Óðinn - 01.01.1922, Blaðsíða 43

ÓÐINN
43
lensku sálmalögin, eins og þau voru sungin í kirkj-
unum, að finna nema hjá honum. Hann náði þeim
með þeim hætti, að hann fjekk gamlan mann ofan
ur Borgarfirði, Guðmund Ingimundarson að nafni, til
þess að syngja um 200 sálmalög fyrir sig í »Fono-
graf«. Guðmundur þessi hafði verið mikill söngmaður
og forsöngvari í Borgarkirkju um margra ára skeið,
og altaf sungið »gömlu lögin«. Nú geymast þessi lög
um aldur og æfi, og er þetta eitt hið markverðasta
safn, er fram líða stundir, og einstætt í sinni röð.
Agrip af æfisögu Guðmundar Ingimundarsonar birtist
í Oðni fyrir nokkrum árum. Loks má og geta þess,
að ]. P. hefur safnað ljósmyndum af ýmsum sjer-
kennilegum gömlum mönnum. Hafi hann mætt slíkum
mönnum á götunni, hefur hann haft það til að bjóða
þeim heim til sín og biðja þá að lofa sjer að láta
taka mynd af þeim, er hann hefur verið búinn að
»dubba þá upp«, látið þá fara í önnur yfirhafnarföt,
ef þeir hafa verið miður vel til fara, og setja upp
hálslín. Af mörgum slíkum mönnum eru þetta einu
myndirnar, sem til eru. Bókasafn á ]. P., en ekkj
getur það mikið heitið, en í því eru margar fágætar
bækur, sjerstaklega sögubækur og söngfræðirit, bæði
innlend og útlend.
Það má kalla ]ón Pálsson höfund Sjúkrasam-
lagsins, sem má hiklaust telja með hinum allra þörf-
ustu samtökum, er hafa orðið hjer á landi. Fyrsta
hugmynd ]. P. um sjúkrasamlag varð þannig til, að
hann kyntist dönskum bakara, er fluttist til Eyrar-
bakka um 1884, N. C. Bach að nafni. Hjá honum
sá hann lög fyrir »Bagernes Sygekasse for Köben-
havn og Omegn«, og vissi að bakarinn fjekk stund-
um ríflegan styrk úr þessum sjóði, þegar hann sendi
skýrslu um veikindi sín. Um aldamótin voru tveir
æskuvinir ]. P. erlendis við nám. Voru það bræð-
urnir Sigurður ]ónsson, sem nú er læknir í Þórshöfn
í Færeyjum, og Sigurjón P. ]ónsson skipstjóri. Sig-
urður var á háskólanum í Khöfn, en Sigurjón á sjó-
mannaskóla í Noregi. ]. P. bað þá að útvega sjer alt
hvað þeir gætu af upplýsingum um sjúkrasamlög, lög
og skýrslur. Sendi Sigurður honum mikið af slíkum
bókum, bæði frá Danmörku og Þýskalandi, og Sigurjón
einnig frá Noregi. En þá hafði ]. P. svo mikið starf
á hendi við Ðrydesverslunina, að hann sá að sjer
mundi ekki vinnast tími til þess að undirbúa sjúkra-
samlagsstofnun svo vel sem þörf væri á, þar sem
hjer var um algert nýmæli að ræða. Fór hann þess
vegna til Guðmundar landlæknis Björnson með öll
þau gögn, sem hann hafði viðað að sjer, og bað hann
að hrinda málinu af stað. Hann gerði það bæði fljótt
og vel, sem vænta mátti. Hann flutti rjett á eftir
fyrirlestur um sjúkrasamlög, og fékk kosna fimm
manna nefnd til þess að sjá málinu farborða. I þeirri
nefnd voru þessir: Guðm. landlæknir Björnson, Hall-
dór Daníelsson hæstarjettardómari, Eggert Claessen
bankastjóri, Sæmundur prófessor Bjarnhjeðinsson og
Klemens ]ónsson fyrv. landritari. Nefnd þessi var
kosin af Oddfellow-reglunni, enda hafði málið ekki
komið annarstaðar fram. Og þar var það tekið til
rækilegrar athugunar, áður en ]. P. rjeðist í að stofna
það. Það var stofnað 12. sept. 1909 og kallað »Sjúkra-
samlag Reykjavíkur«. Það hef jeg eftir kunnugum
manni, er starfað hefur við sjúkrasamlagið, að ]. P.
hafi verið aðalmáttarstoð í þessu fjelagi, alt frá því
að það var stofnað og fram á þennan dag, og að
hann hafi lagt á sig afskaplega vinnu fyrir það, og
verið formaður þess frá því að það var stofnað.
Það sjest á því, sem hjer að framan er sagt, að
]ón Pálsson hefur haft mörg áhugamál. En mesta
áhugamálið er þó enn ótalið. Það er sönglistin. Ef
hann hefði ekki látið þarfir annara verða sjer skipun
til þess að láta sitt eigið hjartfólgna áhugamál sitja
á hakanum, mundi hann nú vera kominn eins langt
í sönglist og þeir, er lengst eru komnir af hjerlend-
um mönnum. En hann hefur orðið að hafa jafnan
mörg járn í eldinum — annara vegna.
Þegar hann var 11 vetra, heyrði hann fyrst organ-
slátt. Bjarni bróðir hans tók hann með sjer út á Eyr-
arbakka, er hann fór þangað til þess að æfa sig. Og
svo hugfangjnn varð pilturinn af því að hlusta á æf-
ingarnar, að hann sat sem steini Iostinn það sem
eftir var dagsins og gat ekki um annað hugsað. Var
þá vöknuð hjá honum óslökkvandi þrá til þess að
læra að leika á hljóðfæri. Þá var það, að Einar Ein-
arsson (er síðar varð organleikari og smiður í Hafn-
arfirði, faðir Sig. E. Hlíðar dýralæknis og þeirra
systkina) kom að Seli, til þess að læra hjá Bjarna
bróður ]. P. Hann kom þá með ofurlítið harmóníum.
Við þetta magnaðist löngunin um allan helming hjá
]óni, sem von var. Það varð og til þess að móðir
hans varð hvað eftir annað að fara á fjörurnar við
föður hans, en málið var mjög torsótt og lengi tví-
sýnt um úrslitin. Svo hugkvæmdist þeim, mæðginun-
um, að fá Bjarna í lið með sjer. Hann kvað nauð-
synlegt, að einhver annar kynni að leika á hljóðfæri
þar í sókninni, því að vel gæti verið að hann yrði
forfallaður eða fjelli frá. En þá var eftir að vita, hvort
drengurinn gæti fengið tíma til þess að gefa sig við
þessum »óþarfa«. ]ú, hann fjekk það; eftir »gegn-
ingar« mátti hann hlaupa suður í Stokkseyrarkirkju,