Vísir - 29.08.1967, Blaðsíða 9

V í S I R . Þr ðjudagur 29. ágúst 1967.
• VIÐTAL
DAGSINS
ER V!Ð
GEST ÞORGRIMSSON
jyjaðurinn heitir Gestur Þorgrímsson. - Sennilega er þetta
nægileg kynning. Að vísu eru margir íslendingar sam-
nefndir —
En þegrr mönnum verður hugsað til þess tíma, þegar þessi
maður stóð hér á árunum í sviðsljósinu og faðmaði sjálfan
sig svo innilega, að meiripartur ungra manna sem á þetta
horfði fylltist hreinni öfund yfir fegurð konunnar, sem hann
virtist halda í faðmi sínum, - að ég nú ekki tali um pipar-
sveinana, sem allt í einu fundu til máttar síns. Það er annars
ekki gott að segja, hve margir lifa nú í hamingjusömu hjóna-
bandi fyrir það eitt að hafa séð hann Gest á sviðinu -
En þaö var nú hérna áður.
Nú er þetta orðinn alvörumaður, horfinn frá allri vinstri villu
og hyggst leiða menn í hinn rétta sannleika hægra megin —
Ekki er ég þó grunlaus um að hann hafi alizt upp í Laug-
arnesinu.
— Þrátt fyrir þessa kynningu
langar mig þó til að vita nokkur
frekari deili á þér, Gestur —
því allir eru frá rót vaxnir.
— Hverjir voru foreldrar
þínir?
— Þorgrímur Jónsson frá
Skipholti, bóndi í Laugarnesi
og Ingibjörg Kristjánsdóttir
Kúld.
— Með öðrum orðum þú ert
þá aö nokkru húnvetnskrar
ættar — ekki lækkar það risið
á Húnvetningum.
— Foreldrar mínir bjuggu í
Laugarnesi frá 1914, þar fædd-
ist ég 1920 og ólst upp til 26
ára aldurs, og samkvæmt þinni
ályktun líklega búinn að veröa
orsök svo margra hjónabanda
að ég stóðst sjálfur ekki mátiö
lengur og kvæntist, enda ef þú
viröir fyrir þér konuna mína,
þá séröu að það var varla von.
Laugarnes var umhverfi sem
hafði upp á ákaflega mikið að
bjóða — ljósa og lifandi náttúru-
töfra, sem greip barnshugann
fanginn — seiðmagn borgar-
ljósanna á kvöldin sem þá voru
í fjarlægð. Listrænt fólk, sem
lék á hörpustrengi hins mann-
lega lífs í ótrúlega mörgum til-
brigðum. — Þetta haföi sín á-
hrif á mótun mína sem uppvax-
andi manns, og ég byrjaði
snemma að fást við flest þaö
sem síðan hefur verið mitt aðal-
starf í lífinu. — Ég fann að á
ýmsum sviðum hafði ég mögu-
leika til að vekja gleði og
græskulaust gaman, gat í viss-
um tilfellum haft áhrif jafnvel
á þá sem í eöli sínu voru al-
vörumenn.
Ég held ég hafi byrjað að
syngja fyrir kýrnar í fjósinu
og komst þá aö þeirri niöur-
stööu að þær mjólkuðu mikið
betur, þó veitti ég því eftirtekt,
að það var ekki alveg sama í
hvaða tóntegund sungið var,
helzt þurfti þaö að vera á
angurværan hátt og í moll og
auk þess með sérstökum radd-
blæ og þá var það að ég byrjaði
aö herma eftir ýmsum mönnum
sem ég þekkti og varö þess
fljótlega var að tækist mér
eftirlíkingin, þá haföi þetta ó-
trúlega misjöfn áhrif á kýmar.
— Þaö var blátt áfram eins og
þær dáleiddust af sumum
þeirra. — Hins vegar veröur
það að vera leyndarmál mitt
og kúnna sálugu hverja þar bar
hæst,
— Þú hefur nú gert fleira um
dagana en syngja?
'— Það var um svipaö leyti,
sem ég fór að hafa áhuga á
myndlist. Þá bjuggu þéir í
Laugarnesspítalanum Ásmundur
Sveinsson og Jón Þorleifsson
og .höfðu þar vinnustofu. Ég
fékk leyfi hjá Ásmundi til aö
hnoða og sniglast í kringum
hann í vinnunni. Og svo fór ég
að reyna að búa til myndir úr
öllu sem ég hafði handa á milli
t.d. mykjunni þegar ég mokaði
flórinn og skyrinu mínu á
morganna þegar ég var aö mat-
ast. — Svo stöðvaðist þetta um
tima vegna þess að heilsa mín
bilaði, og ég var í raun og veru
innan sjúkrahússveggja frá
fjórtán ára aldri og fram yfir
tvítugt. — Nú gat ég hvorki
sungið né mótað myndir, og
þá fór ég að gera tilraun til að
skrifa. Af þessu sérð þú, að
næði, og hef starfaö þar síðan.
