Vísir - 09.07.1963, Blaðsíða 7

V í S IR . Þriðjudagur 9. júli 1963.
7
Sigurjón Björnsson sálfræðingur:
Dagheimili
og
tV leikskólar
Q
a
a
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
□
rPil skamms tíma hefur sú skoð-
un verið ríkjandi, að dag-
heimili og leikskólar séu eins
konar neyðarráðstafanir og fyrst
og fremst ætluð bömum ein-
stæðra mæðra, — börnum mæðra,
sem einhverra ástæðna vegna
þurfa að vinna utan heimilis eða
þar sem á annan hátt eru erfiðar
eða óeðlilegar heimilisástæður.
Enda þótt þetta sjónarmið sé
nokkuð farið að breytast, og augu
fólks séu að opnast fyrir uppeld-
isgildi þessara stofnana, er ekki
ástæðulaus*. að reifa málið lítils
liáttar. Vissar aðstæður stuðla
nefnilega eð því, að erfitt er fyrir
marga að nynda sér skoðun.
Ef við rennum huganum yfir
stofnanir á? þessu tagi, sem rekn-
er eru hér f Reykjavík, getum við
spurt: Hvcrt er í rauninni upp-
eldisgildi þeirra? Og við kom-
umst ekki hjá.að viðurkenna, að
það er miklu minna en vera
ætti. Því veldur einkum hve stofn
anirnar eru ofhlaðnar börnum og
hve starfslið er fátt. Uppeldis-
gildið takmarkast af því hve
stofnanirnar eru fáar. Góð dag-
heimili og leikskóla fáum við
varla fyrr en þörfinni fyrir þær
stofnanir er vel og rækilega
fullnægt. Ekki fyrr en allir þeir,
sem óska eftir að koma bömum
sínum að, fá pláss fyrir þau þar
sem er nógu rúmt og nóg af þjálf
uðu starfsliði.
En hvers vegna er þessarar
aðstoðar þörf fyrir venjulegar
fjölskyldur? Er ekki bezt að
börnin séu heima hjá foreldrum
sínum?
Jjegar við spyrjum svona,
gleymum við því, að við er-
um íbúar vaxandi borgar, en ekki
grónir sveitamenn. Við gleymum
því, að faðir Revkjavíkur barns-
ins getur ekki tekið afkvæmi sitt
við hönd sér, leitt það um tún
og haga og sýnt því lömb og
folöld. Og stræti borgarinnar er
enginn hlaðvarpi með sóleyjum
og fíflum, þar sem hægt er að
dunda sér. Reykjavíkurbörnin al-
ast miklu meira upp á götunni en
heima hjá sér. Það er ekki hent-
ugur leikvangur barna, allra slzt
nú, eftir að umferðin hefur vaxið
svo gífurlega. Dagheimili og leik-
skólar eiga að taka börnin af
götunni en ekki af foreldrunum.
En við höfum leikvelli. Hví ekki
láta sér nægja að fjölga þeim?
Varla þarf að minna á, að Ieik-
vellirnir eru ekki nótaðir eins
mikið og vænzt var. Sennilega
stafar það af því, að yngri börnin
geta ekki skipulagt leiki sína
nægilega vel aðstoðarlaust. Full-
orðnir þurfa að koma þeim til
hjálpar. Og þegar sú hjálp hefur
bætzt við leikvöllinn er kominn
leikskóli. En af hverju þurfa g
börnin að vera svo mikið á göt- Q
unni? Geta þau ekki vérið meira §
inni hjá sér? Því er til að svara, □
að fæst Reykjavíkurheimili hafa q
góða aðstöðu til þess, að börnin n
dveljist innanhúss, einkum ef q
börnin eru mörg. Auk þess þríf- □
ast börn ekki vel, hvorki andlega q
né líkamlega, nema þau hafi n
miklar útivistir. Kunnugt er að °
tiltölulega fáar mæður hafa tima n
eða getu til þess að stýra at- n
hafnaþörf barna sinna í rétta far- □
vegi innanhúss.
Og fáir eru þeir feðurnir, sem □
geta veitt sér þann munað að §
ieika við börn sín þolininóðir og □
asalausir, svo að nokkru nemi. q
Nýlega hefur verið sagt frá □
því, að Reykjavíkurborg ætli að §
nota talsvert stóra fjárhæð á □
næstu árum til byggingar dag- c
heimila og leikskóla. Því fram- □
taki ber vissulega að fagna, enda §
þótt mér virðist að sú fjölgun □
stofnana, sem fyrirhuguð er, c
muni ekki ná lengra en bæta úr B
brýnusi.u þörf. Hún mun ekki q
verða þess megnug að koma dag- □
heimila- og leikskólamálum í það q
horf, að úr verði raunveruleg □
uppeldisaðstoð. Illt er til þess að q
vita. En sé allrar sanngirni gætt, □
er varla hægt að ætlast til þesp, n
að bæjarfélagið taki eitt á sig □
svo þungan bagg'a. Ef við litumst q
um í nágrannalöndum sjáum við □
líka, að þar leggjast margir á q
eitt. Víða tíðkast, að stór fyrir- □
tæki og stofnanir reisi og reki q
leikskóla fyrir börn starfsliðs □
síns. Hér ætti að mega hafa q
nokkuð líkan hátt á og undar- □
legt er, ef vinnuveitendum yrði □
það til tjóns.
