Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.1982, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. MIÐVIKUDAGUR 27. JANÚAR 1982.
11
Kvenréttindafélag íslands 75 ára í dag:
„Auðveldara að breyta lögum á pappír
en hugsunarhætti heillar þjóðar”
„Þær sem stofnuðu kvenréttinda-
félagið 1907 þurftu fæstar að vinna
úti og margar höfðu vinnukonur sem
gerðu húsverkin,” segir Esther
Guðmundsdóttir þegar hún er spurð
hvort Kvenréttindafélag íslands sé í
dag nokkuð annað en klúbbur for-
réttindakvenna á framabraut.
Eftir nokkurt deyfðarskeið er að
færast lif í þetta gamla og virðulega
félag. Meðlimum fjölgaði á síðasta
ári úr 300 í 350. (Þar af eru karlmenn
um 20)
Esther er röskleg og traustvekjr
andi. Hún hefur verið formaður í
tæpt ár og er að ýmsu leyti dæmigerð
fyrir hina nýju félagskonu. Hún er
33ja ára gömul, félagsfræðingur (10
af 19 stjórnarmeðlimum hafa
háskólamenntun), reynslu í atvinnu-
lifinu (vann greinargóða könnun
fyrir kvennaársnefnd 1976,og var
framkvæmdastjóri samstarfsnefndar
um reykingavarnir 1978-80). Maður
hennar er tannlæknir og eiga þau
þrjú börn. Það yngsta tveggja ára.
Flestar í stjórn KRFÍ eru útivinnandi
og Esther ætlar út á vinnumarkaðinn
eins fljótt og hún getur. Hefur
reyndar þegar lofað að taka að sér
könnun fyrir norrænu jafnréttis-
nefndina (um stjórnmálaþátttöku
kvenna).
Hún viðurkennir fúslega, að hún
þurfi þess ekki peninganna vegna.
,,En á heimilinu er maður lokaður
inni gerir alltaf það sama og sér ekk-.
ert liggja eftir sig?”
,,Hvaðum barnauppeldið?”
„Ég held það sé æskilegra, að það
—segir formaðurínn, Esther Guðmundsdóttir
skiptist milli foreldranna. Auk þess
sér maður ekki árangurinn af því fyrr
eneftir lOeða 15 ár.”
Baráttumálið á næstu árum
aukin þátttaka kvenna í pólitík.
Þegar KRFÍ var stofnað 1907
höfðu konur almennt hvorki kosn-
ingarétt né kjörgengi til alþingis. Nú
er það baráttumál löngu komið i
höfn. En þátttaka kvenna í stjórn-
málum og þar með ákvarðanatöku í
landsmálum er eftir sem áður sára-
Hvaða skýringar eru á því?
„Það er auðveldara að koma laga-
Dreytingum á pappír gegnum alþingi
heldur,en að breyta hugsunarhætti
heillar þjóðar,” segir Esther. „Konur
láta sér margar hverjar nægja minni
menntun en aðalástæðan hugsa ég þó
að sé tvöfalt vinnuálag útivinnandi
kvenna.”
(Kvenréttindakonurnar gömlu gátu
auðvitað ekki séð fyrir, að vinnu-
kvennastéttin mundi hverfa!)
Esther bætir við: „Karlmenn í
pólitík eru allir giftir konum, sem
geta séð um heimilin fyrir þá.”
Sjálf segist hún gjarna fara á
fundi, þegar eiginmaðurinn kemur
heim um fimmleytið. Hann tekur þá
við búi og börnum. Annars fer hann
sjálfur talsvert á fundi. En ef bæði
eru heima á kvöldin þvær hann upp
meðan hún baðar og háttar yngsta
^barnið. Á föstudögum á svo öll fjöl-
skyldan notalega stund með ávexti,
súkkulaði eða annað nammi og
helgarnar reyna þau að hafa í friði
saman.
Sem formaður KRFÍ segist Esther
rétt vera að byrja að fóta sig og læra
á þetta allt saman. Aðalbaráttumálið
er aukin þátttaka kvenna í opinberri
ákvarðanatöku og í því skyni eru
haldnar ráðstefnur, mælskunám-
skeið og væntanlega fræðslufunda -
röð. Það þarf að þreifa fyrir sér og
fínna nýjar leiðir, t.d. er einn
draumurinn að fara með kynningar-
dagskrár í grunnskólana.
