Lögrétta - 29.01.1908, Blaðsíða 2

14
L0GRJETTA.
Lögrjetta kemur á út hverjum mið-
vikudegi og auk þess aukablöð við og við,
minst 60 blöð als á ári. Verð: 3 kr. árg.
á íslandi, erlendis 4 kr. Gjalddagi 1. júlí.
Skrifstofa opin kl. 10*/*—11 árd. og kl.
3—4 síðd. á hverjum virkum degi.
Innheimtu og afgreiðslu annast Arinbj.
Sveinbjarnarson, Laugaveg «.
J listinn, eða Þjóðræðislistinn, fjekk
78 atkv. og kom að K. Jónssyni
yfirdómara.
Loks er C-listinn með 75 atkv. og
kom að Kr. O. Þorgrímssyni konsúl.
Hinir listarnir, sem engum komu
að, fengu þetta atkvæðamagn: B 35,
E 68, H. 7, J 64, L 28, M. 34, Ó
4, P 21, Q. 18 og R 5. — 34 kjör-
seðlar urðu ónýtir.
Listarnir voru alt of margir, og
því miklu meira rugl á kosningunni
en þurft hefði að vera. Þó hefur
svo farið, að bæjarstjórnin er vel
skipuð. Kosningin hefur sýnt ekki
litla yfirburði í atkvæðamagni hjá
heimastjórnarmönnum framyfir stjórn-
arandstæðinga. En svo vel sem
kosningin tókst annars yfirleitt, sjer-
staklega frá sjónarmiði heimastjórn-
armanna skoðað, þá kastar það í
vorum augum skugga á þær, að
Tryggvi Gunnarsson hlaut ekki kosn-
ing, úr því hann var t kjöri. Nú
kynni einhver að segja, að þessi um-
mæli vor komi um seinan, og má
vera, að eitthvað sje til í því. En
þau rök lágu til þess, að Lögrjetta
lagði lítið til kosninganna á undan,
að oss virtist þannig til þeirra stofn-
að, að það mundi fremur skaða en
gagna, að fara að mæla með ein-
stökum mönnum, nema því að eins,
að vjer gætum mælt með einum lista
einungis, en það gátum vjer ekki.
Nýtasti borgari
Reykjavíkur.
Ef gengið væri til atkvæða um
það hjer í bænum, hver borgari bæj-
arfjelagsins hefði reynst því nýtastur
maður á undanförnum árum, þá er
það ekkert efamál, að Tryggvi banka-
stjóri Gunnarsson fengi langflest at-
kvæðin. Þannig er hann metinn af
Reykvíkingum yfirleitt, og það með
rjettu. Enginn maður hefur, hvorki
fyr nje síðar, unnið jafnmikið og jafn-
vel í þarfir Reykjavíkurbæjar og
hann. Þetta er ekki ofsagt. Við það
munu allir kunnugir kannast. Og alt
þetta hefur hann unnið með svo stakri
ósjerplægni, að hún er nú orðlögð.
Tryggvi Gunnarsson bankastjóri hefur
lengi verið grjótpáll fyrir helstu verk-
legum framkvæmdum þessa bæjar. Ef
rifja skyldi vel upp alt, sem hann
hefur gert fyrir þilskipaútgerðina og
sjávarútveginn, þá kæmi margt fram.
En minna má t. d. á stofnun íshúss-
ins, stofnun þilskipaábyrgðarfjelags-
ins, Reknetafjelagsins, „Slippsins" o.
s. frv., o. s. írv.
Þegar á þetta er litið, má það
undarlegt virðast, að þessi maður
skyldi ekki ná kosningu í bæjarstjórn
Reykjavíkur rxú, úr því að hann var
í kjöri og vildi taka starfið að sjer.
Honum hefur með þessu verið sýnt
stakt vanþakklæti. Hann hefur nú
í 12 ár samfleytt átt sæti í bæjar
stjórninni. Og þó hann sje orð-
inn gamall maður, þá er hann enn
með fullum kröftum og starfsþoli, og
kjarkur hans og áhugi á almennum
málum enn hinn sami og verið hef-
ur, svo að aldursins vegna var eng-
in ástæða til að hafna honum. Hann
æskir sjálfur engrar hvíldar, unir sjer
ekki óstarfandi. — Og því viljamenn
þá ekki þiggja starf hans áfram?
Eitt er það bæjarmál, sem hann
mun einkum hafa borið fyrir brjóst-
inu nú, en það er hafnarmálið. Hann
vill hrinda því áfram, og mest vegna
þess mun hann hafa viljað sitja á-
fram í bæjarstjórninni.
Það var starf Tryggva við bygg-
ingu Ölfusárbrúarinnar, sem fyrst
dró hann hingað til Suðurlandsins.
