Eimreiðin - 01.01.1905, Blaðsíða 49

49
elta og hræra móinn og vatnið saman, unz altsaman er orðið að
jafnþykkri samkynja leðju. Móleðjan er því næst dregin út a
þerrivöllinn í smáhrúgur með nokkurskonar hestareku. Hrúgun-
um, sem settar eru í langar beinar raðir, er svo jafnað í 3 álna
breiðar og hér um bil 4 þml. þykkar lengjur. Til þess er haft
sleðamyndað áhald, er hestar draga. Yfir mólengjurnar er helt litlu
einu af vatni, og þær svo sléttaðar að ofan með tréspaða á löngu,
bognu skafti. Eftir stuttan tíma eru lengjurnar skornar í mátu-
lega stórar flögur.
Við ákvæðisvinnu sá ég að tveir menn með tveim hestum
hálfan daginn bjuggu til 80 faðma af 3 álna breiðum lengjum á
dag. Svarar það til 41/2—5 smálesta af þurrum mó. Á öðrum
stað sá ég að fjórir menn (af þeim voru þrír unglingar) með
tveimur hestum bjuggu að jafnaði til nálægt 100 faðma af sams-
konar lengjum á dag. Eeir unnu fyrir daglaun.
Mór, sem búinn er til á þennan hátt, er miklu betri — þétt-
ari og molnar minna — en skorinn mór, þó er hann vart jafn-
góður og véleltur mór.
Voteltan í fullkomustu mynd sinni er aðferð sú, sem nú
alment er kend við smábæinn Sparkær á Jótlandi. Aðferð þessi
er árangur af óþreytandi elju og atorku eins manns, nefnilega
riddarahöfuðsmanns Rahbek’s í Sparkær, og finst mér því vel við
eiga að skjóta hér inn nokkrum orðum um þenna héiðursmann og
starf hans í þarfir móiðnaðarins.
Árið 1872 keypti hlutafélag, sem Rahbek var helzti maðurinn
í, Bakkabæ í Sparkær og mýri þá — 0kær-mýri —, er liggur
undir jörðina. Mýrin er 80 tunnur lands1 að stærð og gott mótak
í henni. Fyrst framan af var mórinn unninn með manna og hesta-
afli, en brátt voru keyptar vélar frá útlöndum og gengu þær fyrir
gufuafli. En þrátt fyrir mikinn kostnað gekk mótekjan ekki að
að óskum og fyrirtækið borgaði sig ekki. Smámsaman urðu því
allir hluthafarnir leiðir og þreyttir á því nema Rahbek einn. Hann
leysti alla meðeigendur sína út og varði nú í mörg ár stórfé og
öllum sínum miklu hæfileikum til að endurbæta vinnuaðferðina og
vélarnar, unz hann 1884 reisti verksmiðju þá — 0kær Mosebrug
—, er enn þá stendur óbreytt. Þessi verksmiðja hefur orðið fyrir-
mynd og svo sem móðir nálega allra annarra móverksmiðja í
i tunna lands er 14000 ferhyrningsálnir eða i,78 dagslátta.
4