Dagur - 16.12.2000, Blaðsíða 6

30 - LAUGARDAGVR 16. DESEMBER 20 00
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag: dagsprent
Útgáfustjóri: EYJÓLFUR sveinsson
Ritstjóri: elías snæland jónsson
Aðstoöarritstjóri: birgir guðmundsson
Skrifstofur: STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: 1.900 kr. Á mánuði
Lausasöluverö: iso kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: 800 7080
Netföng auglýsingadeildar: karen@dagur.is-augl@dagur.is-gestur@ff.is
Simar auglýsingadeildar: (REYKJAVÍKJ563-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍKJ563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYRIJ460-6192 Karcn Grétarsdóttir
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 617i(akureyrij 551 6270 (reykjavíkj
Hvar er fomstan?
í fyrsta lagi
I tveimur kaupstöðum landsins er hinni eðlilegu gleði og eft-
irvæntingu sem fylgir aðventunni spillt með áföllum og
áhyggjum fjölda fólks af afkomu sinni. I Bolungarvík eru hátt
í hundrað manns á atvinnuleysisskrá eftir gjaldþrot rækju-
vinnslufyrirtækisins í bænum og í Vestmannaeyjun glíma
menn nú við afleiðingar stórbrunans í Isfélaginu um síðustu
helgi. Þó ástæður rekstarstöðvunar þessara stóru fyrirtækja
séu ólíkar þá er niðurstaðan sú sama gagnvart fólkinu - tekju-
missir og óvissa um framtíðina.
í öðru lagi
í Eyjum felst óvissan einkum í því að hve miklu leyti og á
hvaða hátt fyrirtækið verður byggt upp og hvort það muni í
framtíðinni veita jafnmörgum vinnu og fram að þessu. Afkom-
an í mannfrekustu \innslunni hefur ekki verið góð og þ\d spyr
fólk sig eðlilega að því hvort forráðamenn fyrirtækisins muni
leggja stórfé í að byggja upp vinnsludeildir, sem vitað er að
hafa lítinn sem engan afkomugrundvöll. En þótt ástandið sé
að mörgu leyti tvísýnt, hafa Eyjamenn áður lent í mótlæti og
sýna nú aðdáunarverða samstöðu og samhjálp. En menn lifa
ekki á samstöðunni einni saman.
I þriðja lagi
Á Bolungarvík er vandinn jafnvel hlutfallslega enn meiri en í
Eyjum. Engin von er um að rækjuvinnsla fari þar af stað á
næstunni og atvinnuástandið í nærliggjandi byggðum er held-
ur ekki upp á marga fiska þessar vikurnar. Viðvarandi fólks-
fækkun og takmörkun sjósóknar er hætt að skila háum út-
svarsgreiðendum. Það veldur aftur tekjubresti hjá sveitarfélög-
um sem eykur enn við vandann. Vestfirðingar eru þrautseigt
fólk sem er vant því að hafa storminn í fangið. En ekíd lifa þeir
á loftinu. Áþessari jólaföstu kallar byggðavandinn hvergi ákaf-
ar á pólitíska forustu, en einmitt í Eyjum en þó sérstaldega á
Vestfjörðum. Sú forusta lætur því miður ekkert á sér kræla.
Btrgir Gnðmimdsson.
í verðbréfavmiu?
Garri þekkir mann sem þckkir
mann sem átti peninga í banka
og hafði átt lengi á viðunandi
vöxtum. En mikið vill ineira og
maðurinn sem þekkir mann
sem þekkir Garra fór að sperra
eyrun þegar hann heyrði boð-
skapinn um verðabréfagróð-
ann og ofurvexti og fundið fé.
Og þar kom að
okkar maður
hreinsaði
snimmendis út
af reikningnum
sínum í bank-
anum og tölti
með ferðatösku
úttroðna af
seðlum á fund
verðabréfasala.
Verðbréfasal-
inn var hinn snyrtilegasti í hví-
vetna, kornungur maður og
heiðarlegur í andliti og þóttist
vita sínu verðbréfaviti og gaf
okkar manni góð ráð um ráð-
stöfun lúlgunnar sem átti að
skila pottþéttum gróða en auð-
vitað væru alltaf agnarlitlir
áhættuþættir innanum og
samanvið, en hann þyrfti ekki
að hafa neinar áhyggjur af því.
