Lögberg - 06.06.1912, Blaðsíða 4

4-
LÖGBERG, FIMTUÐAGINN 6. JCNÍ 1912
LÖGBERG
Geíið át hvern hmtudag af The
COLUMBIA PRBSS LiMÍTKD
Coroer William Ave. &
Sherbrooke Street
Winnipeg, — Manitoba.
STEFAN BJÖRNSSON,
EDITOR
A. BLÖNOAL,
BUSINESS MANAGER
utanAskrift TIL BLAÐSINS :
TheColumbiaPress.Ltd.
P. O. Box 3084. Winnipeg, Man.
utanXskrift ritstjórans:
EDITOK LÖGBERG,
P. O. Box 3084, Winnipeg,
Manitoba.
TALSÍMI: GARRY 2156
VerS blaðsins $2.00 um áriS.
fara meS þær, né heldur önnur
þjóðeigna fyrirteki e5a forræiSi
fylkismála yfirleitt. Traust manna
á Roblinstjóminni hlýtur að fara
þverrandi me@ degi hverjum.
Laurier talar.
Kornhlöðu-kviksyndið.
ÞáS var heldur en ekkí völlur á
afturhaldsmönnuim, þegar þeir
voru aS skýra frá því, a?S Roblin-
stjómin heföi fastrá'SiíS aö kaupa
kornhlööur hér í fylki, og starf-
rækja þær svo sem fylkiseign.
Eigi allfáir munu hafa ímjtndaö
sér, að það tiltæki yröi fylkinu til
hagnaöar. Þjóöeign hefir marg-
staöar vel gefist, þar sem skyn-
samlega, réttvislega og sam-
vizkusamlega hefir veriö á
haldið. En því miöur vom ýmsir
vondaufir um. aö Roblinstjómin
færi þannig meö kornhlööumáliö.
Reynslan hefir sýnt, aö sá grun-
ur var ekki ástæðulaus. Mönnum
er nú orðið kunnugt um, hvernig! aö stýra honum í næstu kosninga-
fariö hefir um þessa útgerö fylk- , snerru.
minni til að starfa aö stjórnmál-
um, og eg hefi lifað lengi, en eg
krefst hvorki þakklætis né launa
fyrir þann veg sem flokkurinn
he/ir komist til undir minni (stjórn.
Mér bera ekki laun fyrir þaö,
heldur er slíkt eingöngn aö þakka
þeim ágætu stefnuskrár-atriðwn,
sem viö höfum fyfgt, og ennfrem-
ur hinu trausta fylgi þeirra manna
sem hafa verið með mér og eru
Sir Wilfrid Laurier er fyrir löngu meö mér enn.
viöurkendur langmesti rœöuskör- |
ungur, sem nú er uppi í Canada, Skuggi ósigursins.
og þó aö aldur sé aö færast yfir ;
hann, veröa engin afturfararinerki “Þaö hefir verið sagt að nú
séð á ræðum hans. í þeim birt-
ist sama orðsnildin, sama skýra
hugsunin og sami eldmóöurinn,
sem hefir gert Laurier víöfrægail
og hrifið áheyrendur hans ger-
valla, jafnvel þó aö hann hafi tal-
aö til margra^þúsunda manna.
Það má glegst marka af síöustu
ræöu Lauriers, þeirri er hann
hélt í Montreal fyrir fjölda manna,
að þaö er
honum sé
neitt að förla. Ræöa þessi er
talin einhver sú tilkomumesta og
skörulegasta stjórnmálaræöa, sem
haldin hefir verið þar eystra um
lpngan tíma; og þó aö ræöan væri
einhver sú lengsta af ræöum
Lauriers, þá kváöu við fagnaðar-
óp alt af öðru hvoru, og þeim ætl-
aði seint aö linna er ræðumaður
hafði lokið máli sínu; menn hróp-
uðu og húrruðu, veifuðu kíútuim
og pentudúkum og öltó handhægu,
og muna menn ekki til að hafa
séð aðra eins hrifning áiheyrenda
af stjórnmálaræðu fyrri; mun ó-
hætt að fyllyrða, að margur sá er á-
hlýddi stældist drjúguim til fylgis
og fulltingis við libera'lflokkinn og
hinrí fræga foringja, sem menn
telja fullvíst, að leitt fái flokkinn
til sigurs, ef honum vinst aldur til
3
THE DOMINION BANK
Slr EDMIND b. 0«*LEK, M.P . f«r«ctl W. D MATTHEWS, vam-forscti
C. A BOUEKT, aflal raösmaÖur
HOFUÐSTÓLL $4,700,000 VARASJÓÐUR $5.700,000
===== ALLAR EIGNIR $70,000,000 ^ ...... ....
