Dagur - 18.03.1999, Blaðsíða 7

FIMMTUDAGUR 18. MARS 1999 - 7
X^«r.
ÞJÓÐMÁL
Sýn til nýrrar aldar
MAGNUS
STEFANS-
SON
ALÞINGISMAÐUR
SKRIFAR
Hvernig viljum við sjá þjóðfélag-
ið okkar á fyrstu árum nýrrar ald-
ar? Nú þegar líður að aldahvörf-
um er við hæfi að velta slíkri
spurningu fyrir sér. Þegar leitað
er svara verður að meta stöðu
þjóðfélagsins í dag, því það er ein
af þeim forsendum sem byggja
verður á. Það er ljóst að mikill ár-
angur hefur náðst í efnahagsmál-
um í tíð núverandi ríkisstjórnar
og bylting hefur orðið í afkomu
ríkissjóðs, við erum að greiða
niður skuldir fortíðarinnar í stað
þess að safna skuldum sem kom-
andi kynslóðir þurfa að greiða.
Markmið
Frainsókiiarflokksiiis
Fyrir síðustu Alþingiskosningar
setti Framsóknarflokkurinn fram
skýr og metnaðarfull markmið
sem miðuðu meðal annars að því
að íjölga störfum í þjóðfélaginu,
styrkja stöðu ríkissjóðs og færa
efnahagslega stöðu þjóðarbúsins
til betri vegar. Með þátttöku í rík-
isstjórn á þessu kjörtímabili hafa
Framsóknarmenn unnið mark-
visst að því að ná þeim markmið-
um sem sett voru fram og það
hefur tekist í megin dráttum. Sá
árangur sem náðst hefur er sá
efnahagslegi grunnur sem byggt
verður á við upphaf nýrrar aldar.
Jöfnim lífskjara
Með því að treysta hinn efna-
hagslega grunn enn frekar með
áframhaldandi hagvexti og með
ábyrgri stjórn ríkisfjármála get-
um við haldið áfram þá braut að
styrkja grundvöll velferðarkerfis-
ins. Það er alveg ljóst að við get-
um ekki haldið uppi öflugu vel-
ferðarkerfi á Islandi nema hinn
efnahagslegi grunnur sé fyrir
hendi. Það væri óásættanlegt fyr-
ir komandi kynslóðir ef við fjár-
mögnuðum velferðarkerfið með
forvarnir í þessum efnum og
jafnframt að auka samfélagslega
aðstoð við eiturlyfjaneytendur og
fjölskyldur þeirra.
Þjóðarátak gegn
byggðaröskutn
Eitt erfiðasta og flóknasta málið
sem þjóðin í heild stendur frammi
fyrir er hin mikla byggðaröskun
sem orðið hefur í landinu á síð-
ustu árum. Það er ljóst að sú bú-
setuþróun sem verið hefur kostar
þjóðina mikið, sóun á sér stað í
samfélaginu og hún er skaði fyrir
sögu okkar og menningu. A nýrri
öld verður þjóðin í heild að gera
eins konar þjóðarsátt um að í
okkar samfélagi rfki sátt milli
þéttbýlis og dreifbýlis. Til fram-
tíðar litið má reikna með því að
íbúar þéttbýlisins sæki í æ ríkari
mæli aftur út í dreifðari byggðir
og vilji dvelja þar í lengri eða
skemmri tíma. Það er því afar
mikilvægt að þjóðinni takist að
koma á þjóðarátaki sem felist í að
stöðva og snúa við þeirri ógnvæn-
legu þróun sem verið hefur á bú-
setu í landinu. Það er mun betri
framtíðarsýn að okkur takist að
halda Iandinu öllu í byggð í stað
þess að þjóðin safnist að mestu
leyti saman á lítið svæði á suð-
vestur horni landsins.