Og uppfrá þessu rýrnaði
sjóður okkar manns hratt og
örugglega en ævinlega af eðli-
legum orsökum, að sögn
verðabréfasalans. Dow-Jones
vísitalan seig, forseti í litlu Afr-
íkulýðveldi var fluttur á geð-
sjúkrahús og kaffivísitalan
hrundi í kjölfarið, oftrú á ein-
um stað breyttist í vantrú á
öðrum og svo framvegis allar
götur.
Uppstyttulaus
niðurgaugur
Okkar maður botnaði satt að
segja ekkert í öllum þessum
uppstyttulausa niðurgangi, því
verðabréfasalinn virtist vita
allt og hafa flest á hreinu og
hafði ekkert séð framundan
V
nema taumlausan uppgang.
„Þetta var svo bjartsýnn mað-
ur, vel greiddur og sviphreinn
sem Iamb að vori, að ckki var
annað hægt en að trúa hon-
um“, sagði okkar maður og var
ringlaður og ósjúr í perunni.
Og þannig hefur farið fyrir
fleirum. Og enginn skilur
neitt. En skýr-
ingin er fundin
og hana fann
ekki ómerkari
maður en
Bubbi. Bubbi
Morthens. Sem
segir frá því í
netpistli sínum
að hann hafi
verið staddur á
veitingastað á
dögunum og við næsta borð
sátu nokkrir velklæddir verð-
bréfasalar sem úðuðu í sig
kókaíni og kláravíni og voru að
springa af bjartsýni.
Kókhraustir?
Og sem þeir voru að yfirgefa
staðinn með starandi kókaug-
un sín, vindur einn veröbréfa-
fíkillinn sér að Bubba og segist
rétt í þessu liafa verið að
græða 15 milljónir og býður
honum aðstoð við að ávaxta
sitt pund. En afturbatabubb-
inn var ekki verulega impóner-
aður og ekki skemmt.
Eftir þessa nöpru „afslörun"
Bubba ættu menn loksins að
skilja hvers vegna verð- og
hlutabréfin haga sér stundum
öðruvísi en verðbréfasalarnir
spá svo kokhraustir (kók-
hraustir?) og bjartsýnir. Þeir
eru scm sé upp til hópa meira
og minna í vímu og rús og vita
því ekkcrt í sinn haus.
Ef marka má Bubba. Og það
hefur mátt til þessa.
- GARRI

. ■■■■ t BJÖRN
ÞORLÁKS
V rn 'W’ SON
SKRIFAR
1 vikunni vann Islendingur 14
milljónir f víkingalottóinu og skal
honum óskað til hamingju.
I regnir af skyndigróða heppinna
Islendinga hafa Iöngum jiótt
hinn besti fréttamatur en í eina
tíð var gjarnan spurt: Kom þetta
á góðan stað? Ef svo, sáu fjöl-
miðlar gjarnan tilefni til að taka
viðtöl við vinningshafa. Einstæð
foreldri og barnmörg voru efst á
vinsældalistanum en engan lang-
aði hins vegar að lesa um ávinn-
inga ríka fólksins.
Happdrættissaga íslcndinga á
sér skamma sögu en mikill hefur
áhuginn verið frá þvf að þetta
fyrirbæri leit fyrst dagsins Ijós í
almennum mæli upp úr miðri
20. öldinni. Þannig birtir bið
norðlenska stórblað Dágur nöl’n
vinningshafa á forsíðu árið 1960
og crti ]ió ekki neinir stórvinn-
ingar í boði heldur kannski bara
stöku hangíkjötslæri. Margt hef-
ur breyst síðan þá og nú eru hæg
Asnalegt leikrit
heimatökin að
stofna til gjald-
þrots fyrir þá
sem harðast
sækja þessa árát-
tu. Sá hópur hef-
ur hlotið nafnið
spilafíklar og ku
hlutskipti þeirra
vera jafn-
djöfullegt og
alkóhólismi.
Islendingum
hefur lengst af
verið naumt
skammtað og
hafa þeir litla hefð í eyðslu í
óþarfa. Þegar vinningslíkurnar
voru litlar, þurfti einhverja rétt-
Iætingu fyrir því að að hætta fé.
Lykillinn að almennri þátttöku
þjóðarinnar í hvers slags lottói,
var að kaupandi miðans, gæti
horft framan í fjölskvldu sína og
sagt þegar núllið kom upp, að
hann hefði þó alténl verið að
styrkja gott mál-
efni. Búum
öldruðum
áhyggjulaust
ævikvöld og
styrkjum íþrótta-
hreyfinguna voru
vinsæl slagorð.