□
□
Tjað mun vera óskráð, en und- □
antekningarlaus regla, að □
starfslið dagheimila og leikskóla □
sé ávallt konur.. Og eflaust q
kemur mörgum kynlega fyrir □
sjónir, ef bornar eru brigður á q
ágæti þessarar reglu. En sé □
karlmannsþörf á heimili barnsins □
til þess að taka þátt í uppeldi □
þess, hví skyldu þá ekki sama g
gilda á öðrum uppeldisstöðvum? □
Gott dagheimili þarf engu að g
síður fóstra en fóstru, — jafn- □
vel enn þá fremur, ef mikill hluti g
barnanna er föðurlaus eða van- n
ræktur af föður. Ég minnist þess g
ekki að hafa heyrt minnzt á □
þessa hlið málsins áður, en það g
er reyndar ekki undarlegt. Yfir- □
Ieitt hefur verið ákaflega hljótt g
um uppeldisskyldur og uppeldis- □
hlutverk karlmannsins. Og það °
er víst enginn vafi á, að margar □
uppeldissyndir feðranna hafa g
einhvern veginn bókfærzt á reikn □
ing mæðranna, hvernig sem á jjj
því stendur. □
□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□
SOKKAVIÐGERÐAVÉL og RYKSUGA TIL SÖLU
Pfaff-sokkaviðgerðavél og ryksuga til sölu. Upplýsingár í sfma 24712.
LAGHENTIR MENN
Laghentir menn óskast til fastra starfa. Bonusgreiðsla. Vefarinn h.f.
Simi 11685.
Þau villtu á sér heimildir — þóttust vera „Robert Baltch“ og „Joy Ann ^rber“.
Kennedy fyrirskipar ,hreinsun‘
— vegna síaukinna njósna Rússa
Það er ekkert Iát á nýjum
fréttum um njósnir, ný njósna
mál, sem komizt hefir upp um,
sum að einhverju leyti tengd
öðrum eldri. Eftir handtöku
fjögurra Rússa í Bandaríkjunum,
sem sakaðir eru uin njósnir, hef
ir Kennedy forseti fyrirskipað
„hreinsun“ eða stóraukið eftirlit
með öryggisstofnunum Banda-
rikjanna og í þeim. Tilgangurinn
er fyrst og fremst, að komast
að því, hvar þessir f jórír njósnar
ar fengu upplýsingar sínar.
Hér var um skötuhjú að rreða,
sem bjuggu í Waáhington undir
nafni .•>merí:-:kra borgara, sem
eru á lffi, og starfsmann Sam
'einuðu þjóðanna í New York og
konu hans. Enn tveir Rússar,
starfmenn S. Þ. grunaðir
um njósnir, fóru heim til
Moskvu f maí-
Rússar hafa mótmælt því, að
handteknir jéu rússneskir starfs
menn Sameinuðu þjóðanna, en
Badaríkjastjórn hefir tekið þá
afstöðu, að slíkir starfsmenn
skuli ekki njóta þeirra forrétt-
inda, sem diplomatar hafa, og
því neitað að sleppa úr haldi
hinum handtekna Rússa í New
York og konu hans.
Það er sagt, segir í fréttum
frá New York, að Rússar hafi
komizt yfir landhernaðarlegar
og sjóhernaðarlegar upplýsing-
ar, upplýsingar um herflutninga
o. fl.
Allir embættismenn, sem vitn-
askju hafa um hemaðarleg mál
vegna starfs sins, verða yfir-
heyrðir og fylgjast nánara með
öllu framvegis. — Robert Kenne
dy dómsmálaráðherra segir, að
njósnir Rússa í Bandaríkjunum
hafi verið að aukast alla tíð
síðan er hann tók við embætti.
Rússi sá, sem handtekinn var
í New York heitir Egerov, 41
árs, kona hans heitir Alexandra
og er 39 ára. Kröfu Rússa um,
að þeim yrði sleppt úr haldi var
hafnað á stundinni.
Rússar minntust ekkert á
skötuhjúin í Washington, sem
handtekin voru. Karlmaðurinn
gekk þar undir nafninu Robert
Baltch og konan undir nafninu
Joy Ann Garber. Ekki er talið
fullsannað hvert þjóðerni þeirra
er, þótt þau hafi verið kölluð
rússneskir eða sovézkir njósnar-
ar í fréttunum.