ísland í fremstu röð
Islenska þjóðin hefur mjög mikla
möguleika á að skapa sér enn
betri Iífskjör á nýrri öld. Velsæld
okkar hefur aukist mjög á síðustu
árum samfara efnahagslegum
framförum. Samkvæmt mati virtra
alþjóðlegra stofnana er Island í
hópi 6 þjóða sem búa þegnum
sínum best lífskjör í heiminum.
Við Islendingar eigum að setja
okkur það markmið að á fyrstu
árum nýrrar aldar verði Island í
fremstu röð hvað þetta varðar, til
þess höfum við alla möguleika.
Flest markmið Framsóknar-
flokksins fyrir síðustu alþingis-
kosningar hafa náðst og skapaðar
hafa verið efnahagslegar forsend-
ur fyrir því að Island komist í
fremstu röð þjóða heims sem búa
þegnum sínum best lífskjör.
lántökum til framtíðar vegna
hallareksturs ríkissjóðs, slíkt eru
alls óábyrg vinnubrögð. Við eig-
um að setja okkur það markmið
að jafna kjör þegnanna enn frek-
ar, meðal annars í skattkerfinu og
með almannatryggingum. Þjóð
sem býr við eins góð lífskjör og
eins góða efnahagslega stöðu og
Islendingar á að hafa metnað til
að styðja við bakið á þeim sem
einhverra hluta vegna búa við
lakari kjör og aðstæður. Við^pig-
um að setja okkur það markmið
að í byrjun nýrrar aldar búi ör-
yrkjar og fatlaðir við betri lífskjör
en þegar er orðið. Þjóðfélagsgerð
Islendinga er á miklu breytinga-
skeiði, meðal annars hvað varðar
aldurssamsetningu. Öldruðum
fjölgar jafnt og þétt og við sem
tilheyrum yngri kynslóðunum
eigum að setja okkur það mark-
mið að búa þeim eins góð lífskjör
og mögulegt er.
Mejmtun og hugvit
Islenska þjóðin hefur byggt af-
komu sína að mestu leyti á þeim
auðlindum sem felast í fiski-
stofnunum í hafinu og orku fall-
vatna og jarðhita. A nýrri öld þarf
að Ii'ta í auknum mæli til þeirra
auðlinda sem felast í hug\áti
fólksins annars vegar og hinni
hreinu og fögru náttúru landsins
hins vegar. Islendingar hafa sýnt
það og sannað hve hugvitið er
mikil auðlind. I því sambandi er
ljóst að leggja verður meira upp
úr menntun þjóðarinnar og gefa
ungu fólki möguleika á fleiri
kostum til mennta en verið hef-
ur. Það er metnaðarfull framtíð-
arsýn að allir hafi kost á að velja
um atvinnu og geti lagt grunn að
sinni framtíð, meðal annars með
menntun. Með aukinni menntun
skapast fleiri tækifæri og mögu-
leikar til þess að tryggja atvinnu
fyrir alla, því um leið og þjóðin
þróast frá því að byggja að lang
mestu leyti á frumvinnslugrein-
um til þess að auka vægi hugvits-
og tæknistarfa í atvinnusamsetn-
ingu þjóðarinnar þá Ijölgar at-
vinnutækifærum og fjölbreytni
atvinnuh'fsins verður meiri en
áður.
Gegn eiturlyfjabölinu
Eitt mesta böl samfélaga þjóð-
anna er eiturlyfjavandinn og
glæpir sem því fylgja. Islenska
þjóðin verður að leggja mun
meira en verið hefur í það að
taka á þessum vanda, en hitt er
ljóst að það er hægara sagt en
gert. Það er sorglegt til þess að
vita að ungir efnilegir Islending-
ar skuli lenda í þeirri ógæfu að
ánetjast eiturlyfjum. Því fylgja
gjarnan ólýsanlegir erfiðleikar
fjölskyldna þeirra. Við eigum að
setja okkur það markmið að efla
Með þátttöku í ríkisstjórn á þessu kjörtímabili hafa Framsóknarmenn unnið markvisst að því að ná þeim mark-
miðum sem sett voru fram og það hefur tekist í megin dráttum.