Leggitt inn J sparLsjoAsdelIdina
Hvert útibá Domioion bankans hefir sérstaka sparisjóðs deild. Spari-
sjóðsfé nákvæmur gaumur gefinn og vextir greiddir af innlögum frá $i
og yfir. $i nægir til að komast í sparisjóðs reikning.
SOTRE IUME BKASCH h. n»th«w*«n. SELkllIK IIR. J an»d*u
nanager _________ Manager
' fyrra miövikudag
síöur en svo, aö
isstjórnarinnar. Fylkið hefir tap-
að á henni að minsta kosti fullri
hálfri miljón dollara, þann stutta
tima, sem stjórnin hefir haft korn-
hlöðurnar undir höndunn.
En hvemig stendur á þessu
mikla tapi? Hvernig stendur á
Mergurinn málstns í ræðu stjórn-
arformannsins fyrverandi var
röskleg vörn þeirra stefnuskrár-
atriða, sem liberalflokkurinn hefir
barist fyrir, og einarðleg, ákveðin
og skýlaus yfirlýsing þess, að
flokkurinn héldi framvegis fast
því, að öll þjóöeigna fyrirtæki, sem vjg öll grundvallaratriði sem liann
Roblinstjómin snertir við, fara | hefði áður fylgt fram, og nú sið-
í hundana, og fylkið tapar á þeim ast orðið honum að falli. Einna
svo hundruðum þúsunda skiftir á1 eftirtektaverðust voru ef til vill
örfáum -árum? Þannig munu ummæli Lauriers um rýmri verzl-
margir spvrja, og fylkisbúum get-1 unarviðskifti og betri markaði, eða
ur varla verið það láaiM*. ],að Iandsmálið, sem reið flokki
Svarið er þetta: Það er purk-' hans að fullu 21. Sept. síöastlið-
unarleysi stjórnarinnar að kenna í inn
meðferð á fé almennings, og hóf- ; Ræðan var svo löng. að hún
værum við komnir út úr skugga
ósigursins. Ef eg hefði verið eins
hygginn eins og eg hefði átt að
vera, og ef eg hefði farið eftirþví,
sem mig langaði mest til sjálfan,
þá hefði eg líklega átt að draga
mig út úr stjórnmálahávaðanum
að morgni 22. Sept. síðastl. og fá
einhverjum yngra og færari manni
stjórntaumana í hendur (Tnargar
j raddir: Nei! NeiIJ. Eg er þjónn
, þjóðarinnar (Vnikið lófaklappj, og
| það var eingöngu sakir áskorana
þeirra manna, sem mér stóðu
næstir, að eg hélt áfram því em-
bætti sem eg hefi — eg er enn á
ný þjónn þjóðarinnar. Mig skift-
ir það engu hvaða staða mér er
falin. Eg er reiðubúinn að gegna
foringja-emibætti ílokksins, og
jafn reiðubúinn að standa sem ó-
breyttur liðsmaður einhversstaðar
í fylkingu, en hvar sem mér verð-
ur valinn staður þá ætla eg, eins
og eg hefi gert að undanfömu, að
leggja fram það bezta sem eg á til,
við að afkasta því hlufverki, sem
mér verður falið. Mér hefir ekki
verið falið af hinni canadisku
þjóð, annaðhvort að sigra eður
falia, heldur að berjast, og eg mun
mun halda áfram að berjast, og
það munuð þér gera — allir skul-
um vér berjast í hinni réttu merk
ing þess orðs undir breskri stjórn-
arskipun; já, vér skulum halda á-
fram að berjast, án haturs til
nokkurs mannns, með kærleik til
ailra, fylgjandi staðfastlega iiinu
rétta, eða því sem Guð gefur oss
skilning á að réttast sé.