En það eru tvær manneskjur í
Bandaríkjunum, sem hafa orðið
fyrir óþægindum af þessu, en
það eru þau, sem eiga nöfnin,
er skötuhjúin stálu. Hér er um
að ræða Robert Keistutis Baltch,
sem er rómversk-kaþólskur
klerkur, sem nú á heima í New
Amsterdam ofarlega í New York
fylki, og þá réttu Joy Ann Garb-
er, sem nú er gift og ber nafnið
Mrs. Robert Sekin og á heima
í Norwalk, Connecticut, og
kunna að vonum bæði illa, að
nöfnum þeirra var stolið.
Klerkurinn, síra Baltsch, sem
er 39 ára, átti annars heima í
Litháen, er Rússar innlimuðu, í
14 ár. Hann fór þangað Í933
með foreldrum sínum, stundaði
nám þar, og kom aftur til Banda
ríkjanna 1947. í söfnuði hans
eru nær eingöngu fólk af Lithá
enstofni.
I Washington er talið líklegt,
að rússnesku njósnararnir hafi
vitað, að hann var kominn aftur
til Bandaríkjanna.
Fréttirnar um handtöþu fjög
urra rússneskra njósnara voru
ekki nema sólarhrings gamlar
og ekki það, er það síaðist út
í London, að
vænta mætti þess, að handtökur
færu fram þá og þegar út af
nýju njósnamáli, sem verið væri
að rannsaka, og væri það tengt
seinasta bandaríska njósnamál-
inu.
1 blöðum, sem birtu um þetta
forsíðufréttir undir stórum fyrir
sögnum, var sagt, að öryggislög
reglan væri að gera fyrirspurnir
varðandi brezkan embættis-
mann, sem nýlega starfaði f
sameiginlegu landvarna eða her-
foringjaráði í Washington.
Og það var tekið fram, að
þessar eftirgrennslanir í London,
færu fram vegna upplýsinga,
sem borizt höfðu frá Washing-
ton.
Gefið var f skyn, að um að-
stoðar-embættismenn í herflug-
málaráðuneytinu væri að ræða.
Bandarísk blöð hafa að und-
anförnu Iátið liggja að þvi, að
í Washington hafi af ásettu ráði
verið látið ,leka“ dálítið úr
leyndarhólfunum, til þess að ýta
við Bretum og fá þá til þess að
vera betur á verði, — og hafa
þau gefið í skyn, að þar megi
búast við fleiri njósnahneykslis-
málum á næstunni.
Reynist það rétt, sem vikið
er að í blöðum, er það ekkert
smámál, sem nefndur embættis-
maður er við riðinn, því að þau
segja að þótt hann sé aðstoðar-
embættismaður og einn hinna
yngri, hafi starf hans verið tengt
samkomulagsumleitunum varð-
andi Skybolt-flaugar, en hætt
var við framleiðslu þeirra, mjög
gegn vilja Breta, og Polariskaf-
bátaverkefnið tekið fram yfir.
Samkomulagsumleitanir um
þetta voru meðal æðsu leyni-
mála, og öll gögn þau varðandi
auðkennd sem aðalleyniskjöl
(top secret).
Bandarfkjablöð hafa áður vik-
ið að því, að njósnir eða njósna
tilraunir hafi varðað Skybolt,
Samtímis og það fréttist, sem
hér hefir verið gert að umtals-
efni er haldið áfram réttarhöld-
unum yfir Ward lækni, sem að
vísu er ekki borinn sökum um
njósnir, en Ivanov hinn sovézki
var meðal kunningja hans og
Christine Keeler. Máli Wards er
ekki lokið fyrir dómstólunum,
né er lokið rannsókn út af örygg
ishlið málsins. Menn bíða þess
með óþreyju, að frétta hvað hún
leiðir í Ijós.
Og meðan beðið er heyrast
stöðugt raddir innan og utan
íhaldsflokksins um sterkari
stjórn, sem verði vel á verði 1
öryggismálum. Um heiðarleik
Macmillans efast enginn, en
mörgum þykir á skorta, að vak
að hafi verið á verðinum, og
kenna honum. Hann var þó far-
inn að vinna á aftur meðal al-
mennings, eftir skoðanakönnun-
um að dæma, en svo kom ný vís
bending um fylgistap — áfram-
haldandi fylgistap. Jafnaðar-
menn héldu tveimur kjördæm-
um í aukakosningum við svipað
fylgi og áður, en íhaldsflokkur-
inn fékk ekki nema hálft fylgi
miðað við það, sem var, i al-
mennu þingkosningunum, og í
annarri féll hann niður í þriðja
sæti, á eftir frjálslyndum, sem
juku fylgi sitt. En kosningaþátt
takan var Htil — ekki sízt vegna
þess, að kjósendur Ihaldsflokks
ins sátu heima, og það sýnir óá
nægju þeirra með forustuna,