— Frá því ég hætti I fræðslu-
myndasafninu, hef ég jafnframt
unnið að kvikmyndagerð ásamt
ýmsum fagmönnum og stofnað
kvikmyndatökufélagið Geysis-
myndir — Þetta félag hefur átt
í miklum erfiðleikum, en ég
vona þó að það starf, sem í það
hefur veriö lagt muni á sínum
tíma svara árangri.
Gestur Þorgrímsson
— Nú hef ég heyrt að þú
hafir í hyggju aö hverfa frá
þessum þínum fyrri störfum í
bili og taka að þér það hlutverk
að leiðbeina íslendingum um
þennan margumrædda hægri
handarakstur, sem virðist hafa
valdið miklu ölduróti í okkar
fámenna þjóðfélagi. — Hvaö
viltu segja mér um það?
— Þetta er rétt. Ég hef beð-
ið um ársfrí frá Kennaraskólan-
um án launa og ástæðan til
þess er sú, að framkvæmda-
nefnd hægri umferðar fór þess
á leit vig mig að taka að mér
að skipuleggja og undirbúa al-
menna umferðarfræðslu fyrir
skóla og almenning. — Þar með
talið að búa til kennslutæki,
skuggamyndir, kvikmyndir,
bæklinga og undirbúa námskeið,
og efni fyrir sjónvarp og út-
varp. — Hér er ekki aðeins
um að ræða að kenna hægri um
ferð, því sá sem er . jllfær í
vinstri umferð ér alveg jafn-
vígur þó hann þurfi að aka
hægra megin á veginum. Hins
vegar verður nú tækifærið not-
að til að auka hæfni manna i
HJA GOÐU FOLKI
ég hef verið háöur hinum list-
ræna þætti tilverunnar þegar
frá barnæsku, enda eins og ég
hef áður sagt, hin ytri skilyrði
og innri kenndir verið sam-
verkandi í mótun þeirraráráttu.
Tvo vetur þessa tíma, sem
ég nú hef talað um, var ég þó
í Verzlunarskólanum með
hangandi hendi, þvi alltaf voru
einhverjar veilur að ásækja mig.
Þó keypti ég mér skjalatösku
og skar hár mitt ekki of oft.
Og þó taskan hefði ekki ætíð
mikið innihald þá skapaöi hún
mér visst öryggi í viðhorfi til
pæsta manns.
Á þessum árum voru það sér-
staklega tvö heimili, þar sem
ég átti athvarf með mín hugðar-
efni. Það var í Bankastræti 2
hjá Sigurjóni Markússyni,
stjórnarráðsfulltrúa og fyrrver-
andi sýslumanni og konu hans
Sigríði Björnsdóttur — og svo
frú Aðalbjörgu Sigurðardóttur,
sem í raun og veru átti sinn
stóra þátt í því, aö ég fór i
Handíðaskólann.
Meöan ég skrifaði hafði ég
næstum lokiö við gríðarmikla
skáldsögu, en svo kviknaði i
húsinu og einhver hafði orð á
því, hvort ég væri búinn að
bjarga handritinu. — Ég klifraði
þá upp stiga, þar sem handritiö
lá á borðinu innan við glugg-
ann, ýtti því ofurlítið nær eld-
inum en greip út með mér
síðasta bindið af greifanum af
Monte Christó, sem ég hafði
verið að lesa kvöldið áður.
En tvímælalaust er þetta
bezta bók, sem ég hef haft í
smíðum.
í Handíðaskólanum var ég
tvö ár, kynntist konunni minni,
Sigrúnu Guðjónsdóttur kennara.
— Við giftum okkur og sigldum
svo saman að loknu námi hér
heima, til framhaldsnáms við
Listaháskólann 1 Kaupmanna-
höfn. — Þar tók ég þátt í fyrstu
listsýningu Linién n, en sú
sýning er talin sögulegur við-
burður í danskri listasögu.
Svo lá,leiðin heim aftur, þótt
•ekki brosti þá sérstaklega hlý-
lega við íslenzku listafólki, og
við vorum orðin einum fleiri en
þegar við lögðum af staö að
heiman.
