Lögrétta - 29.01.1908, Blaðsíða 3

L0GRJETTA.
15
ið, eins og fyr er greint, og til að
spyrja mig, hvort það eigi að vera
markmið skólanna, að gera fátækri
alþýðu sem örðugast að nota þá ?
Eins og jeg hafi nokkurn tíma hald-
ið því fram. Bæði í ritgerð minni
í Andvara og í umsókn minni, tal-
aði jeg um, að landsjóður ætti að
veita fátækum mönnum nægilegan
fjárstyrk til þess að borga kenslu á
lýðháskólum, og jeg sótti um 1800
kr. styrk handa fátækum al-
þýðumönnum, ef alþingi vildi að
jeg setti lýðháskóla á stofn. Mun-
urinn er sá í milli okkar S. Þ., að
jeg vil sjá fátækum nemendum fyrir
styrk, en láta hina efnuðu borga
'kensluna, eins og gert er í Dan-
vnörku og víðar erlendis, en hann
lætur alþingi borga kensluna fyrir
aemendur sína jafnt, hvort sem þeir
■eru efnaðir eða bláfátækir.
Jeg held að þeim lýðháskóla mundi
sannarlega farnast vel, sem byrjaði
á því, að selja nemendum kenslu, ef
hún væri góð, og það væri gert á
'þann hátt, sem reynslan hefur kent
mönnum t. a. m. í Danmörku. Ár-
lega fara nú um 20 ungir menn ut-
an af íslandi til þess að ganga í lýð-
háskóla erlendis og kaupa þar
kenslu. Nú í vetur eru um 20
Islendingar á lýðháskólum í Askov,
Vallekilde, Friðriksborg, Testrup og
Ryslinge. Skyldu þessir menn eigi
vilja borga eíns lýðháskólakenslu á
Islandi, eins og í Danmörkn, ef þeir
þættust ta hana þar eins góða? Jeg
•efast eigi um það. Engir Islending-
ar eru mjer vitanlega eins ákafir með
því að fá stofnaðan góðan lýðháskóla
á íslandi eins og einmitt sumir þeirra,
sem gengið hafa á lýðháskóla er-
lendis; eru það einkum efnilegustu
mennirnir á meðal þeirra, og sumir
þeirra þekkja lýðháskólana manna
Best, þá er um íslendinga er að ræða,
og hafa gengið í þá tvisvar eða þris-
var sinnum lengur en hr. S. Þ. Sum-
ir af þessum mönnum hafa lagt fast
að mjer að stofna lýðháskóla á ís-
landi. (Niðurl).
Bogi Th. Melsteð.
Mannskaðinn á fískiskipinu
„Georg“ 1907.
Kveðja frá Bárufjelaginu.
Eins og víst flestum er t fersku minni,
fórst á síðastliðnum vetri fiskiskipið
„Georg". A þessu skipi var ætíð mann-
val hið mesta og ennfremur voru ætíð
flestir skipsmenn Bárufjelagsmenn, fleiri
«n á nokkru öðru skipi. Afleiðingarnar
af þessu sorglega slysi hlutu þvl að verða
þær, að Bárufjelagið misti þarna úr stnum
hóp marga þá menn, sem ætíð stóðu
framarlega 1 fjelagsskapnum, menn, sem
aldrei töldu eftir sjer að vinna hvað sem
þeim var á hendur falið að vinna í þarfir
fjelagsins.
Mennþessir, sem fjelagið misti.voruþeir
Þorvarður Daníelsson og Þorst. Pjeturs-
^on, bræðurnir Jón og Guðmundur Dan-
íelssynir, Sigm. Sigmundsson og Þórar-
mn Guðmundsson.
Bárutjelagið þakkar þessum föllnu
bræðrum fyrir alt þeirra starf í þarfir
fjelagsins, og væri óskandi, að rnargir af
þeim, sem eftir lifa, vildu taka þá sjer
til fyrirmyndar. Nú geymir Ægir bein
þeirra, en minning þeirra mun lengi lifa
meðal vor, sem þektum þá. Verið sælir,
bræður góðir, og hafið þökk fyrir sarn-
vinnuna. O.
Sinn hersöng ljeku hranna jóð
svo hátt við landsins strendur.