Það kann vel að vera, að við
komum hér enn saman í skugga
ósigursins, en er eg ávarpa yður
j hér í dag, er eg svo óskelfdur og
ótraufður framgöngu, sem eg hefi
nolckru sinni verið. Eg hvatti vlni
inína til að fylgja mínu hvíta
fjaðurskúfsmerki í síðustu kosn-
ingahriðinni. Eg hvet þá enn til
að fylgja sama hvíta fjaðurskúfs-
merkinu, og aldréi skal það spyrj-
ast um mig, að eg gefist upp.
fDynjandi lófaklappj.
Eg hefi oft haldið því fram, að
það væri ómetanleg einkaréttindít
sem vér ættum, að vera undir
brezkri stjómarskipun. sem vafa-
laust er sú fullkomnasta stjórnar-
skipun sem mannlegur andi hefir
enn upphugsað. Grundvöllur brezks
lausri frekju til aö hlynna að auð- j mundi ekki komast fyrir í Lög- j stjómar fyrirkomulags, er flokks-
félógum, sem hún er háð eða í j bergi þessa viku, þó að því væri stjórn, og það er lífsmagn flokks-
makki við. öllu varið til, svo að ekki verða stjórnar eftir því sem hún kemur
hér hirtir nema helztu kaflarnir ' Bretum, aö stjómarskifti
úr ihenni h'Ijóti a'ð verða bygð á flokk-
; skiftingu þjóðarinnar. Ef rétt er
Sir Wilfrid hóf máls með þess- ! að farið, getur flokkstjórn verið
um orðum;
Þegar hún. lét kaupa korrnlilöð-
urnar, voru fimtáin kornhlööur.
fvrst keyptar af bændum, og með-
alverðið sem ]>eir fengu var rúm-
lega 12. cent fyrir húshels-rúmtak
i kornhlöðunum. Það- var verðið,
sem bændunum var gefið. En
•það verð sýnist Roblinstjórnin,
ekki hafa getað verið ]>ekt fyrir j
að bjóða kornhlöðufélögunuin
miklu og auðugu. Af þeim kaup-
ir hún bushels-rúmtakið í kom- j
hlöðunum, ekki fyrir rúm 12 cent
eins og af bændunum, lieidur fyr- j
ir 18 cent. 19 cent, 20 cent og 23
cent. Roblinstjórnin hefir þannig
gert alt að þvi helmingsmun á
bændunum og auðfélcígunum í
kornhlöðukanpunum.
Ef sanngjarnt verð hefir verið
greitt hændum, þá
sama sem gefið auðfélögunum
mismuninn. Með því móti ver!ð- j
ur skiljanlegt, |>ó að hún hafi tap-
að á ‘'busmessinu”.
‘‘Þegar eg lít yfir þann mikla
; mannfjolda, sem hér er saman
kominn, verð eg að játa, aðmarg-
j ar þakklætis-hugsunair hreyfa sérí
j brjósti mínu. Þaö er mer þó mest
j fagnaðarefni, að sjá þá mörgu
vini mina og flokksbræður, sem
j hér eru saman komnir, menn setn
hafa barist meö mér fyrir stefnu
frjálslynda flokksins í meir en
mannsaldur, menn sem ásamt mér
hafa lagt fram líf og heilsu t þarf-
ir stjórnmálastefnu vorrar, bæði í
bliðu og stríðu, sigri og ósigri,
menn sem aldrei hafa hikað sig á
., . , aS styðja frjálslynda flokkinn,
hefir .stjórnm, j-^j^yj. jafnan Jéö honum óskoraö
fylgi. fLófaklapp.J Náivist þeirra
manna hér er vitnisburður um
hæsta
skvldu.
embætti borgaralegrar
það, að grundvallaratriði frjáls-
lynda flokksins eru ei'líf og ævar-
Eitt dæmiö því til sönnunar,; andi, og þó aö hann vertöi undir í
hvað stjórnin hefir verið góð við j bili, þá hljóta þau að hefjast aö
kornhlöðufélögin eru t. d. kaup á j nýju áöur langt um liður enn þá
kornhlööu við Elva, sem Roblin- öflugri og styrkari heldur en
stjórnin keypti af Western Eleva-
tor félaginu. Sú kornhlaða var
bvgö áriö 1897 fyrir $3,216, og
seld aftur áriö 1902 fyrir $3,100.
En er Roblinbstjórnin kaupir fyr-
ir skemstu þessa körnhlööu gefur
hún Western Elevator félaginu
$5,100 fyrir hana, eða
trúði þeim sem höfðu treyst hon-
um í fyrra fyrir þvi með hund-
ingjalegu kæruleysi, að þeir skyldu
hætta öllum heilabrotum sér við-
víkjandi. “Markmið mitt er ekki
framkvæmd stefnuskrár atriða,”
mælti hann. “Eg er rígbundinn,
blýfastur og negldur vfð embætt-
ið.”