Nýrík og
neyslugröð
Nú er öldin önn-
ur og landsmenn
kaupa ekki skaf-
miða eða verð-
bréf til að styðja
gott málefni. Mannleggildi stan-
da skör lægra en tilhugsunin um
skjótfenginn gróða. Happa-
þrennur rata í smábarnaskó, en
ekki til styrktar einum né nein-
um nema þá smábarninu. Sögur
berast af mömmum og pöbbum
sem gefa börnunum sínum verð-
bréf í jólagjöf. Þau cru í huga
þeirra ekkert annað en risavaxn-
ir skafmiðar sem gætu gefið af
sér jeppling upp úr fermingu eða
orðið að engu. Skilaboðin eru að
hamingjan verði með peningum
keypt. Neyslugleðin virðist öllu
öðru yfirsterkari.
Stress virðist í sögulegu há-
marki fýrir þessi jól. Einhverra
hluta vegna lítur þorri lands-
manna ekki ájólin sem kærkom-
ið frf frá erli dagsins heldur
hrannast upp áhyggjur um hvort
takist að uppfylla einhverjar
óskilgreindar og tilbúnar neyslu-
væntingar samfélagsins. Ekki er
lengur spurt livort happdrættis-
vinningar komi í góðan stað
heldur er mórallinn sá að allir
séu aumingjar sem ekki bafa
hagnast með auðfengnum hætti
upp á síðkastið. Væri ekki ráð að
staldra aðeins við fyrir jólin og
spvrja af hverju landsmenn kjósa
sjálfviljugir að taka þátt í þessu
asnalega leikriti.
Neyslugredda þjódarirtnar er
í algleymi.
-Dzgur
H verja rjó liibó k n n na
finnast þér
bitastæðastar?
Þröstur Ásmundsson
kemtarí ogfomi. memtingannála-
„Líklega eru
þetta einhver
bestu bókajól
sem ég man eftir.
Ef ég á að tiltaka
einstaka titla
nefni ég sögu
Einars Más Guð-
mundssonar Draumar á jörðu og
einnig hlakka ég til að lesa þriðja
bindi ævisögu Einars Benediks-
sonar, en fyrri bindin tvö hef ég
lesið af áhuga og með ánægju.
Skáldsaga Péturs Gunnarssonar
heillar mig og ævisaga Steins
Steinarrs söntuleiðis. Svona gæti
ég lengi áfram haldið."
Finnbogi Hennannsson
útvarpsmaður á ísafirði.
„Bók Illuga Jök-
ulssonar Island í
aldanna rás er
áhugaverð. Illugi
er frásagnamað-
ur og hefur
næmt auga fyrir
því sérkennilega í
mannlífinu. Einnig hef ég verið
að lesa Strandamaður segir frá
eftir Torfa Guðmundsson skóla-
stjóra frá Heydalsá, þar sem hann
segir frá ævi sinni og uppvexti
m.a. veru sinni á Isafjarðarspítala
þegar hann fékk berkla sem barn.
Ég held mig mikið við þjóðlegan
fróðleik og nefni í því sambandi
einnig Ársrit Sögufélags ísfirð-
inga sem nú var að koma út og
þar er margt feitt á stykkinu."
Valdimar Bragason
prentarí á Selfossi.
„Bókin um Einar
Ben., sem ég er
Iangt komin
með, er heillandi
og segir okkur frá
því hve skáldið
hefur vcrið stór-
kostlegur maður
og hve langt á undan samtíð
sinni. Þær hugmyndir sem hann
talaði fyrir í virkjunarmálum
snemma á öldinni urðu hins veg-
ar ékki sakir íhaldssemi þjóðar-
innar að veruleika fvrr en 60
árum eftir að hann fitjaði uppá
þeim. Þá er Öldin fimmtánda
fróðleg bók og varpar ljósi á tíma-
bil í sögu þjóðarinnar sem við höf-
um lítið þekkt til þessa."
Steinunn Vala Sigftísdóttir
formaðurFélagsframhaldsskólanema.
„Mig langar í
bókina Þögnina
eftir Vigdísi
Grímsdóttur,
enda hefur mér
alltaf þótt hún
vera skemmtileg-
ur höfundur með
sérstakan stíl. Ekki síður hefur
Mikael Torfason persónulegan
stíl og mig langar til að lesa
Heimsins heimskasta pabba eftir
liann, sem og bókina Dóttir gæf-
unnar eftir Isabel Alliende. Þá er
ævisaga Einars Benediktssonnr
heillandi - og ég ætla að lesa það
bindi sem nú var að koma út þeg-
ar tækifæri gL'l’st."
nefndarAk.