Einhverra lífsbjargarráða
varð því að leita. — Þá settum
við upp leirbrennslu, sem viö
kölluðum Laugarnesleir og
framleiddum ýmiss konar kera-
mik og unnum að þvi í 4 ár og
höfðum það gott upp úr þessu
að viö gátúm fariö í námsferð
til Frakklands og Italíu. Áður
en viö fórum höfðum við sýn-
ingu á þessum vinnubrögöum
okkar hér heima, ásamt tveim
félögum, skozkum málara
Waistel Cooper og svissneskri
listakonu Dolunda Tanner.
Eftir því sem fjölgaði erlend-
um glerkúm og gipsnegrum
minnkaði eftirspurn eftir Laug-
arnesleir — svo við hættum
framleiðslunni. Ég fór i Kenn-
araskólann og tók þaöan teikni-
kennarapróf voriö 1953. — Og
þá má segja að leikferill minn
hafi hafizt fyrir alvöru, því,
það er erfitt eða-var a. m. k.
á þeim árum að annast fjöl-
skyldu og stunda jafnframt
nám. — Þess^ri leikstarfsemi
hélt ég áfram frá því ég kom
að utan og eftir að ég lauk
prófi, samhliða kennslu t Hafn-
arfirði i þrjú ár. Fyrst eitt ár
viö barnaskólann og svo tvö ár
í Flensborg. — Eftir að ég hætti
kennslu þar, varð leikstarfsemi
og ýmiss konar þættir í útvarp-
inu mitt aðalstarf, t. d. um
tíma vorum við saman með
þessa þætti, ég og Björn Th.
Björnsson listfræðingur — og
síðan voru þeir með mér til
skiptist, Páll Bergþórsson veð-
urfræðingur og Egill Jónsson
klarinetleikari.
Unfanfari þessara þátta voru
þrír þættir sem ég nefndi:
„Hvað er í pokanum“ — og
voru fyrsu samsettu og klipptu
þættir, sem heyrðust hér í ríkis-
útvarpinu. — Á þessu árabili
skrifaði ég bók mína „Maður
lifandi“.
Þá er komið að því að ég
gerist starfsmaður fræðslu-
myndasafns ríkisins og þótti
það skemmtilegt starf. — Því
eftir að vera búinn aö fást við
svona margar listgreinar fór ég
að hugsa um kvikmyndir og fá
áhuga á að forma þær.
Fyrst í stað var ég vitanlega
að hugsa um leiknar myndir, en
eftir að ég fór að vinna hjá
safninuj lagði ég mig allan fram
um að tileinka mér þá kennslu-
tækni, sem byggist á notkun
mynda * og annarra sjónhrifa,
sem á( erlendu máli nefnist
„Audio-Viseial-Aiats“. — Um
þetta hef ég skrifað greinar í
Menntamál. Samhliöa starfi
mínu hjá fræðslumyndasafninu
hafði ég kennt myndlist og
notkun mynda við kennslu í
Kennaraskólanum — en fór svo
sem fastur kennari að þeim
skóla, þegar hann fékk nýtt hús-
umferðinni. Ég er þegar byrj-
aöur aö vinna að þessu verkefni
í trausti þess að ég fái leyfið,
enda þótt ekki sé formlega frá
því gengið — Ástæður fyrir
því, að ég fer út í þetta verkefni
eru tvær: — I fyrsta lagi aö
búa til kennslutæki, en á þvi
var ég byrjaður hjá fræðslu-
myndasafninu, — og leiðbeina
mönnum um notkun þeirra í
sambandi við þá „teoríu", sem
ég hef notað í Kennaraskólanum
og í öðru lagi, að mér finnst öll
rök hníga að því, að nú veröi
að koma á hægri umferð, og þá
sannfæringu byggi ég á eigin
reynslu að aka bifreið erlendis,
þar sem umferöin er í samræmi
við gerð farartækisins og þar
að auki er ég hlynntur alþjóða-
samræmingu.
— Þetta er orðið svo marg-
rætt mál, að ég ætla ekki aö
spyrja þig meira út í þaö, en
mér er hugleikið að vita hvort
þú hefur ekki í hyggju að skrifa
aðra bók.
— Jú, ég hef nú eiginlega
verið að hugsa um að skrifa
aðra bók, en ég er ekki viss
um aö reynsla mín af mönnun-
um verði þar eins ljúf og í þeirri
fyrri. — Mér finnst aldurinn
fremur skemma hugarheim
fólks. — Ég hef komizt í snert-
ingu við svo marga upp á síð-
kastið, sem hafa sýnt mér út-
hverfu þess, sem ég var vanur
að búa víð þegar ég var ungur,
og ef til vill veröur þeirra að
einhverju getið í næstu bók.
— Þess vegna vil ég fyrir eng-
an mun hætta aö kenna. — I
skólanum er ég þó alltaf hjá
góðu fólki.
Þ. M.