*
Gagnskiftin.
“Það eru ekki nema fáir mán-
uðir síðan eg skoraði á landsfólk-
ið til fylgis vegna gagnskiftanna.
í þessu fylki voru að vísu gagn-
skiftin ekki aðal-málið, sem kom
til greina. Það var öðrumi
málum blandað saman við, sem
engin ásteða var til að taka til
umræðu í þeim kosningum. Ó-
sigur vor var ekki_þvi að kenna í
þessu fylki, að vér værum feldir á
aðalmálinu, sem um var að ræöa,
en öllu heldur í Ontario. Viö vor-
úm sigraöir sakir þess að tvö fjar-
Skyldustu öfl einhver runnu sam-
an öfl, sem draga fólkið sam-
an því tii tjóns og tortimingar, en
þau öfl geta hins vegar aldrei orð-
ið samtaka um aö hyggja upp.
ÓLófaklappJ.
Móti oss höföum vér conserva-
tíva flokkinn, svo sem vænta mátti
og honum stýröi herra Borden;
enn fremur höföum vér í móti oss
annan fylkingararm, sem Mr.
Monk var foringi fyrir^ og loks
nationalista, sem Mr. Bourassa er
höföingi fyrir. Vér höföum í
móti oss Jingóana, sem eg veit ekki
hver stýröi, og oss er óhætt aö trúa
J. IT. Burnham tiiL þess aö “ne
temere”-hrópiö hefir átt sinn þátt
í ósigrinum.”
Sir Wilfrid rakti því næst sögu
gagnskifta viðleitninnar af hálfu
stjórnar hans, og rökræddi öjl
veigamestu mótmælin, sem konuð
höföu fram gegn gagnskiftunum
meöan á kosninga bardaganum
stóð. Ræðumaður sýndi Ijóslega
fram á, að conservatívar höfðu
frá upphafi verið gagnskiftunum
fylgjandi, og þá fyrst snerust þeir
gegn þeim, þegar Iiberölum hafði
tekist aö fá samþyktan samning
um þau af hálfu Bandaríkja-
manna.
“Það er opinbert leyndarmiál^"
sagði Sir Wilfrid, “að á flokks-
fundi sem conservatívar héldu, til
aö ráögast um hva/ð gera skyldi í
gagnskiftamálinu, þá voru aftur-
haldsmenn lengi vel á báðum átt-
um. En þá fyrst er það varð hljóð-
bært, að Mr. Sifton og fáeinir
aðrír af conservatívum og liber-
ölum þingmönnum í Ontario væru
gagnskiftunum andvígir, þá fyrst
réði conservatívi flokkurinn það
af að snúast gegn gagnskifta-
samningunum. og afneitaði þar
með gersamlega sinni fyrri stefnu
í því máli.”
Skólamál Manitoba-fylkis
Hver var stefna hinna eigin-
legu conservatíva í því máli?
Hver var stefna hinna fráföllnu
conservatíva sem Mr. Monk var
foringi fyrir? Yður, Quebecbú-
um, er það kunnugt, aðl meðan á
kosninga-baráttunni síðustu stóð,
var fylgismönnum Monks ekki tíð-
N0RTHERN CR0WN BANK
AÐALSKRKFSTOEA í WTNNIPEG
FktfdMóll (löggatur) . . . $8,000,000
Höfuðstóll (grauMtfr) . . . $2*300,000
STJÓRNENDUR:
Formaðu»r ----- Sir D. H. McMilkm, K. C. M. G.
Vara-formafðux - ..............Capt. Wm. Robinsao
Jas, H. Ashdowu H. T. Champion
Hon.D.C- Cameron W. C. Leistikow
Frederick Nation
Hon. R. P. Roblín
I
mælti Sir Wilfrid, “að vér höíum
orðið að mæta áhlaupum þessara
andstæðinga úr öltóm áttum.
Sjálfs mín vegna hefi eg aldrei
harmað úrslitin, én eg harma þau
landsins vegna. En er vér lítum
á það, sem gerst hefir síðan 21'.