Til bardaga hver búinn stóð,
sem burt var hjeðan sendur,
að heimta saman hafsins auð
og hungruðum að færa brauð.
Þeir hræddust ekkert öldugnauð
með æfðar sjómannshendur.
Und seglum skipið sveif frá strönd,
en svignaði’ 1 vindi ráin,
og djúpsins iðaði dimmblá rönd
og dökk var nætur bráin,
svo skugga sló á himinhvel;
þar hló í gegnum niðsvart jel
svo drungalegt og dimt sem hel
— í dulrún feigðarspáin.
Og stríðið hófst, því hafi frá
reis há og brimþung alda,
svo ógurlegt var alt að sjá
við íslands ströndu kalda,
því yfir himins helkalt skaut
á hríðarvængjum stormur þaut
og trylti haf, svo hrönnin blaut
rauk hátt við siglttfalda.
Þið sóttuð fram með sjómannsdug
1 sviftibyljum köldum,
og karmannsþrek af heilum hug
þar hreifði tökum völdum.
Við stormsins hörpustrengja slátt
og sterkan hafsins tónadrátt
gall hetjuorðið hærra þrátt
en hljóð frá djúpum öldum.
En ekkert má við afli því,
sem æsir hafsins boða.
Þið hniguð valinn vota í,
því vörn ei mátti stoða.
Nú skarð er fyrir skildi, því
að skjól hvert opið næðir í,
sem ykkar varði höndin hlý
og hlífði þungum voða.
Þið hraustu drengir, hermenn lands,
sem hniguð þar í unnir,
þið voruð kappar Bárubands,
úr brjóstfylkingu runnir.
Þið stóðuð fast svo þrátt í þraut,
og þeirri fylking rudduð braut,
svo fjelli happ í hennar skaut,
að hreystitökum kunnir.
Nú hnípir „Báran“ hljóð og dauf
og hrygð fer yfir salinn,
því helja fylking hennar rauf,
en hafið geymir valinn
og buldrar gegnum boða slag
svo beiskju-þrungið sigurlag,
sem andlátsstunu ómsárt drag
þar ymji strengur falinn.
Þjer hraustu kappar, hermenn lands,
sem hniguð þar í unnir,
hjer standa drengir Bárubands
að bróðurþeli kunnir.
Þeir horfa daprir hafið á
og hlýja þökk og kveðju tjá,
en harmastraumar hníga’ af brá
úr hjartans lindum runnir.
Svb. Björnsson.
Bólusóttin í Þjóðólfi.
Þjóðólfur segir (24. þ. in.), að það
hafi verið fyrirskipað — eftir tillögu
landlæknis — að Laura skyldi vera
í sóttvarnarhaldi hjer á höfninni í 8
daga.
Það er skröksaga.
Það var í ráði að sleppa skipinu
strax, af því að bólunnar var ekki
getið í sóttvarnarskírteini þess, en
landlæknir taldi rjettara að bíða og
fá nánari fregnir um sóttina; lagði
til að sírnað væri til danska ræðis-
mannsins í Leith, og það gerði stjórn-
arráðið. Svarið var á þá leið, að
engin ástæða virtist að óttast skipið
og var því nú slept — eftir tillögu
landlæknis.
Sá er sannleikurinn.
Keykjavík.
Stúlka drekti sjer frá Klepps-
spítala 24. þ. m., Guðbjörg Guðna-
dóttir úr Njarðvíkum, nál. 30 ára
gömul. Hún kom á spítalann nm
veturnætur í haust og hefur oft reynt
að fyrirfara sjer. Einu sinni í haust
hljóp hún í sjóinn og ætlaði að
drekkja sjer; líka hefur hún reynt að
gleypa glerbrot, ná í skæri, spotta
o. s. frv., yfir höfuð verið afarerfið-
ur sjúklingur; stundum hefur hún
barið hjúkrunarfólkið. Henni hefur
því altaf verið vcitt sjerstök athygli.