Ýmsir menn með framfaraáhuga hjer
í Reykjavík lögðu þá að honum, að
sækja um bankastjórastöðuna, og
höfðu það sjerstaklega fyrir augum,
hvílíkur nytsemdarmaður hann gæti
orðið bænum með forgöngu í öllum
framkvæmdum. Hann var tregur til
að skilja við fyrri verkahring sinn,
þótt hann ljeti það eftir. En hitt
fór sem ætlað var, að hann varð
skjótt forsprakki verklegra fram-
kvæmda hjer í Reykjavík, enda ber
bærinn þess miklar menjar, eins og
þegar hefur verið sagt. Og ef nokk-
ur maður ætti það skilið, að verða
heiðursborgari þessa bæjar, þá er
þaðTryggvi bankastjóri Gunnarsson.
Bœjarstjórnarkosningarnar.
Undir þessari fyrirsögn ritaði jeg
greinarkorn í 55. tbl. Lögrjettu, 27.
nóv. f. á. Grein þessi átti að vera á-
minning til samborgara minna um,
að vanda allan undirbúning kosning-
inganna, og svo að kjósa, eins og
jeg kemst þar að orði, „valinkunna
sæmdarmenn".
Það gekk mikið á með að undir-
búa þessa kosningu 2 síðustu mán-
uði ársins og þennan mánuð fram að
kjördegi. Fundir voru haldnir annan
og þriðja hvern dag í hinum ýmsu
fjelögum. Það, sem einkendi þessa
undirbúningsfundi frá fundum um
sama áður, var það, að á engum
þeirra var, svo mjer sje kunnugt,
rætt minstu vitund um bæjarmáletnin
eða afstöðu bæjarfulltrúaefnanna til
þeirra, heldur var stöðugt verið að
ræða um menn, raða þeim á lista,
færa ýmsa ofar eða neðar o. s. frv.
Það er þessi nýja aðferð undirbún-
ingsins, sem er vítaverð, því á henni
er auðsjeð, að það eru mennirnir, en
ekki afstaða þeirra til málanna, sem
hugfast hefur verið haft við þessa
nýafstöðnu kosningu.
Sagt er, að æði margir hafi sótst
eftir að komast í bæjarstjórnina í
þetta sinn, og er það vonandi og
óskandi, að sú eftirsókn hafi stafað
af einlægum vilja til að starfa að
heill og heiðri þessa bæjar, en ekki
af löngun í vegtillu þá, er þessu starfi
fylgir.
í byrjun kosningaundirbúningsins
kom fram hræðsla hjá ýmsum um
það, að stærstu fjelögin hjer í þessum
bæ, sem samansett eru nálega af
tómum alþýðumönnum, mundu nú
koma að í bæjarstjórnina svo mörgum
alþýðumönnum, að henni yrði með
því móti lærdóms og vits vant.
Hræðsla þessi kom frá embættis- og
bankamanna-vinum, en reyndist alvep
ástæðuiaus, því 2 stærstu fjelög þess;i
bæjar, „Dagsbrún" og „Fram", settu
efst á sína lista tóma embættismenn
og bankamenn, og voru þeir, eins og
kunnugt er, kosnir 3 af „Fram"-list-
anum, en 1 af „Dagsbrún“ar-listanum.
Menn geta líka fljótt sannfærst um,
að hinum nývöldu bæjarfulltrúum
verður ekki vits eða lærdóms vant,
þegar þeir aðgæta, að kosnir hafa
verið 4 af helstu Iögfræðingum þessa
lands, 3 meiri háttar bankamenn, 1
verkfræðingur, 1 framkvæmdarstjóri,
4 af þeim best mentuðu konum þessa
bæjar, 1 iðnaðarmaður, og svo síðast
en ekki síst maður, sem áður hefur
verið bókbindari, bóksali og bæjar-
gjaldkeri, en er nú kaupmaður, kon-
súll, málaflutningsmaður og „brand-
major" o. m. fl.
Öllverkmannafjelög og verkmanna-
sambönd urðu að engu. Atkvæða-
smalar hinna unnu algerðan sigur.
Sjómannafjelögin, „Aldan" og „Bár-
an“, komu engum að, verkmannasam-
bandið ekki heldur, og stóra verk-
mannaíjelagið „Dagsbrún" kom, segi
og skrifa, einum að, og sá maður
hefði komist að hvort eð var (á
Templara-listanum). Þetta alt sýnir,
hversu ósjálfstæð og óþroskuð al-
þýðan er hjer í bænum ennþá, ó-
þroskuð að því leyti, að koma sjer
ekki saman um nokkra menn úr sínum
flokki, og ósjálfstæð að því leyti, að
kjósa svo ekki þá lista, sem þeir
loksins komu sjer saman um.
Jón Brynjólýsson
ynheims-iþr&ttamit.
Ólyiniiiskir leilvar.
Pjóðhreysti — Pjóðfrægð.
Mikilsrerð tímamót.
I . >1. F. í.
Stjórn vor oji' þjóð.
(Niðurl.).---
Hvern veg íslenska þjóðin lítur á
mál þetta, og hve mikils hún metur
sóma sinn, mun best sjást á því, hve
mikið hún vill styrkja 4 unga og
elnilega íþróttamenn til fararinnar.