Sept., þá held eg, að við þurfum
ekki að harma úrslitin, af því að
það hefir af þeim leitt. að grím-
unni hefir verið svift af National-
istunum og conservatívunum í
Quebec.
Allir Nationalistar á undan
kosingunum.
“Á undan kosningunum voru
þeir allir Nationalistar til að ná í
atkvæði. Eftir kosningarnar voru
þeir allir conservatívar til að hljóta
hlunnindi af hálfu stjórnariunar.
Það voru til menn, sem visuöu
Laurier og Borden niöur fyrir all-
ar hellur á meðan á kosningunum
stóö, en þegar sá dagur rann upp
að Borden átti embættum að ráöa,
commissioncr-embættum o. s. frv.,
þá hættu þeir óðara við að vera
Nationalistar, en geröu sér aögóöu
að éta úr hendi Bordens og sleikja
fingur hans. Mörgum kann víst
að hafa komið til hugar, að þeirj ter Sygra hefði engin lausn verið á
væru menn með háleitar liugsjón- j nlálinu, þetta væri að eins lítilfjör-
ir, sem aldrei mundu veröa ánægð-j leg bráðabirgðahjálp.
ir fyr en sérskóla fyrirkomulagið Sir wilfrid gat þess, að eina
væri orðiö lögleitt í Manitoba og vlraUn Mr. Foster til aö útvega
hérmájla frumvarpið væri pumjið hetrj markaö heföi veriö samn-
úr g'hli. F.n þeir sem slíkt hafa; ingsgerö vjð Vest-Indíur. Og þann
ímyndað sér hafa hlotið að verða; sanxning hefði Mr. Foster gert
fyrir vonbrigðum; þeir hljóta að j 1T1€g leynd. ”Eg er ekki að ájmæla
sjá að þeir hafa verið blektir. j ráðgjafanum fyrir það,” mælti Sir
Föðurlandsást Nationalistanna og
hinna conservatívu 1 Quebec á
ekki upptök sín í hjortutn þeirra
heldur í mögunum. Þégar þeir
hafa fengið slett vel í svang sinn,
þá minkar hjartsláttur þeirra
og tungan verður hljóð í
munni þeirra. Það var sannar-
lega vert aö bíöa ósigur til þess aö
komast aö1 ööru eins og þessu og
Allskonar oankastörf afgreidd.—Vér byrjum reikninga vi8 einstaklinga
eða félög og sanngjarnir skilmálar veittir.—Avísanir seldar til hvaðastaðar
sera er á fslandi. —Sérstakur gaumur gefinn sparisjóðs innlögum, sem bægt
er að byrja með einum dollar. Rentur lagðar við á hverjum 6 mánuðum.
T. E. THORSTEiNSON, Ráðsmaður.
Corner William Ave. og Nena St. Winnipeg. Man.
veri, talin landráö, en nú vill svo
vel til, aö sá sem þetta sagöi var
strangur oonservatívi og imperial-
isti.”
Því naést benti ræöumaöur á,
aÖ þessi ummæli Mr. Bennetts
heíöu oröiö 61 þess aö Mr. Foster
hefði lagt af staö suöur til Wash-
ington, aö fengnu leyfi miklu
ja'nbrautarfélaganna þriggja.
Foster í markaðsleit.
Mr. Foster heföi orðilö1 að fá
fyrst samþykki auöfélaganna.
Hann hefði farið til Washington
og fengið samþykki milliríkja-
verzlunarnefndarinnar að flytja
korntegundir suður með sömu skil-
málum eins og til Port Arthur.
Þetta hefði gert sá sami Eulas
Foster, sem hæst hefði hrópað í
fyrra haust um skort ættjarðar-
ástar og þegnholtóstu Canadla-
manna, þ. e. a. s. liberala, sem
hlyntir liefðu verið gagnskiftun-
um. En þessi rekistefna Mr. Fos-
Wilfrid. “Við ætlum ekki um
samning þann að dæma fyr en
hann kemur fyrir almennings
sjónir. En það er dálítiö kynlegt
að sami maðurinn, Mr. Foster,
sem hæst hrópaði út af því áö vin-
ur minn Mr. Eielding hefði gert
verzlunarsamning meö leynd skuli
sjéJfur fara öldungis eins að. En
samningur Mr. Fosters við Vest-
m sýna fram á, að þeir menn, Indíur getur alls ekki bætt
sem halda því fram, að hægt sé að
ráða öllum málum til lykta frá
sjónarmiði eins fylkis að eins,
þrátt fyrir það hvað hinum fylkj-
unum sýnist, þeir eru æsingamenn
og skrumarar og annað ekki.”
