Landið - 13.12.1918, Blaðsíða 1

LANDIÐ
49. tðlnblað.
Reykjavík, fostadaginn 13. des. 1918.
III. árgangnr.
w
Arni Eiríksson.
| Heild8ala. | Talsími 265. Pósthólf 277. | Smásala""
Vefnaðarvörur, Prjónavörur mjög flölbreyttar.
Saumavélar
(með hraðhjóli oglOára
verksmiðj uábyrgð.
Smávörur, er snerta saumavinnu og hannyrðir.
Þvotta- og hreinlætiavörur, beztar og ódýrastar.
Tækifærisgjaílr — Jólagjafir — Leikföng.
Ijj. jTnðersen 8 Sön,
Reykjavík.
Landsins e 1 z t a klæðaverzlun og
saumastofa. Stofnsett 1887.
Aðalstræti 16. Simi 32.
Stærsta úrval af allskonar fata-
efnum og öllu til fata.
Tenniir.
eru tilbúnar og settar inn, bæði
heilir tanngarðar og einstakar tennur
á Hverfisgötu 46.
Tennur dregnar út af lækni dag-
lega kl. ii—12 með eða án deyf-
ingar. — Viðtalstími kl. io—5.
Sophy Bjarnarson.
Hvlti
hanzkinn
er einhver bezta sagan.
Fæst hjá bóksölum.
Bazarinn
á Laug-aveg1 5
hefur ávalt allskonar tæki-
færisgjafir fyrir börn og
=7.. ■ fullorðna. —■
Ennfremur bróderaðir og áteikn-
aðir dúkar, kragar og fleira.
Vanskil á blaðinu.
Ef vanskil verða á blað-
inu, eru kaupendur beðnir
að gera afgreiðslunni að-
vart um pað svo fljótt
sem hægt er.
Fullveldishátíðin.
Ræður þær, sem þá voru flutt-
ar, eru á þessa leið:
Ræða fjármálaráðherra Sig.
Eggerz:
íslendingarl Hans Hátign kon-
ungurinn hefur staðfest sambands-
lögin f gær, og í dag ganga þau
í gildi. ísland er orðið viðurkent
fullvalda ríki. Þessi dagur er runn-
inn af þeirri baráttu, sem háð hefur
verið í þessu landi alt að því í
heila .öld. Hún hefur þroskað oss,
baráttan, um leið og hún hefur
fært oss að markinu. Saga hennar
verður ekki sögð í dag. Hún lifir í
hjörtum þjóðarinnar. Þar lifir einn-
ig minning þeirra, sem raeð mestri
trúmensku hafa vakað yfir málum
vorum. Hér engin nöfn. Þó aðeins
eitt, sem sagan hefur lyft hátt yfir
öll önnur á sínum breiðu vængj-
um. Nafn Jóns Sigurðssonar. Hann
var foringinn meðan hann lifði
Og minning hans hefur, síðan hann
dó, verið leiðarstjarna þessarrar
þjóðar. í dag eru tímamót. í dag
byrjar ný saga, saga hins viður-
kenda íslenzka ríkis. Fyrstu drætt-
ina í þeirri sögu skapar sú kyn-
slóð, sem nú lifir, frá þeim æðsta
konunginum, til þess sem minstan
á máttinn. Það eru ekki aðeins
stjórnmálamennirnir, er miklu ráða
um mál þjóðarinnar, sem skapa
hina nýju sögu, nei, það eru sllir.
Bóndinn, sem stendur við orfið og
ræktar jörð sína, hann á hlutdeild
í þeirri sögu, daglaunamaðurinn,
sem veltir steinum úr götunni,
hann á hlutdeild í þeirri sögu, sjó-
maðurinn, sem situr við árarkeip-
inn, hann á þar hlutdeild. Allir,
sem inna lífsstarf sitt af hendi með
alúð og samvizkusemi, auka veg
hins íslenzka ríkis.
Og sú er skylda vor allra.