Við þurfiun nýtt jafnrétti
Jafnrétti þegnanna er eitt brýn-
asta viðfangsefni íslenskra
stjórnmála á komandi árum.
Jafnrétti í víðum skilningi þess
orðs. Jafn réttur fólksins í land-
inu til náms, óháð efnahag og
búsetu. Jafn réttur til sann-
gjarnra lífskjara og velferðarþjón-
ustu, jöfn tækifæri á vinnumark-
aði, óháð, kyni, aldri, fjölskyldu-
gerð, uppruna, búsetu og svo
mætti áfram telja.Þessi nýja jafn-
réttiskrafa hefur stundum verið
nefnd krafan um „félagslegt rétt-
læti“ einstaklinga. Grundvallar-
hugsun hennar er sú, að mann-
gildið sé ofar öðrum gildum. Að
við fæðingu eigi hver og einn
sinn náttúrulega rétt til fullrar
þátttöku í því samfélagi sem að
hann fæðist inní. Einstakling-
arnir fái jöfn tækifæri til þess að
virkja sína hæfíleika og hámarki
þannig nytsemd sína í þágu sam-
félagsins. Að hver og einn fái
notið þess að spretta uppúr sama
jarðvegi en taki jafnframt ábyrð á
lífi sínu og athöfnum og því
hvernig hann spilar úr þeim
tækifærum sem honum gefast.
Gæti karl kært
karl eða kona konu?
Við höfum nokkuð lengi búið við
þrönga skilgreiningu á hugtakinu
jafnrétti. Jafnréttislög taka ein-
Flestir úrskurðir
Kæruuefndar fjalla
um það hvort kona
sem kærir stöðuveit-
ingu hafi sambæri-
lega menntun og
reynslu og karl sem
var ráðinn. En hvert
á karl að kæra sem
telur að brotið hafi
verið á sínum rétti
við ráðingu á öðrum
karli eða kona sem
vill kæra stöðuveit-
ingu annarrar konu?
göngu mið af mismunun vegna
kynferðis og Jafnréttisráð og
jafnréttisnefndir sveitarfélaga
beina fyrst og fremst sjónum sín-
um að jöfnum rétti karla og
kvenna. Kærunefnd Jafnréttis-
ráðs fjallar um jafnvel enn
þrengra svið. Kærur sem þangað
er beint íjalla um misrétti karla
og kvenna til Iauna og stöðuveit-
inga.
Flestir úrskurðir Kærunefndar
fjalia um það hvort kona sem
kærir stöðuveitingu hafi sam-
bærilega menntun og reynslu og
karl sem var ráðinn. En hvert á
karl að kæra sem telur að brotið
hafi verið á sínum rétti við ráðn-
ingu á öðrum karli eða kona sem
vill kæra stöðuveitingu annarrar
konu?
Ekki ætla ég að gera lítið úr
þeim vanda sem launamunur
kynjanna er en ég bendi á að
hugtakið jafnrétti þýðir í hugum
flestra miklu meira heldur en
jafn réttur karla og kvenna. Það
er jafnframt mín skoðun að hin
hefðbundna jafnréttisbarátta sé
föst í nokkuð djúpum hjólförum
enda miðar lítið þó markmiðin
séu góð. Þess vegna vil ég varpa
fram þeirri hugmynd hvort ekki
þurfi að endurskilgreina jafnrétt-
ishugtakið og fela Jafnréttisráði
nýtt og víðtækara hlutverk. Slíkt
gæti hjálpað jafnréttisbaráttunni
upp úr hjólförum vanans.
Höfundur er formaður Sctm-
bands ungra framsóknarmanna
og skipar 2. sætið á framboðslista
Framsóknarflokltsins á Norður-
landi vestra.