Svo á að skrifa sögu félagsins og
jafnvel kvikmynda hana lika: ,,Þar
kemur í ljós að stofnendur KRFl
gengust fyrir stofnun Verkakvenna-
félagsins Framsóknar m.a. og félagið
hefur alla tíð átt þátt í að bæta lög-
gjöfina, t.d. hvað varðar jafnlaun,
skatta, tryggingar og hag kvenna,
ekki sízt einstæðra mæðra,” segir
Esther.
IHH
„Karlmenn í pólilík eru alltaf giftir
konum, sem geta séð um heimilin
fyrir þá,” segir Esther Guðmunds-
dóttir.
Erfidleikar við úthlutun heyrnartækja:
MÁLID SNÝST UM ÞÁTTTÖKU RÍKIS-
SJÓÐS í HEYRNARTÆKJAKAUPUM
— segir í greinaigerð Heyrnar- og talmeinastöðvar íslands vegna f rétta í DV
Vegna þeirra skrifa, sem orðið hafa í
Dagblaðinu og Vísi um bága fjárhags-
stöðu Heyrnar- og talmeinastöðvar
íslands og erfiðleika í sambandi við
úthlutun heyrnartækja á vegum
stöðvarinnar, vill stjórn stöðvarinnar
taka eftirfarandi fram:
Heyrnar- og talmeinastöð íslands
tók til starfa 1. jan. 1979 í samræmi
við lög, sem samþykkt voru um stöðina
vorið 1978. Fljótlega komu í ljóst erfið-
leikar varðandi ákvörðunum um þátt-
töku ríkisins í kostnaði vegna heyrnar-
tækja en hún var í höndum Tryggingar
stofnunar ríkisins, þ.e.a.s. trygginga-
yfirlæknis.
Taldi stjórn stöðvarinnar eðli-
legra, að yfirlæknir stöðvarinnar,
sem lögum samkvæmt er sérmenntaður
í heyrnarfræði, tæki slíkar ákvarðanir
og voru sjónarmið stjórnarinnar sam-
þykkt með breytingum á lögum um
stöðina vorið 1980 og komu til fram-
kvæmdar frá og með 1. júlí sama ár.
Hefur stöðin séð um þennan þátt síðan
í samræmi við reglur um hlutdeild
ríkisins í kostnaði við heyrnartækja-
kaup, sem heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra hefur sett. Með tilkomu
Heyrnar- og talmeinastöðvar íslands
stórjókst þjónusta á þessu sviði og þar
afleiðandi úthlutun heyrnartækja.
Heyrnartækin ekki
rekstrarkostnaður
Við gerð fjárlagatillagna við
stofnunina fyrir árið 1981 lagði stjórn
stöðvarinnar á það ríka áherzlu, að
greint yrði milli þátttöku ríkisins i
heyrnartækjakaupum og annars
rekstrarkostnaðar, þ.e.a.s. að þátttaka
ríkisins í heyrnartækjakaupum yrði
ekki sett á rekstrarkostnað
stöðvarinnar, enda fékk stjórn stöðvar-
innar ekki séð að þessi þátttaka kæmi
beinum rekstri stöðvarinnar við. Auk
þess lá sá ótti ífoftinu, að færi annar
rekstur stöðvarinnar fram úr fjárlögum
yrði gripið til þessa fjár, sem í reynd
hefði verið úthlutað til sjúklinga.
Reyndist sá ótti ekki ástæðulaus eins og
síðar kom fram. Þetta hafði í för með
sér, að ekki var hægt að koma upp
lager af heyrnartækjum við stofnun-
ina, eins og stjórn stöðvarinnar stefndi
að og margítrekaði við stjórnvöld að
nauðsynlegt væri og leiddi jafnframt
til þess að verulegur skortur varð á
heyrnartækjum seinni hluta árs og
hefur þetta haft í för með sér, að vissir
einstaklingar hafa ekki fengið tæki
enn, sem þeir hefðu þó þurft á að halda
fyrir hálfuári.