„Einber valdafíkn.“
En flokkstjórn getur orðið svo,
að hún verði ekkert annað en ein-
ber valdafíkn, og þá sök verð eg
að bera fram gegn mönnunum,
sem nú sitja að völdum í Ottawa.
Mér er auðgert að færa sönnur á
mál mitt í þessu efni. Það mái
sjá á þingtíðindunum síöíustu aö
meiri hluta mennirnir voru ekki
að hugsa um að standa við stefnu-
skrá sína heldur að hanga í em-
bættunum. Meðal annars vildi eitt ræddast um viðskiftasamningana.
sinn svo til, aö einn ráðgjafanna, Hér var a«allega rætt um her-
Hon. Mr. Monk, hafði annarsveg- varnamálið og skólamál Manitoba-
ar að velja um stefnuskrár atriði f>dkis> sem vér töldum útkljáö
sín, er hann haföi áöur fullvissaöi' fyrir 12—12 árum, aö þvi er til
Quebecbúa um, að hann metti uml sambandstjórnarinnar kæmi. En
fram alla hluti og teldi helgustu j nu haida þessir herrar því fram,
skyldu lífs síns að koma í fram-! a5 samningur Lauriers og Green-
kvæmd, en hinsvegar um embætti! ways um Þa5 hafi enginn
sitt. En þegar til revndarinn- j samningur verið, en ef conserva-
ar kemur þá fórnar hann þessu: tivar kæmust aftur t!1 valda mundi
mesta áhugamáli lífs sins fyrir
i embætti. Vér höfum áður fyrri
heyrt talað um menn sem voru
Innlimunar-grýlan.
Þar næst talaði Sir Wilfrid ít-
arlega um inótbárurnar gegn gagn-
skiftunum, og komst meðal annars
svo að orði:
“Eg þarf ekki að minna yður á,
að conservatívar andmæltu gagn-
skiftunum með frekju og frunta-
skap í stað þess aö styðja mót-
mæli sin gildum gögnum, og þeirj
hóklu því hiklaust fram, að við-
skiftafrumvarpið væri fyrsta spor-
ið til að innlima Canada Banda-
rikjunum, og í kosningafJPráttunni
veifuðu afturhaldsmenn framan í
kjósendur brezka fánanum og
Bandarikjaflagginu og báöu þá að
kjósa um annað hvort.
Sir Wilfrid sagði. að stórfengi-
markaðsþörf vorri
kvað þetta minna
Brummel, sem svaraði
unni um það, hvort hann
r.iest megnis á plöntufæðu, með
því að segja: “Já, eg hefi einu
sinni étið matbaun.”
Núverandi sambandsstjórn væri
ur
Ræðumaður
sig á Beau
spurning-
ljfði
um að vinna landið undir Noreg,
hepnaðist Þrándi að halda honum
í skefjum og vernda 1 sjálfstæði
landsins á heppilegan hátt. Sig-
mundur, sem sjálfur var kristinn,
hafði lofað Olafi Tryggvasyni aði
vinna landslýð til kristni. Kongur
sá sér þar leik á borði. Gekk Sig-
mundur þar ötullega fram, og að
eins í kristnitökunni varð Þrándur
að láta sinn hlut fyrir honutn.
Eftir dauða Sigmundar reyndi
Olafur helgi að vinna Færeyjar til
skattskyldu við sig. Haföi hanti
útboð ungra manna af Færeyjum
til að efla ríki sitt og neytti þannig
sömu bragða og foröum á Fróni.
En seint sóttist róöurinn. Tvö
fyrstu skipin með sendimönnum
hans til að heimta skatt af land-
inu, týndust. Og þriðji sendillinn,
Karl mærski, var drepinn á þingi í
Þórshöfn af fóstursonum Þránd-
ar.
Fyrst eftir dauða Þrándar, 1035
urðu Færeyjar skattland Noregs-
konungs, og tók Leifur Össurs-
son þær 1 lén af Magnúsi konungi.
Og lýkur með því fornaldarsög-
unni.
Færeyingar eru líka um leiö
leystir frá því, að stjóma sér
sjálfir. Þeir verða að lúta útlend-
um lögum, en halda Iitlum sérstök-
um landsréttindum. Þá er nú lagið
á.
