Vísir - 05.08.1965, Blaðsíða 4

4 V í S I T. . 7..itudagur 5. ágúst 1965,
Jón Böðvarsson búandi í Skagfjörðsskála vísar fólki á réttar
leiðir. Útsýnið af Valahnúk yfir Krossárdalinn suður til Eyjafjaliajökuls.
Tjótt Þórsmörk sé upp á síð-
kastið fræg fyrir það að
hún er orðin það sem unga fólk
ið kallar aðal-geimstað sum
arsins, þá má ekki gleymast
það að aðalatriði, að hún er
náttúruundur. Hún hlýtur að
snerta hvern mann sem þangað
ketnur og reikar um hæðir og
dali sem eitt fegursta og stór-
brotnasta svæði íslands.
Ég hitti inni á Þórsmörkinni
um helgina einmitt einn þeirra
manna, sem koma þangað á
hverju sumri, vegna þess að
enginn staður á landinu veitir
þeim slíkan unað og frið. Hann
sagði við mig: — Þórsmörk er
eini staðurinn á öllu landinu
sem ég get sagt að ég sé ást-
fanginn í.
Og ég gat skilið þá hugsun
sem lá að baki þessu eftir að
hafa reikað um Mörkina einn
sólfagran sunnudag. Það eru
auðvitað til margir staðir á Is-
landi sem fengið hafa orð á
sig fyrir fegurð. Oft er það
frumskilyrðið til þess að land-
ið grípi mann þeim tökum, að
þar sé kjarr eða skógur. Þórs-
mörk á slíkar skógarspildur
sem setja þennan dökkgræna
hjýlega svip á dali og hlíðar.
En hún á miklu meira. Hún á
stórbrotna fjallasýn, sérstak-
lega suður til Eyjafjallajökuls
og inn á Goðaland og norður
af henni er skammt ti) stór-
brotinna gljúfra Markarfljóts.
Jökulárnar eru leirlitaðar þeg-
ar maður stendur við þær og
Márkarfljótsaurar dökkir yfir-
litum, en allt að einu getur sól-
staður væri hluti af gróður-
sælli byggð, en þrátt fyrir það
er Þórsmörk í reyndinni óbyggð
og hefur að jafnaði verið það.
Hún er hluti af öræfum lands-
ins. Og þessi staðreynd hefur
sín áhrif. Þórsmörk á sér litla
sem enga sögu og örnefni eru
þar alltof fá. Þar er svo margt
nýstárlegt og áberandi að sjá
og manni finnst að hver gjá og
hver nibba ætti að bera sitt
nafn. En flest er þetta nafn-
þar fundizt nema brýnisbútar.
Nokkru norðar út undir farvegi
Markarfljóts skammt frá svo-
kölluðum Hamraskógum er talið
að annar bær hafi staðið, sem
kallaðist Steinfinnsstaðir og
árið 1925 fannst þar merkilegur
og dálítið óvenjulegur fornleifa
fundur. Það var haugur
fornmanns. Hann hafði verið
heygður þar með hesti og
spjóti. Þetta hafði verið lágvax-
inn, aldurhniginn maður og
Víisýnt er á VALAHNOK
in glampað á hinum óteljandi
kvíslum og myndað fagurt silf-
urskært fléttuverk sem gleður
augað.
| skógarrjóðrunum í Húsadal
og við litla glitrandi lækinn í
Langadal sem fellur milli
hvanngrænna bakka gætimaður
vart haldið annað en að þessi
laust.
Að vísu bregður Njála sér á
sögusvið uppi í Þórsmörk. Þar
bjó hin fræga lydda sem þó
stóð sig svo vel, Björn að baki
Kára og er nú ríkjandi sú
skoðun, að bær hans hafi verið
á Þuríðarstöðum, sem muni
hafa staðið forðum utarlega í
Húsadal, en litlar leifar hafa
búinn hafði hann verið gull-
ofnu klæði. Þessi forni íbúi
Þjórsárdals verður nafnlaus
eins og nöfn svo margra staða
er hann hafði gefið heiti hafa
gleymst.
Tj'ornaldarbyggðin í Þórsmörk-
lagðist snemma í eyði en
400 fjár gengu þar sjálfala á
afrétti vetur sem sumar. Þá
var það um aldamótin 1800 að
bóndi einn úr Landeyjunum á-
kvað að flytjast þangað búferl-
um og reyna hvort búskapur
mætti ekki lukkast þar. Bóndi
þessi er sagður hafa verið Sæ-
mundur fáðir Tómasar Sæ-
mundssonar hins dáða fram-
faramanns, en Sæmundur var
þá bláfátækur þótt honum
græddist síðar fé svo að hann
gat kostað son sinn til mennta.
Þar með lýkur byggðasögu
Þórsmerkur þangað til Ferða-
félagið reisti sinn Skagfjörðs-
skála £ Langadal og og‘ skóg-
ræktin skúr 1 Húsadal.
Tjegar útlendir ferðamenn
tóku að flykkjast hingað
til lands sérstaklega upp úr
þjóðhátíðinni 1874 og jafnframt
að kenna landsmönnum sjálfum
að fara í skemmtiferðir og
menn fóru meir og meir að
læra að meta fegurð landsins,
þá upphófust Þórsmerkurferðir.
Þær voru þó lengi vel heldur
snubbaralegar. Venja var að
Framh. á bls. 6.

í hlíðinni fyrir ofan grasi gróinn Langadalinn.

Gaddavírsgirðingin gerir það ótrúlegt að þessi mynd sé tekin uppi á nærri
500 metra háu fjalli. En það er stað reynd, þannig lítur hátoppur Valahnúks
út í dag.