Þótt gripið væri til þess ráðs að
ákvaða þá fjárhæð, sem verja átti til
þessa á árinu 1981 í eitt skipti fyrir öll,
segir það sig sjálft, að ómögulegt er að
gera áætlanir um þörf manna fyrir
heyrnartæki ár fram i tímann fremur
en t.d. áætlanir um þörf manna fyrir
lyf. Fór reyndar svo þegar á miðju ári,
að stöðin varð næstum uppiskroppa
með fjárveitingar vegna heyrnartækja-
kaupa og var því farið fram á aukafjár-
veitingu til þess að mæta þessu sérstak-
lega. Fékkst þessi aukafjárveiting að
hluta til, en henni var hinsvegar að all-
verulegu leyti varið til þess að greiða
laun starfsmanna stöðvarinnar, en þau
höfðu farið fram úr fjárlögum vegna
þess að stöðin taidi sig þurfa að sinna
ótvíræðri lagaskyldu þess efnis að
þjönusta landsbyggðina, en ekkert fé
var veitt til þess á fjárlögum.
Viðtækara
verkefni
Næst er að geta þess að Heyrnar- og
talmeinastöð íslands tók m.a. yfir
rekstur Heyrnardeildar Heilsuverndar-
stöðvar Reykjavíkur, en við þá deild
voru heimiluð 10 1/2 stöðugildi.
Heyrnar- og talmeinastöð íslands er
falið miklu víðtækara verkefni heldur
en Heyrnardeild Heilsuvérnarstöðvar
Reykjavíkur á sínum tima m.a. talmein
og þjónusta við landsbyggðina. Þrátt
fyrir þetta hafa bara verið heimil-
aðar 3 viðbótastöður við stofnunina,
þannig að stöðugildi eru 13 1/2 i dag,
og ekkert þeirra bundið við þjónustu
\jið landsbyggðina sérstaklega.
Fram hefur komið, að stóraukið
hefur verið framlag til stöðvarinnar á
fjárlögum yfirstandandi árs. Þessi
aukning er eingöngu í því fólgin, að
stóraukin eru þau fjárframlög, sem
verja á til kaupa á heyrnartækjum fyrir
þá, er þeirra þurfa með. Er því í reynd
ekki um að ræða aukin fjárframlög til
rekstrar stöðvarinnar, t.d. vegna
starfsmannahalds, heldur eingöngu
vegna þátttöku ríkissjóðs í kaupum á
heyrnartækjum. Úthlutun á vegum
stöðvarinnar mun að sjálfsögðu ganga
miklu fljótar fyrir sig miðað við þær
reglur, sem settar hafa verið um þátt-
töku ríkisins á þessu sviði. Hvort ríkis-
sjóður greiðir tækin eða sjúklingurinn
sjálfur skiptir eiginlega rekstur stöðvar-
innar harla litlu máli. Þess skal sérstak-
lega getið að áður en stöðin tók að sér
úthlutun fyrir ríkissjóð, var engum
vandkvæðum bundið með greiðslur úr
ríkikssjóði, þ.e.a.s. þegar trygginga-
yfirlæknir hafði tekið ákvörðun um
slíkt, en þá voru peningarnir teknir
beint af sjúkratryggingum.
Þátttaka
rfkissjóös
Það sem mál þetta snýst um er þátt-
taka ríkissjóðs í heyrnartækjakaupum,
svo að stöðin geti framfylgt þeim
reglum, sem settar hafa verið um þátt-
töku og úthlutun tækjanna. Fær stjórn
stöðvarinnar ekki betur séð, en að á
yfirstandandi ári sé mjög vel að þessum
þætti búið, þar sem fjárframlög til
hennar hafa verið stóraukin. Aftur á
móti verður ekki séð að nægjanlega sé
gengið frá þjónustu við landsbyggðina,
þar sem engar fjárveitingar eru fyrir
hendi varðandi þá þjónustu, en þess er
vænzt að heilbrigðisráðherra beiti sér
fyrir lausn þess máls í samráði við fjár-
veitingayfirvöld. En vert er að geta þess
að heilbrigðisráðherra hefur reynzt
stöðinni og starfsemi hennar í alla staði
mjög hliðhollur. Það er von stjórnar
stöðvarinnar, að mál þessi séu að mestu
leyti leyst og að úthlutun heyrnartækja
geti orðið með eðlilegum hætti þegar í
næsta mánuði.