Hans hátign konungurinn hefur
með þvf að undirskrifa sambands-
samninginn, leitt þá hugsjón inn f
veruleikann, sem vakti fyrir föður
hans, Friðriki konungi VIII., sem
öðrum fremur hafði djúpan skiln-
ing á málum vorum. Og í gær
hefur konungurinn gefið út úrskurð
um þjóðfána íslands, sem blaktir
frá því í dfcg yfir hinu íslenzk;
ríki. —
Hlýr hugur hinnar íslenz <u þjóð
ar andar á móti konuagi vorum.
Fáninn er ímynd þeirra hug-
sjóna, sem þjóð vor á fegurstar.
Hvert stórverk, sem unnið er af
oss, eykur veg fánans. Hvort sem
það er unnið á höfunum, f barátt-
unni við brim og úfnar öldur, eða
á svæði framkvæmdanna, eða í
vísindum og fögrum listum. Því
göfugri sem þjóð vor er, þess göf-
ugri verður fáni vor. Vegur hans
og frami er frægð þjóðar vorrar
og konungs vors. Vér biðjum al-
föður að vaka yfir íslenzka rfkinu
og konungi vorum.
Vér biðjum alföður að styrkja
oss til að lyfta fánanum til frægð-
ar og frama.
Gifta lands vors og konungs
vors fylgi fána vorum.
Svo drögum vér hann við hún.
Ræða foringjans á tlslands Falkt.
Sem fulltrúi Danmerkur við þetta
hátíðlega tækifæri vil eg lýsa því
yfir, að þetta 21 kveðjuskot, sem
skotið var áðan á skipi því, sem
eg hef þann heiður að stjórna, var
skotið samkvæmt skipun dönsku
stjórnarinnar, og er ákveðið f al-
þjóðaríkislögum, að kveðja skuli
slfkri kveðju fána fullvalda ríkis.
Með þessu er af Danmerkur hí.lfu
gefið hið fyrsta ytra, en þó þýð-
ingarmikla merki þess, að það er
einlægur vilji dönsku þjóðarinnar
fyrir sitt leyti, að fylgja fram, á
sem hollustusamlegastan hátt, sam-
b^ndslögunum, sem nú eru samþykt
ísland og Danmörk eru ennþá
sem tveir fullveðja norrænir bræð-
ur, tengd alúðarböndum Framar
öllu með persónu Hans Hátignar,
konungs vors, og danska þjóðm
þykist þess fullvís, að nú, er hver
hugsun um danskt forræði er að
engu orðin, munu þessir tveir nor-
rænu bræður af hjartans alúð og
gagnkvæmu trausti rétta hvor öðr-
um höndina, til þess að Ieysa úr
hinum mörgu viðfangsefnum, sem
sá hinn örlagaþrungni, nýi tími
mun fá í hendur bæði dönsku og
fslenzku þjóðinni.
Venjulega er það enginn hægð-
arleikur að skilja tilfinningar og
hugsunarhátt annarra, en eg held
að bræður vorir, íslendmgarnir,
skilji, að það er ekki að fullu auð
velt dönsku þjóðinni, sem hingað
til hefur fundið til þess, að hún
er smáþjóð, að taka þátt í því,
sem hér hefur fram farið í dag.
En guð, sem svo margvíslega hef-
ur sýnt oss, að hann ann réttlæti,
en hatar ranglæti, hann mun launa
það dönsku þjóðinni, að hún hefur
lagt kapp á að gera bræðraþjóð-
inni ekki á nokkurn hátt rangt til
i þessu máli.
Já, guð blessi framtíð bæði Is-
lands og Danmerkur, og guð verndi
konunginn.
Rceða Jóh. Jöhannessonar
bcejarýógeta.
Oss er bæði ljúft og skylt að
minnast sambandsríkis vors, Dan-
Verslunin gjörn Kristjánsson
merkur, við þetta mjög svo hátíð
lega tækifæri, þegar íslenzkur ríkis-
fáni er í fyrsta sinn dreginn að
húni á þessu landi og fullveldi ís-
lands viðurkent í öllum málum þess.