Kl. 61/2 þennan morgun var skift
um vökufólk á spítalanum. Vöku-
konan, sem þá tók við, opnaði stof-
una, sem þessi sjúklingur lá í, og
ætlaði inn til þess að hjálpa sjúk-
lingnum á fætur. Þá var kaliað í
næstu stofu, og bað sjúklingur þar
að gefa sjer að drekka. Vökukon-
an skrapp þá þangað inn. En rjett
á eftir heyrir hún hurð skelt á gang-
inum, opnar þá aftur stofuna, sem
stúlkan var í, og sjer að hún er
horfin. Dyrunum hafði hún í fyrra
sinn lokað á eftir sjer, en hurðin
verið kviklæst. Hafði sjúklingurinn
hlaupið inn í náðhúsið og troðið sjer
út um lítinn glugga þar. Var óðara
farið að leita í myrkrinu og fanst
stúlkan inn með sjó; hafði fleygt sjer
í flæðarmálið og kæft sig.
Það er svo um marga menn geð-
veika, að þeir leita allra bragða til
að fyrirfara sjer, 04 í öllum geð-
veikrahælum ber það þrásinnis við,
að þeim tekst það, þrátt fyrir mestu
aðgæslu. Hjúkrunarfólkið á Kleppi
er að vísu óvant, en læknirinn þar
segir, að það hafi reynst vel, og um
stúlkuna, sem vörð hafði þennan
morgun, segir hann, að húnsjeeink-
ar samviskusöm. — Hjer er því eng-
inn ásökunar verður. Annað eins og
þetta kemur alstaðar fyrir. Því verð-
ur ekki afstýrt.
Mannskaðasaniskotin. Þau urðu
alls 34,600 kr., auk þess fjár, sem
nefndirnar vestanlands (í Stykkishólmi
og Dýrafirði) fengu. Síðasta úthlut-
un fór fram í haust sem ltið, og
fengu þá og nokkurn styrk ekkjur
þeirra manna, er fórust með „Georg"
f. á. Alls var úthlutað 30,400 kr.
Því sem eftir stóð, 4,200 kr., er skil-
að til Fiskimannasjóðs Kjalarnesþinga,
gefið þeim sjóði, þó með þeirri ósk,
að grípa megi til þess höfuðstóls, ef
mikið manntjón ber að höndum á
fiskiveiðaflota Faxaflóa.
Gott niálefni er stutt með því að
sækja tombólu Templara, sem aug-
lýst er hjer í blaðiuu. Þar verða líka
margir góðir og eigulegir munir.
Templar.
Leikliúsið. Það hefur stuttlega
verið minst á „Nýjársnóttina" áður
hjer í blaðinu. En hún hefur nú ein
haldið leiksviðinu frá því byrjað var
að sýna hana, á annan í jólum, og
hefur verið oftar leikin í röð, en
nokkur annar leikur, og nær alt af
fyrir fullu húsi. Nú á að sýna hana
í síðasta sinn næsta sunnudag. Eftir
það mun eiga að taka John Storm,
eftir H. Caine, sem áður hefur ver-
ið leikinn hjer og mikið þótti í varið.
Það hefur áður verið tekið fram
um „Nýjársnóttina", að hún er mjög
skrautleg á leiksviði og að leikfje-
lagið hefur að öllu leyti mjög til
hennar vandað. Af áltunum eru best
leiknir: Álfakongurinn (J. Waage),
Áslaug álfkona (frú St. G), álfarneyj-
arnar Mjöll (frk. Em. Indr.) og Ljós-
björt (frú Ef. Waage) og Svarturþræll
(Friðf. Guðj.). Sjerstaklega er leik-
ur álfakongsins góður. Af menska
fólkinu eru best leikin: Gvendur
snemmbæri (Á. Eir.) og konurnar
tvær, Margrjet (frk. Þur. Sig.) og
Anna (frk. Þ. Guðj.), einkum sú síð-
arnefnda. Þau Guðrún og Jón hafa
ekki hlutverk, sem mikið er hægt úr
að gera á leiksviði. En annar.-, er
alt frá leikendanna hálfu vel afhendi
leyst.
Aftur er leikritið ekki eins mik-
ils vert og sum blöðin hafa látið. Það
er ýmislegt fallegt í því, en líka ým-
Reykjavíkur.
Aðalfimdur ílmtudag 30. jan., kl.
8V2 síðd., í Iðnaðarmannahúsinu.
Hjeraðslæknir Guðm. Hannesson
talar um sjúkralijúkrun og nieð-
alabrúkun. Fjeiagsmönnum heimilt
að bjóða konum sínum á fundinn,
þótt ekki sjeu þær fjelagsmenn.