Stjórn stöðvarinnar vill biðja alla þá
aðila afsökunar er sýnt hafa stöðinni
einstaka biðlund undanfarna mánuði
um leið og þess er vænzt að þeir séu
nokkuð fróðari um þá byrjunarörðug-
leika, sem stöðin hefur átt við að glíma.
Jafnframt biðjum við afsökunar á
hinum langa biðtima í rannsókn, sem
nú er 2 mánuðir og lengist stöðugt.
Stjórn Heyrnar- og talmeinastöðvar
fslands,
26.jan. 1982
He ymartækjaúthlutvn 1981
Allt árið 1980: Heyrnartæki 912
Alltárið 1981: Heyrnartæki 1.487
aukning ca 63%
Á biðlista um áramót vantar 147
heyrnartæki. Úthlutun hefði þá orðið
alls 1.634 heyrnartæki, ca tæp 80%
aukning.
Aukning jan. — júlí 1980 og 1981
var 108%.
í dag bíða 135 einstaklingar eftir
270 heyrnartækjum. Á hafnarbakk-
anum eru 570 heryanrtæki að verð-
mæti ca kr. 660.000.-
Fjöldi heimsókna:
1980 3.488
1981 5.300
Mismunur 1.812 heimsóknir, eða
51.1% aukning.
Aukning janúar — júlí 1980—1981
var 50%.
Um 600heymartæki liggja á hafnarbakkanum:
Fjárveiting fæst ekki
til að leysa tækin út
— Elzta sendingin frá því í febrúar
I ni NMl iK-wiuiU'ki vrn ttu lnsl t Siðan IuIj komið iHikkim Móim sið naðum ul Iwu jólm. Imii miiis «»i< K"" bivn að geia sjink\:eml
lli liikin vm að sciðtn.ili iiiii scndinjiar, cn \ið holtini ckki lcngið Og nu cfu haii a annað luoidiað logum Það lidðu þcu scnnilcpa ckki
»1.1*111 kionui llcsinai og lal l|«fuugn lilnðlcssa þæi úl." niannsá hiðlisla." áli aðgcii|'\i þaf mcð hcfði liáf
cuijsloðin lialði panlað lækin. cn Sagði lliifii. að Ijaiscilingin scm llugn kvað loiiaðanicnn llc'iiui inafinið þioiið I ai \iðt liulciia ckki
Iiii ckki lciigið liármagn nl uð lcngi/l hclði i l\ria. hcíði \cnð bum og lalmcinastnövaiiunaf hala ncil um ncin shk lcrðalog að ncða. scgna
'saþauui um null siðasia ár. Smáviðból hclði \ið aðstoðatiáðhcria Ijáimálaiað Ijárskoils.
,.l l/lu H'lldilláin ci Ira þ\i i lchrú lcngi/l Isnr pol, og þá hdði lcki/l að licrra, lorsælisraðhcra. og hcil ,.l n \ið gciiiin lcvsl ul cillhsað al
i l\ira." sagði llugii \s lcvsj MXHækiúr lolli hrigðisráðhcrra. svo cinhvcrpir vitrii hcýrnaila-k jiiniiin a þcssu ári." sagði
uðniiindsson hcsrnailraðingui. cr ,.Við .clluðum að koma okkur upp ncfndii. cn án árangurs. Hirgu. ..Nu hiðuin \ið hara dlir
V r.cddi \ið hann i mot|tiiii ,.l*i' laycr." sagði llirgir.” cn það hcfur Slarfsmcnn sioðvarinnar hclðo irrciðsluá.cllun Irá hagsvslunni "
ri|cum \ið |l*l i.cki i scndingu ckki leki/l cnn l*cssi 100 læki. \cm fcrða/l um landið a siðasla ári, cins -JSS.
Frétt DV um heyrnartækin scm biða á hafnarbakkanum.