Því það gefur að skilja, að styrk-
laust geta þeir eigi farið í þvílika
för. Þurfa þeir að búa sig rækilega
undir hana í allan vetur, og síðustu
4—6 vikurnar verða þeir að æfa sig
saman daglega. Mun því eigi falla
minni kostnaðar á hvern en alt að
IOOO kr. Dvöl í Lundúnum um þær
mundir, er íþróttamótið stendur, verð-
ur eflaust geisidýr, því þangað streym-
ir þá múgur og margmenni úr öll-
um heimi.— íþróttir og íþróttamót
eru alstaðar höfð í hávegum hjá
menningarþjóðunum, og eru talin sann-
ur „spegill" þjóðanna, er sýni best
þroska þeirra og menning.
Nú má þann veg ætla, að 4000
kr. sje engin stórupphæð, er um mik-
ilsvert þjóðfrægðaratriði er að ræða.
Mundi margur auðmaðurinn keppast
við að verða nógu fljótur til að veita
aðra eins upphæð einn saman. En
því láni er auðvitað eigi að fagna á
íslandi, þótt ýmsir auðmenn hafi
stundum veitt ríflegan styrk til fyrir-
tækja, er stetna að sama takmarki.
Telja má sjálfsagt, að háttvirt
Stjórnarrád íslands veiti styrk nokk-
urn til farar þessarar, og hann eins
ríflegan og framast má verða, og
mun þá reynast auðvelt að tá það,
er upp á kynni að vanta. Veit jeg
það, af viðtali mínu við háttvirtan
ráðherra, að hann er mjög hlyntur
stefnu Ungmennafjelaganna — og eigi
síst því takmarki þeirra, að gera
æskulýð vorn hraustan og stæltan
við íþróttir. Má því vænta góðs
eins af honum í því efni.
Hjer eiga allir góðir drengir og
sannir íslendingar að ganga fram sem
einn maður. Hverju nafni sem netn-
ast. Hjer kemur engin flokkaskipt-
ing nje skoðanamunur til greina. Að-
eins ísland og sómi þess! Og hann
vilja allir góðir drengir, hverju nafni
sem nefnast.
Hægt verk ætti það að vera heilli
þjóð, að skjóta saman 3—4000 kr.
á skömmum tíma, ef vilji væri til.
Gangi stjórn vor hjer á undan, sem
henni ber, er björninn unninn! Allir
íslendingar eiga að leggja sinn skerf,
hvað lítill sem hann er, og fá sinn
skerf í þjóðfrægð og þjóðgleði þeirri,
er leiða mun af tör þessaril Og ís-
lensku glímurnar munu frægar verða
um veröld víða!
OLl þjóðleg fjel'óg vor eiga að
stofna til skemtana og styrkja fyrir-
tæki þetta. Blöð vor eiga að skora
á menn að fylgja þessu fram af
kappi og brýna fyrir alþýðu, hve
mikilsvert það sje! Þá mun alt ganga
vel og máli þessu verða ráðið til lykta
á svo skömmum tíma, að undirbúning
megi hefja í tæka tíð.
Gefi það hamingja Islands, að vjer
getum nú sjeð allar þær fögru af-
leiðingar til æskuþroska, þjóðþriia og
þjóðræknisþroska, er hluttaka þessi
mundi hafa í för með sjer!
Sýnum nú, Islendingar, að œtt-
jarðarást vor er meira en orðin
tóm! Að vjer berum þjóðheiður vorn
jyrir brjósti!
Allan styrk og styrk-Ioforð til þessa
má senda til gjaldkera „U. M. F. í.“,
hr. Árna Jóhannssonar biskupsskrif-
ara í Rvík, eða þá til varaformanns
Helga Valtýssonar í Hafnarfirði.
Hafnarfirði 17. jan. ’o8.
Helgi Valtýsson.
Islensk blöð eru vinsamlega beð-
in að veita grein þessari rúm hið
bráðasta og mæla með málefni þessu.
H. V.
iv.
Svar til herra lýðháskólastjóra Sig-
urðar Þórólfssonar.
(Framh.).----------
í sumar hjelt hr. S. Þ. því fram í
Lögrjettu, að óviturlegt væri að
stofna stóran lýðháskóla með góð-
um kenslukröftum. Hann taldi „öll
stór stökk varúðarverð" og vjer ætt-
um að fara að dæmi Dana; vjer ætt-
um einungis að setja smálýðháskóla
á stofn eftir fyrirmynd hans. Enn
fremur sagði hann um kenslukaupið:
„Vel vinnandi nemendur gætu þó
engu síður borgað kenslu í alþýðu-
skólum hjer á landi, en t. a. m. al-
þýða á Norðurlöndum, því kaupgjald-
ið er nú orðið hærra hjer á landi en
þar" (Lögrjetta 5. ág. 1907, bls. 133,
sbr. einnig bls. 126).
Út af þessu minti jeg hann á, að
hann hefði sjálfur tekið stökk með
lýðháskóla sinn og eigi farið að dæmi
Dana og komið alþýðu í skilning
um, að mentun sje peningavirði, og
vert sje að greiða eitthvað fyrir góða
lýðháskólakenslu.
Þetta er átyllan til að tala um fæð-