Ozs er þetta því ljúfara og skyld-
ara, sem Danmörk er fyrsta rík»ð;
sem viðurkent hefur fullveldi ís-
lsnds og hefur nú síðast sýnt oss
þann mikla sóma og hið hlýja
bróðurþel, að láta herskip bfða hér,
eingöngu til þess að heiðra fána
vorn við þetta tækifæri og láta í
Ijósi samúð sfna við oss og sam-
fagna oss á þessarri stundu.
Eg er þess því fullviss, að tala
fyrir munn hvers einasta íslend-
ings, þegar jeg læt í ljósi þá inni-
legu ósk og von, að Danmerkur-
ríki megi eflast og blómgast, að
ó'ikir og vonir, sem þvf hafa verið
hjartfólgnar um mörg ár, megi ræt-
ast, og að ætið megi fara vaxandi
bróðurþel óg samvinna milli dönsku
og íslenzku þjóðanna, báðum til
gagns og sóma.
fullvelðis-skeyti.
Frá íslendingum í Khöfn hefur
forseta sam. aiþingis, Jóh. Jóhannes-
syni, borist svofelt skeyti:
»íslendingar, sem komið hafa
saman hér 1. des., óska að láta f
Ijósi við yður og samnefndarmenn
yðar í sambandsiaganefndinni viður
kenningu sfna á ágætu starfi yðar,
sem leiddi til þess, að skilyrði
fengust fyrir auknum og áfram-
haldandi framförum á íslandi sem
óháðu landi, og auknum skilningi
hvorrar þjóðar á hinni, og frjáls-
mannlegum viðskiftum Dana og ís-
lendingac.
Skeytið var undirskrifað af Finni
Jónssyni prófessor
Hage verzlunarráðherra Dana,
formaður dönsku samninganefndar-
innar, sendi formanni íslenzku nefnd-
arinnar, Jóh. Jóh., þetta skeyti:
»Dönsku sendinefndarmennirnir
þakka kveðju íslenzku samverka-
mannanna og láta þá von f Ijós, að
verk það, sem leitt hefur verið til
Iykta í bróðerni, megi verða undir-
staða farsællegra framfara á kom-
andi tfð«.
Skeyti frá Ragnari Lundborg:
»Heiðurskveðja til íslenzku þjóð-
arinnar á þjóðardeginum.
Ragnar Lundborg*.
Frá Eggesbones barst »Landinu«
svolátandi skeyti:
>Hamingjuóskir til fslenzku þjóð-
arinnar f tilefni af fullveldisviður-
kenningunni. Ókomni tfminn verði
bjartur og hamingjusamlegur fyrir
Iand og lýð.
Seimundur Schjelderup*.
Ennfremur bárust Stjórnarráðinu
mörg skeyti utan af landi.
Fimtngsaímæli
átti prófessor Haraldur Níelsson
þ. 30. f m. og í haust voru 10 ár
liðin síðan hann byrjaði kenslu í
guðfræði. Lærisveinar hans við há-
skóiann allir, eldri og yngri, ætluðu
að velja afmælisdaginn til þess að
færa honum gjöf, sem er silfurbúin
biblfa, í hans eigin þýðingu; en
veikindin töfðu verkið um nokkra
daga. Lærisveinar hans á vélstjóra-
skólanum tærðu honum að gjöf
silfurbikar og í 600 kr. f gulli. Og
sóknarnefnd safnaðar hans færði
honum 2100 kr. að gjöf.
Sr. Haraldur er efalaust einhver
allra-merkasti maðurinn í andlegu
stéttinni hér á landi. Hann er ágæt-
ur kennari, frábær prédikari og
hefur leyst af hendi eitt hið vanda-
mesta vlsindastarf, er hann þýddi
gamla testamentið úr frummálunum,
með snildarlegu íslenzku orðfæri.
Það afrek mun verða honum hinn
óbrotgjarnasti bautasteinn — þótt
litlar sjái hann þakkirnar fyrir það.
enn sem komið er.
Þá er ekki hvað sízt vert að
minnast á sannleiksást hans og
einurð, er hann hefur fullsannað í
afskiftum sínum af spiritismanum
og óþreytandi starfi að því, að
gera kunnugt og verja gegn árás-
um það málið, sem hann taldi hið
allra-mikilvægasta fyrir andlega
heill mannkynsins. Lét hann þar