Jón Helgason p. t. formaður.
islegt, sem hefur mistekist. En um
það yrði að rita sjerstaklega. Lof-
gjörðin, sem sumstaðar hetur verið
borin á leikritið í heild sinni, er
hóflaust rugl, þó. ýmislegt megi segja
því til hróss.
Læknaskólinn. Reglugerð skól-
ans hefur nýlega verið breytt, svo
að burtfararpróp er nú þrískift, í upp-
haýspróf (efnafræði, verklegt og munn-
legt próf), midpróf (líffærafræði, líf-
eðlisfræði, almenn sjúkdómsfræði og
heilbrigðisfræði) og lokapróf (líflækn-
ingafræði, munnlegt og skriflegt próf,
líflæknisvitjan, handlækningafræði,
munnlegt og skriflegt próf, handlækn-
isvitjan, handlæknisaðferð, lyfjafræði,
yfirsetufræði og rjettarlæknisfræði).
Próf er haldið tvisvar á ári, íjanú-
ar og júní.
Vetrarprófinu var lokið í gær.
4 skólasveinar hugðu að taka loka-
próf, en einn þeirra hætti við, ann-
ar gekk frá í miðju prófi, og tveir
útskrifuðust:
Ólafar Þorsteinsson Tómassonar
járnsmiðs í Reykjavík — hlaut aðra
betri einkunn (139V7 stig).
Guðmundur Þorsteinsson Guð-
mundssonar yfirfiskimatsmanns í R,-
vík — hlaut aðra lakari einkunn (752/3
stig).
Miðpróf tóku 3 skólasveinar: Magn-
ús Pjetursson (1. einkunn), Guðm.
Guðfinnsson (1. einkunn) og Gunn-
laugur Þorsteinsson (2. einkunn).
Upphafspróf. Ólafur Lárusson, og
Pjetur Thoroddsen (hefur þó ekki enn
lokið prófinu vegna veikinda).
Thorvaldsensfjelagið hefur kos-
ið þær heiðursfjelaga frú Þóru Thor-
oddsen, konu Þorvaldar prófessors
Thoroddsens, og frú Louise Finn-
bogason.ekkju G. Finnbogasonar kon-
súls. Frú Thoroddsen hefur stofnað
fjelagið og þau hjón hafa ánafnað
því sjóð til minningar um dóttur
sína, en frú Finnbogason hefur lengi
verið í stjórn fjelagsins og mikið fyr-
ir það starfað.
Yaxtaniðurfærsla. í fgærkvöld
fjekk Islandsbanki símskeyti með
þeirri fregn, að Þjóðbankinn danski
hefði nú fært vexti niður í 7% og
hefur Islandsbanki gert eins frá því
í gær.
Frjest hefur og um vaxtaniður-
færslu hjá Frakklandsbanka og Eng-
landsbanka.
I Svíþjóð eru þar á móti vextir
ekkert færðir niður enn, enda erpen-
ingaástandið þar hörmulegt.
Mannskaðasamskotin.
Gjöf frá síra Valdimar Briem 139 kr.
63 au.; vextir af innlögum í ísl. hanka 449
kr. 98 au.; Matth. skipstj. fórðars. safnað:
frá J. Pálss. organista 50 kr., frá Bjarna
Porkelss. bátasm. 10 kr., frá Bjarna Jacobss.
snikkara 2 kr., frá Porst. Magnúss. sniklcara
2 kr., frá Sigg. Torfas. kaupm. 20 kr., frá
frá Sigf. Sveinbj.s. fasteignasala 10 kr., frá
Einari Gunnarss. cand. phil. 5 kr., frá N. N.
1 kr., frá N. N. I kr., frá N. N. t kr., frá N.
N. I kr., frá N. I kr., frá Jóni S. Eliassyni
verzlm. 5 kr., frá Sv. Sigfúss. kaupm. 50 kr.,
frá Sigríði 5 kr., frá N. N. I kr., frá P. Ó. 2
kr., vextir 9 kr.; áður augl. 33832 kr. 5 au.;
samskotin öll 34597 kr. 66 au,
Rvik 25/i I90S.
G. Zoega.