Breiðablik - 01.12.1909, Page 7

BREIÐABLIK
103
sjálf. Það brot sannleikans, sem hún
hefir tileinkað sér, lætur hún sér hug-
kvæmast, að sé sannleikurinn allur. Við
þetta sannleiksbrot leitast hún oft að
fjötra mennina eins og skepnu við tjóður-
hæl, þó hún ætti að vita, með fram af
dýrkeyptri reynslu, að mannsandanum
halda engiti bönd. Frjáls eins og fugl í
lofti verður hann að leita sannleikans og
tileinka sér hann eins og bezt hann má.
Engánn sterkari fjötur er til, en fjötur
sannleikástarinnar. Og engin stærri
heimska til en sú að ætlasér að tryggja
mönnum sannleikann með öðrum bönd-
um.
Samt má oss eigi með nokkuru móti
verða illa til kirkjunnar, þótt hún um
stund oti að oss hornstikli umburðar-
leysisins. Uxinn er eitt þarfasta og
og þolinmóðasta vinnudýr. Skelfing
hefir hann mannkyninu hjálpað um daga
þess. En stundum hleynur í hann vonzka
og hann stangar. Hann verður þá óður
og hamstola. En það rennur af eftir
litla stund og hann heldur áfram að draga
arðurinn kring um ónumin lönd. Vér
gleymum þá og fyrirgefum og látum svo
vel í meisinn,að hann sé óneyddur. Kirk-
jan hefir dregið arður mannkynsins langa
leið ; en þó akurreinin sé nokkuð hlykk-
jótt og stefnan oft fremur óheppileg, er
henni naumast einni um að kenna, heldur
söfnuðinum, sem ekki hefir haft betra lag
átaumhaldinu. Það er leikmaðurinn, sem
taka þarf í taumana og hafa vit fyrir
kirkjunni, þegar hún stefnir öfugt. Þeg-
ar kirkjan fær umburðarleysisflog, verða
leikmenn að kenna henni betri siðu. Það
eru þeir, sem ráða eiga eigin landareign,
þeir líka, sem láta í meisinn og hafa
bæði tögl og hagldir.
Mismunur í trúarskoðunum er sjálf-
sa'gður. Eftir því sem mentan vex og
sjálfstæði, kemur það betur í Ijós. Menn
láta sig aldrei úr þessu allir binda ein-
um klafa. Hver maður verður að gjöra
sér þá grein, sem honum er eðlilegust
fyrir fyrir trú sinni. Það er ekki skilning-
urinn sem er aðal-atriðið,heldur samband-
ið við guð og samfélagið við hann. Skað-
legasta meinlokan, sem til er í kristninni
nú á dögum, er einmitt krafan um, að
allir í sama kirkjufélagi eigi að hafa ná-
kvæmlega sömu trúarskoðanir,og um leið
og einhver gjörir sér aðra grein fyrir ein-
hverju atriði, sé hann annaðhvort rækur
eða skyldugur til að segja sig úr lögum.
Meðan sú meinloka helzt við, heldur
kristnin áfram að molna sundur og sá
hluti fólks, sem snýr við henni baki,
vergur stærri og stærri,
7. Ætlunarverk kirkjunnar er að
finna sameiginlegan nefnara, sem trúar-
þörf mannanna gengur upp í. Það er
skilyrði þess, að hún fái nokkuru orkað
að útbreiðslu guðsríkis og efling.
Kristinn heimur mótmælenda skiftist í
eigi færri en 164 kirkjudeildir. Allar þykjast
þær byggja skoðanir sínar á ritningunni.
Þangað til fyrir skemstu hefir þeim kom-
ið saman um, að ritningin sé öldungis
óskeikul í smáu og stóru. En þessa
óskeikulu bók skilur og skýrir kristinn
heimur að minsta kosti á 164 ólíka vegu
— svo ólíka, að mönnum finst eigi í má
takanda að búa undir sama þaki, heldur
skiftast í jafnmarga trúarflokka, sem
hverjum fyrir sig finst sinn skilningur
jafnóskeikull ritningunni.
Ekkert sýnir betur,að eitthvað er bogið
við þessa óskeikulleika-kenningu. Deil-
ur og ofsóknir, sem út af henni hafa ris-
ið, sýna að hún er ekki ein af kenningum
kærieikans. Hún er að miklu leyti
grundvöllur að kærleiksleysi kirkjunnar
og er fremur en alt annað orsök þess
og undirrót, að þjóðirnar hafa að svo
tniklu leyti snúið sér frá kirkjunni og
kristindóminum meðsterkum ímugusteða
jafnvel fjandskap. Meðan kristinn heimur
skiftist í I64 kirkjudeildir og þær kirkju-
deildir fella fyrirdæmingar-orð hver um
aðra, óbeinlínis að minsta kosti, þó þær
sé hættar því að mestu leyti beinlínis,