Eftir þenna tíma voru Færeyjar
að vísu eitt lögdæmi. Lögmaöur-
inn var æðsti embættismaður lands-
ins og forseti lögþingsins, sem
haldið var á hverju sumri í Þórs-
höfn. Á þinginu voru borin upp
þau lög, er kongur bauö og voru
þau þar með gildandi. án þess aö
nokkrum verulegum athugasemid-
um yröi fram komið eftir daga
Magnúsar lagabætis, því eyjamar
voru norskur landshluti til 1709 að
Friðrik 4. lagði þær undir Sjá-
landsstifti.
En 1816 lagðist þingið og lög-
manns embættið algerlega niður,
og Færeyjar urðu sérstakt amt úr
Danmerkurriki, og eftir þaö höföú
eyjabúar ekki neitt löglegt leyfi til
að taka þátt í löggjöf eða dæma
að útvega be tri markaði, en gagn-!dóma- Heldur urðu þeir að taka
ið að þeim tilraunum svaraði svo’öl,u Þvi' er hoðið var af Dönura,
sem einni matbaun. “Á fyrsta þingi hvoi't sem það var holt eöa óholt,
vorrar stjómar.” hætti Sir Wil-" ’
frid viö, “leiddum vér í lög toll-
hlunnindin við Breta. en Borden-
stjórnin Iét sér nægja einu mat-
ljúft eða leitt.
1852 var lögþingið endurreist í
Þórshöfn, en varð þó í nokkuö
annari mynd en áður. Það var
baunina. Borden stjórnin geturleins og amtsráð með svo þinglegu
rifið niður. en hún getur ekki bvgt' vaWi, að það hafði leyfi til að gera
{ upp aftur.”
(P ramh.J
Frœndur vorir.
Eftir Sig. Arngrímsson.
t Um líf jurta og dýra í Færeyj-
um í fornöld er fátt skrifaö. Mun
það hafa verið svipað og á íslandi;
víkur því
$2,000 fyrir alls ekki neitt.
Þetta er vitanlega smáræði, en
það gefur Ijóslega til kynna,
hvernig stendur á því, að fylkis-
stjómin hefir sökt komhlööunum
í þaö kvilcsyndi, sem hún er komin
meö þær i, og neyöist svo til aö
gefast upp, og selja þær aftur, af
því aö hún er því ekki vaxin, aö
áöur.
En þaö væri ef til vill rneiri á-
stæöa fyrir mig, aö fagna yfir
hingaökomu hinna yngri manna
heldur en gömlu hermannanna,
fagua yfir því aö hingað hafa sótt
yngri mennirnir, sem fylgja oss að
málum, stefnandi allir að sama
markmiði og eru reiðubúnir að
halda áfram því fagra verki fóst-
urjarðar vorrar, sem vér hinir
eldri höfum variö æfi vorri til að
vinna, og afkasta enn þá meir í
í framfara áttina heldur en vér
höfum verið megnugir um.
Eg ætlasi ekki til neins þakk-
lætis af liberalflokknum er eg hefi
beðið ósigur Eg hefi varið æfi
nýr og endilegur samningur veröa
geröur.
Þér hafið enn fremur heyrt þær
rígbundnir, blýfastir og negldir áij fullyrðingar afturhaldsmanna, aö
ef Laurier stjórnin að eins yröi
stefnuskrár atriði sín. En Mr.
Monk er ekki einn af þeim. Þ’aö'
er aö eins eitt ár liðið síöan Mr.
Monk var að leita sér fylgis til
kosningar hér í fylkinu, og vildi
telja ungu mönnunum hér trú um
það, ^ð hann væri eini maöurinn
úr þessu fylki, sem sæti ætti á Ott-
awa þinginu, og æ og æfinlega
væri reiðubúinn aö standa viö
stefnuskrár atriöi sín. Nú Hefir
hann verið reyndur og í staö þess
aö vera eitilharður hefir hann
sýnt sig smjördeigan.
Aðrir hafa og sýnt sig ríg-
bundna, blýfasta og neglda viö em-
bœttin og hafa þeir reynt aö verja
sig með ýmsum vifilengjum og
undanbrögöum. En Mr. Monk
feld, þá skyldi hermála frumvarp-
iö þegar í stað veröa numiö úr
gildi. Því margJofuöu þeir frá-
föllnu meö Monk í broddi fylk-
ingar.”
