipið „Good hope'1 skemmdist til
muna. — Hiu skipin forðuðu sér til lands. —
Bretar hafa nú nýlega gert þá ráðstöfun að
herlögin skuli gilda á Egyptalamli iýrst uin
siun, koma þar í stað borgaralegu Jaganna.
Bendir þetta að líkindum á það, að þeir treysta
eigi drottinholiustu Egypta meira en í meðallagi,
óttast, að þeir Kynnu nú að rryna að nota tæki-
færið, til að afla landi sínu fulls þjóðarsjálfstæðis
Tyrkir hafa og nýlega sent eitthvað af her-
liði til Egyptalands, og þar sem Egyptar eru
trúbræður þeirra, en yfirráð Breta all-óvinsæl,
sem von er, þá er auðvitað sízt að vita, hvað í
kanu að skerast. —
Brezka herskipið „Minerva“ iét nýlega skot-
Virið dynja á bafnarborginni „Akabah, bæ í Ara-
hfu við Rauðahafið.
Þar eyðilagðist hermanna-skáli, pósthúsið, en
bæjarbúarnir fiýðu. —
Þýzkt herskip, „Yorck“ að nafni, sökk nýskeð
f Norðursjónum, — rakst á tundurduE. —
Japanar hafa nú nýlega, eptir nokkurra daga
skothríð náð borginni Tshingtau, sem er h'ifuð-
horgin í Kiautschou-héraðinu í Kína.
En Kiautschou-héraðið seldu Kfnverjar Þjóð-
verjum á leigu í 99 ár árið 1898, og hafa Þjóð-
verjar sfðan lagt þar járnbrautir o. fl.j — höfðu
og vígirt höfuðborgina all-sterklega, þó að nú
hafi svo farið, sem oiðið er. —
Ekki hefir Bretum enn teftizt ið bæla niður
uppreisnina f gömlu Búa-iýðvoldunum. Trans-
vaal og Oranje, né heldur í Caplandinu, og þykj-
ast. þó vel á veg komnir, eða telja þær róstur
eigi mjög hættulegar.
Segja nýlegar fregnir, að Botha hershöfðingi
hafi unnið sigur á Beyers hershöfðingja, þar sem
Sanderton heitir, og komið liði hans á tvístring,
og Aíberts hershöfðingja hafa sigrað uppreisnar-
menn við Lichtenberg og tekið þar 240 fanga,
en 40—50 uppreisnarmanna fallið.
Flokkur Maritz’ hershöfðingja, er aðal-forystu
uppreisnarmanna hefur í Caplandinu, sagður og
kominn að mun á tvístring. —
Á höfninni í Pinang (á Malakkaskaganum á
Austur-Indlandi) sökkti þýzka herskipið „Em-
den“ nýlega rússneska herskipinu „Jamchug", og
drukknuðu þar 85 menn, en 112 urðu sárir. —
Frakkneskum tundurspilli sökkti þaðþarog um
sömu mundit.
A hinn bóginn fréttist 10. nóv þ. á., að „Síd-
ney“: oitt af berskipttm Ástrolíumanna, hefði
skotið á „Emden“ og rekið það á land á Kokos-
evjum, og hefði það brttnnið þar —
Annað þýzkt herskip, „Koenigsberg“ aðhaíni,
var og hrakið á iand af brezkum hcrskipum, og
strandaði, við Mafía-eyju (við Au-ttur-Afríku-
strendur), —
Norðursjóriim.
(Eitt orustusvæði).
4. nóv. síðastl. gaf Bretastjórn út
j tiikynningu þess efnis, að eptirþann
dag bæri að skoða allan Norðursjó-
inn, sem eitt orustusvæði.
Tilkynning þessi mun í fyrstu hafa
verið skilin á þá leið, að þar með væri
þá loku skotið fyrir allar siglingar um
Norðursjóinn, sbr. og hér aptar í þessu
nr. blaðs vors.
Sem betur f’ór, reyndist þó eigi svo,
- - skipum þó enn fært, ef þau fara ná-
kvæmlega eptir tilsettum reglum, gæta
þess, að fara eigi eitt fet út fyrir ákveðn-
ar línur á sjónum.
Siglingaleiðin — þótt reynt sé að
þræða sem nákvæmast ákveðnar leiðir —
þó engu að síður vafalaust afar-hættu-
leg, Og betur að eigi yrðu nú slys að.
En ósvifnin, sem lýsir sér í því,
að alhepta þannig fjölfarnar siglinga-
leiðir, eða gera þær að niun hættu-
legar, og hirða alls ekkerb um, hvað af
leiðir — þ. e. hvort fjöldi manna, er leið-
ina fara, missa þá líf eða limu, eda jafn
vei milljónir manna verða bjargræðis-
lausar, vegna ónógra, ef eigi altepptra
aðfiutninga — hún keyrir svo úr liófi,
að firnum sætir.
Sízt hugsa þeir og um, að til sé þó
siðferðisleg ábyrgð, er svo haga gjörðum
sínum, eða að slíku gjörast valdir.
ísflrzku málin á Alþingi 1914
(Saga málanna á þinginu.)"
II.
Að því er snertir símaiagningu til
norðurhreppanna þriggja í kjördæminu,
þ e. til Snæfjalla-, Grunnavíkur- og Sléttu-
hreppa, hafði eg, á þinginu 1913, fengið
samþykkta þingsályktun þess öfnis, að
síma-leiðin um þessar slóðir, og alla leið
að Látrum (sem og að Höfn) í Sléttu-
hreppi, yrði sem allia-fyrst rannsökuð.1)
A undan þinginu í sumar, sem leið,
hafði mér nú að vísn eigi borizt nein
1) Á útdrættir.um úr hréfi landBaímastjórans,
Sem birtur er hér síðar i greininni, sést hvað því
veldtir, að rannsóknin er enn eigi fram farin, en
frestað til sumarsins 1915“:
Sk. Th