Óðinn - 01.11.1913, Blaðsíða 8

64
ÓÐINN
berg segir, að margir hafi lengi verið sárir og
lerkaðir eftir þessa meðferð.
Eftir hina eiginlegu deposition komu svo /10-
nores depositionis; fór sú athöfn fram í öðru lier-
bergi og var framkvæmd af dekanus heimspekis-
deildar liáskólans. Fyrst hjelt hann ræðu til allra
á latínu; svo gaf hann hverjum einstökum nokkur
saltkorn í munninn og sagði um leið einhver spak-
mæli á latínu. Þetta var visdómsins salt. Einnig
helti hann um leið nokkrum víndropum á höfuð
hvers um sig til þess að örfa og styrkja andann,
Að lokum tilkynti hann þeim í nýrri ræðu, að nú
væru þeir orðnir sannir studiosi og óskaði þeim
til hamingju. Síðar sama daginn voru þeir ritaðir
inn í háskólaprótókollinn og látnir vinna eið að
lögum háskólans, er upp voru lesin fyrir þeim.
Jafnframt og hinir ungu menn voru þannig,
eftir margar þjáningar, orðnir háskólaborgarar,
fengu þeir mikið frelsi og rjetfindi. Þeir höfðu
leyfi til að reika um í bænum í ýmiskonar undar-
legum dularbúningi, með »öskupoka og prik«, og
láta allskonar kringilátum á götum og í görðum,
erta borgarana o. s. frv.
Þetta spaugilega frelsi var, eins og gefur að
skilja, oft vanbrúkað, og varð háskólastjórnin iðu-
lega að skerast í leikinn. Smátt og smátt var svo
farið að takmarka þetta frelsi, og eins fór smátt
og smátt að draga úr depositions-siðunum, þar til
aðeins honores urðu eftir, með saltinu og víninu.
En þessi athöfn — sem í mínum augum er falleg
— lagðist niður á Holbergs tíma og var síðast
framkvæmd af Hans Gram 1729, en liann var þá
dekanus heimspekisdeildar liáskólans. Eflir var
þá aðeins ræðan, sem átti að vera áminningarræða
til hinna ungu manna, og það er liún, sem með
ýmsum breytingum liefur haldist við alt til okkar
daga og nú er falin rektor liáskólans.
Og í stað hátíðlegs upplesturs hinna ströngu
liáskólalaga fyrri alda og eiðfestingar til rektors
um að halda þau, er nú það komið, að þið eigið
bráðum að rjetta mjer hendur ykkar til merkis
um, að þið ætlið að gera ykkur alt far um að
halda sem best hinar einföldu og, jeg get vel sagt,
alveg sjálfsögðu reglur, sem dregnar eru út úr nú-
gildandi liáskólalögum og aflientar ykkur með há-
skólaborgarabrjefunum.
Eins og tíminn hefur numið burtu hið mesta
af hinum fornu siðvenjum, svo hefur hann einnig
numið burtu hið mesta af gamla nafninu: deposi-
turus. Aðeins síðasta samstafan lifir enn í orðinu
— Rus.1) Svo er sagt að á því standi. En hver
svo sem uppruninn er, þá er þetta stutta nafn
orðið eldgamalt við háskóla okkar. Það var þegar
á Holbergs tíma komið þar upp, en var þá og
lengi siðar uppnefni, notað í skopi af eldri stú-
dentum til þess að erta þá yngri, einn liður í röð
af meira og minna ósæmilegum ertingum frá hálfu
hinna eldri, sern tíðkuðust bæði á háskólanum
sjálfum og á götum úti og oft kvað svo mikið að,
að liáskólastjórnendurnir urðu að skerast í leikinn
með vopnum — síðast 1835«.
Þelta er aðeins inngangur að ávarpsræðu Jun-
gersens rektors til hinna nýju stúdenta, en að
honum loknum snýr hann að öðru efni.
#
í Olafsrímu Einars Benediktssonar (Hrannir,
bls. 45) er ein perlan þessi vísuhelmingur:
Minsta syndin einatt á
upptök mestrar hrygðar.
En sökum þess, að fyrri helmingurinn, er svo
hljóðar:
Hinsla binda endann á
eyðing Vesturbygðar,
stendur í sambandi við efnið í næstu vísu á und-
an, getur vísan ekki orðið munntöm sjálfstæð, eins
og síðari blutinn á skilið. í von um að það ekki
slyggi liöf., hef jeg leyft mjer að skeyta framan
við þetta spakmæli hans þannig:
Fláa lyndið meinast má
myrðir flestrar dygðar.
Smáa syndin einatt á
upptök mestrar lxrygðar,
og vantar lítið á, að hún sje al-samfeld. En vitan-
lega er ekki ætlan mín með þessu, að bæta um
kveðskap E. B. Þetta verður sjálfstæð staka, sem
efnið í að miklu leyti er lánað hjá honnm.
B. B.
&
1) Nýir stúdentar við Khafnarháskóla kallast »Ru-
ser« fyrsta veturinn.
Prcntsmiðjan Gutenberg.