Sir Wilfriö kvaö öldungis eins
ástatt um Nationalistana; hann
kvaöst engan mun h?fa getað séö
á stefnu þeirra og stefnu cion-
servatíva flokksins, en samt heföu
þeir gert bandalag viö Jingóana í
Toronto, sem héldu því fram, aö
hermála stefna stjórnarinnar væri
ekki fullnægjandi; fundu þeir
henni það til foráttu annars vegar
aö hún gengi of langt, en hins veg-
ar hún næöi of skamt.
“Af þessu er það auðsætt,”
leg viðfangsefni lægju fyrir hinni að undanteknu því, að litlar eða
canadisku þjóð að því er snerti sama sem engir skógar munu þar
framþróun og vöxt þessa lands. j verið liafa. Sauðfénaður hefir ef-
“Eg er þeirrar skoðunar,” mælti laust verið mikill, endæ bendir
hann, “aö gagnskiftin heföu drjúg- nafn landsins á það, sem er af því
um stutt að úrlausn þeirra viðl- dregið.
fangsefna og að vexti og viðgangi: Aðal kjarni fornaldarsögu Fær-
landsins, en eg er þjóðræðismaður eyja er baráttan milli hins hygna
og eg beygi mig undir úrskurö
samborgara minna, en landsmál
þetta — gagnskiftin — liggur fyr-
ir. enn eftir sem áöur og þörf
rýnrri verzlunar viöskifta er ertn
þá brýnni en áður.
Ræöumaöur benti á, að mark-
aðsþörfin í Sléttufylkjunum væri
enn þá meiri en hún hefði verið.
Þangað hefði fólk verið að þyrp-
ast hin síöari árin, og jarðýrkjan
færi því sífelt vaxandi. , Ihúarnir
þyrftu betri og hagkvæmari mark-
að til að gera s^r /sem mest úr
korntegundum sínum. Þetta væri
sannleiki sem ekki yröi hrakinn.
R. R. Bennett frá Calgary heföi
komið í kynnisferö til Mont-
real; hann hefði ekkert verið aö
skera utan af því, en sagt hiklaust
aö ef Sléttufylkin fengju ekki
hetri markaði en þau heföu, þá
vildi hann ekki ábyrgjast aö þau
hcldu áfrani' aö vera í fylkja sami-
bandinu. “Eru engir hér inni, sem
heyrðu hann lýsa þessu yfir?”
spuröi Sir Wilfrid. Jú jú! kvað
við úr öllum áttum í salnum.
“Jæja,” mælti Sir Wilfrid enn
fremur, “ef eg hefði lýst þessu
sama yfir, þá heföu þaö sjálfsagt
I>rándar og hins herskáa Sigmund-
ar Brestissonar i Skóey um yfir-
ráð yfir landinu, á siðari hluta 10.
aldar og fyrri hluta 11. aldar.
Þrátt fyrir það, aö Sigmundur
var hvattur og styrktur, fyrst af
Hákoni jarli og svo af Olafi
Tryggvasyni, til þess aö ná yfir-
ráðum yfir landinu, gegn loforöum
frumvörp til laga fyrir landiö.
Hvað kirkjumál snerti voru Fær
eyingar fram til siðbótar biskups-
dæmi undir erkibiskupsstól Þránd-
heims. En síöan uröu þær svo
prófastsdæmi.
Einn af þeim mönnum meö Fær-
eyingum, sem vakti mikla eftirtekt
á sínum tíma, var sjóhetjan og
æfintýramaöurinn Magnús Heinis-
son. A miðöldum var verzlunin
frjáls. En á siðari helmingi 16.
aldar varð hún niðurníðandi einok-
un í höndum eins manns eða félags
yfir alt landið. Og um nokkurt
skeið fóru sjóræningjar umi með
óspektum. Magnús Heinisson
hafði hafzt lengi við í útlöndum,
en fékk hlutdeild í verzluninni og
leyfi til að gera út skip með her-
húnaði og herjaði á sjóræningjana.
En hann var drepinn 1659. Þann-1
ig var áframhaldamu einokunar-
verzlun um mörg ár, og aö eins
verzlað á þrem stöðum á eyjunum':
Klaksvig, Trangisvogl og Þórs-
höfn.
En árið 1804 hóf hinn frægi og
PURITy FLDUR