Óðinn - 01.01.1922, Blaðsíða 41

ÓÐINN
41
bæjar, sem þau þó vissu engin deili á áður. Eru
börnin hin efnilegustu, piltur og stúlka. Var annað
þeirra fimm, en hitt fjögra vetra, er þau komu til
fósturforeldra sinna. Frú Anna er ein af þeim kon-
um, að því er kunnugir segja, sem lítið hefur borið
á út á við, en á samt miklu meiri þátt en margan
grunar í ýmsum mannkærleiksverkum. Sem dæmi
þess, hve þau hjónin hafa reynst þeim raungóð, er
þau hafa tekið trygð við, má geta þess, að nú fyrir
nokkrum árum var hjá þeim vikastúlka fyrir innan
fermingaraldur. Varð hún fyrir þeirri mæðu að fá
skæðan sjúkdóm, er verður ekki læknaður hjer á
landi. En þá kosta
þau hana til Khafn-
ar, svo að hún þyrfti
ekki að fara á mis
við bót við böli sínu,
sökum efnaskorts.
— Sumarið 1902
fluttist ]. P. hingað
til Rvíkur. Eftir ný-
árið rjeðst hann sem
bókhaldari til Bry-
desverslunar, og var
þar þangað til 1909,
eða um það leyti
sem hún lagðist nið-
ur. Þá um haustið
var hann fenginn til
þess að aðstoða
rannsóknarnefnd þá,
er var skipuð til þess að »rannsaka allan hag Lands-
bankans«. Var hann sjerstaklega ráðinn til þessa
starfa af því að hann mun hafa verið talinn þekkja
mörgum fremur til manna og málefna út um land,
ekki síður en hjer í Rvík. Tók hann við störfum í
Landsbankanum í janúar 1910. Tveim árum síðar, eða
1912, var J. P. settur gjaldkeri bankans með fullri
ábyrgð, og veitt þetta embætti 7. maí 1914, og hefur
hann gegnt því síðan.
]ón Pálsson er einn af þeim mönnum, er hefur
að mestu lagt sjálfur þann mentaveg, er hann
hefur gengið, en ekki þrætt hina beinu og ruddu
braut skólanámsins. Undirstöðumentun sína fjekk hann
á miklu og fjölmennu sveitaheimili, þar sem honum,
ekki síður en öðrum, var haldið mjög að vinnu og
vaninn á staka reglusemi. Þar lærðist honum að fara
sparlega með hið dýrmætasta »pund« — tímann. Hann
fór að stunda sjó á unga aldri, »reri út«, sem kallað
var, þegar hann var á fjórtánda árinu. Mun hann
hafa róið um tuttugu vetrarvertíðir; þrjú ár reri hann
hjer á Seltjarnarnesi, en lengstum stundaði hann sjó
Stokkseyri á opnum bátum, því að þá þektust ekki
vjelbátar austanfjalls.
í barnaskóla hefir ]ón verið samtals 9 mánuði.
Það kom mjög snemma í ljós, að J. P. var mjög
fróðleiksgjarn og framsækinn um mentun, eftir því
sem þá var títt um unga menn. Varði hann öllum
tómstundum sínum heima til þess að menta sig.
]. P. hefur starfað mikið í þjónustu almennings.
Hann kom á fót skóla fyrir sjómenn austanfjalls, á
meðan hann stundaði þar sjó. Var skólinn nefndur
»Sjómannaskóli Ár-
nessýslu«. Starfaði
hann marga vetur
og var styrktur af
fje sýslunnar. ]ón
Pálsson var þar vit-
anlega aðalkennar-
inn. Það mun mega
fullyrða, að ]. P.
hafi ekki tekið neina
borgun fyrir kenslu
sína við þennan
skóla, því að skóla-
málið var honum
hjartfólgið áhuga-
mál. Kenslan var
ókeypis, en styrk
þeim, er sýslan veitti,
var varið til áhalda-
kaupa og annars, er skólinn þurfti til rekstursins.
Það, sem kom ]. P. til þess að beita sjer svo mjög
fyrir sjómannaskólamálið og leggja eins mikið á sig
og hann gerði til þess að halda skólanum sem lengst
og best við líði, var það, að honum blöskraði að sjá
hvernig »landlegudagarnir« fóru til ónýtis. Og þeir
voru stundum fullar þrjár vikur samfleytt. Eru margir
af þeim, sem »útskrifuðust« úr þessum skóla, gildir
bændur, útgerðarmenn, skipstjórar og jafnvel alþingis-
menn. Um þessar mundir gengu stundum um 50
skip frá Stokkseyri, og munu því oft hafa verið um
600 til 700 sjómenn. En eins og gefur að skilja, var
ekki nema lítill hluti þeirra, er sótti skólann. Skýrslur
yfir skólahaldið munu vera til enn.
Þess má og geta, að ]. P. »gaf út« í mörg ár
handrituð sveitablöð, — því að þá var engin prent-
smiðja fyrir austan fjall. Hjetu blöð þessi »Kveld-
úlfur«, »Ðergmálið« og »Gangleri«. Voru þau tvær
þjettskrifaðar arkir í »folio«-broti og komu út viku-
Anna Adólfsdóttir.
]ón Pálsson.