Dagblaðið Vísir - DV - 06.02.1986, Blaðsíða 35

DV. FIMMTUDAGUR 6. FEBRÚAR1986
35
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Ur grúskinu
í útgáfuna
Rætt við Þorstein Jónsson, ættfræðing og útgefanda
„Ég rak mig á það í eigin ætt-
fræðigrúski að ómögulegt var að
vita hvað var þegar búið að gera
án þess að það hafi nokkurn tíma
komið fyrir almenningssjónir. Það
liggja víða hálfköruð eða jafnvel
fullunnin handrit að ættartölum
sem mörgum væri hagur í að sjá.
Tilgangurinn með stofnun Sögu-
steins var að koma þessari vinnu á
framfæri,“ sagði Þorsteinn Jóns-
son, útgefandi hjá Sögusteini.
Sögusteinn er eina bókaútgáfan
hér á landi sem hefur útgáfu á
ættfræði að sérsviði. Útgáfan hófst
árið 1982 með útgáfu Ættarbókar.
Síðan tók við útgáfa á ljósprentun-
um þekktra handrita og prentaðra
bóka sem orðnar voru mjög fágæt-
ar. Síðastliðið haust voru kvíarnar
enn færðar út með útgáfu á niðja-
og búendatölum. Jafnframt var
stofnað hlutafélag um útgáfuna þar
sem menn, starfandi í prentiðnað-
inum, gengu til liðs við Þorstein.
Vaxandi umsvif
„Þetta hefur lengst af verið
hobbíútgáfa hjá mér,“ segir Þor-
steinn. „Ritin voru flest smá þar
til í haust að ráðist var í viðameiri
ljósprentanir og tvær ritraðir með
frumsömdu efni. Af þeim eru þegar
komin út Húsatóftaætt og Gunn-
hildargerðisætt og fleiri eru vænt-
anieg. Þessi niðjatöl eru unnin í
samvinnu við viðkomandi ættarfé-
lög. Útgáfan hefur orðið stærri í
sniðum með þessari samvinnu.“
- V erður þú var við aukinn áhuga
á ættfræði nú síðustu árin?
„Áhuginn er að vaxa mjög mikið,
bara nú síðasta árið. Eg hef til
dæmis verið með námskeið í ætt-
fræði í Tómstundaskólanum. Þau
hafa öll verið fullskipuð og ekkert
lát á aðsókninni.
Að hluta til má rekja áhugann
til þess að útgáfa á ættfræðilegu
efni hefur aukist mikið. Það gerir
almenningi auðveldara fyrir að
stunda þessi fræði. Þá er áberandi
að ættfræðin er farin að ná meira
til ungs fólks en lengi var. Þar
kemur til að tengslin við stórfjöl-
skylduna, sem áður bjó saman,
hafa rofnað. Það er í þessu velferð-
arkapphlaupi sem fjölskyldubönd-
in hafa rofnað. Það blundar hins
vegar í öllum að halda þeim. Ætt-
fræðiáhuginn er viðleitni í þá átt-
ina. Siðan er það ótvírætt að öll
fjölskyldu- og ættartengsl eflast
strax við útgáfu niðjatala, sérstak-
lega þegar útgáfufyrirtækið vinnur
með niðjunum."
Komst i bækurnar hans afa
- Nú vinnur þú sjálfur að ætt-
fræðirannsóknum. Hvenær vakn-
aði áhugi þinn á fræðunum?
„Ég smitaðist af þessu á gelgju-
skeiðinu og var, held ég, undan-
tekning meðal jafnaldra minna þá.
Áhuginn vaknaði við það að uppi
á háalofti geymdi faðir minn mikið
handritasafn sem faðir hans skrif-
aði á árunum 1870 - 1880. Alls voru
þetta um 70 bindi handskrifuð.
Þesar bækur vöktu athygli mína
og ég fór að spyrjast fyrir um þenn-
an afa minn og langaði til að kynn-
ast sögu hans betur. í kjölfarið
fylgdu auðvitað ættfræðilegar
spurningar sem fátt var um svör
við. Ég byrjaði því að grúska sjálf-
ur. Þannig má segja að tilviljum
hafi valdið því að ég byrjaði. Síðan
verður þetta að áráttu, því árátta
erþað.“
- Hverjir eru það sem kaupa
ættfræðirit?
„Það eru tveir hópar sem kaupa
þessar bækur. Annars vegar eru
það áhugamenn um ættfræði al-
mennt og hins vegar niðjarnir.
Áhugamennirnir eru ekki stór
hópur þánnig að án tilstyrks niðj-
anna væri útilokað að standa í
þessari útgáfu."
- Hverjir semja niðjatölin
sem þið gefið út?
„Hluti af þessu er handrit sem
þegar hafa verið unnin en ætt-
fræðingarnir hafa látist frá. Eins
höfum við samvinnu við ættfræð-
inga um að taka saman niðjatölin.
Enn er þetta á byrjunarstigi hjá
okkur og við höfum enn ekki ráðist
í útgáfu stórra niðjatala. Útgáfa
þeirra er þó í undirbúningi."
Kvenleggurinn öruggari
- Ymsir vilja efast um áreiðan-
leika ættfræðinnar. Er eitthvað að
marka verk ættfræðinga?
„Ættfræðirit án villna hefur aldr-
ei verið skrifað. Margir halda því
meira að segja fram að ættir verði
aldrei raktar af neinu viti nema í
kvenlegg. Hjá erfðafræðistofnun-
um eru ættir raktar í kvenlegg og
þykir nokkuð áreiðanlegt. Við-
fangsefni þeirra er erfðafræðilegs
eðlis.
Ef litið er á ættfræðina út frá
félagsfræðilegu sjónarmiði þá
skipta þeir þættir miklu í félags-
og sagnfræðilegum rannsóknum.
Sem fræðigrein er ættfræðin hjálp-
argrein þeirra.
Þorsteinn Jónsson, bókaútgefandi í Sögusteini. Ættfræðin er sérgrein
hans. DV-mvndGVA
Islendingar hafa öllum þjóðum
betri möguleika á að afla upplýs-
inga um ættfræði. Forði okkar af
kirkjubókum er meiri en aðrar
þjóðir geta státað af og þær cru
ásamt manntölunum aðalheimiid-
irnar. En hvort prestarnir hafa
fært inn réttar upplýsingar verður
sjaldan sannað eða afsannað. l3að
eru undantekningar ef öðrum
frumheimildum er til að dreifa. Því
má endalaust efast um niðurstöð-
urnar ef menn vilja þaö heldur."
-GK
í tilefni þess að hlutfallslega hafa selst fieiri Singer sauma-
vélar á íslandi en nokkru hinna Norðurlandanna,
bjóða verksmiðjumar 50 Singer saumavélar á sérstöku
„tilefnisverði“, sem enginn annar býður
2ja ára ábyrgð
mimw
&SAMBANDSINS
ÁRMÚLA3 SÍMAR 6879(0-8(266
Kirsten Rydahl, einn fremsti
sérfræöingur Singerjeið-
beinir viðskiptamönnum
Rafbúðarinnar um mögu-
leika Singer, föstudaginn
7. febrúar kl.14-18.