Dagblaðið Vísir - DV - 03.04.1986, Blaðsíða 34

34
DV. FIMMTUDAGUR 3. APRÍL1986.
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Tíðarandinn
Þetta er húsið fræga í Garðastræti 41. Þegar það var reist á árunum 1929 1931 markaði það tímamót í íslenskri bygging-
arlist. DV-myndirGVA
Sigurðar Guðmundssonar, arkitekts hússins.
Élfif I I

;■ ■>
: "■

:

réðst af því til hvers þau voru byggð.
Því eru hús þessara manna oft lík þvi
sem þau hafi verið téiknuð utan um
herbergin en ekki að herbergin hafi
verið teiknuð inn í umgjörð sem
ákveðin var fyrir fram.
Og þeir gengu lengra. Efnið sem
nota ótti i húsið og hagkvæmustu
aðferðirnar við að byggja það lögðu
einnig sitt af mörkum við að skapa
þennan sérstæða stíl. Þannig má
segja að með „,functionalistunum“
hafi byggingarlistin og verkfræðin
gengið í eina sæng að nýju eftir
nokkurra áratuga aðskilnað.
Þessi nýi stíll bar svipuð einkenni
og það nýjasta í málaralist þessara
tíma enda náið samband á milli braut-
ryðjenda í nútíma myndlist og bygg-
ingarlist. Þetta var á þeim árum sem
afstraktlistin með flatarmálsfræði
sinni var að koma fram. Hús hins
nýja stíls eru mótuð af stórum flötum
og skörpum homum. í Bauhaus stofn-
unni þýsku, þar sem „functionalism-
inn“ sleit barnsskónum, störfuðu
formbyltingarmenn í myndlistinni við
hlið arkitektanna. Nýi stíllinn var og
þegar í upphafi tengdur lífi manna í
iðnvæddum samfélögum. Bæði efni-
viður og útlit báru því vitni.
Nú var það ekki ný hugmynd að
láta notagildið ráða þegar menn af
skóla „functionalista" teiknuðu sín
hús. Samt fengu hús þeirra sérstæðan
svip sem ávallt þekkist frá fyrri og
síðari hugmyndum í svipuðum anda.
Smekkurinn breytist og þar með
byggingarnar, líkt og annað sem
maðurinn gerir.
Byggingarlist í stað stjórnmála
Við fengum Stefán Benediktsson,
arkitekt og alþingismann, til að
ganga með okkur um húsið og um-
hverfis það og lýsa sérkennum þess.
Pólitíkin og samningamál voru látin
liggja milli hluta. Þótt húsið hafi um
áraraðir verið vettvangur stjórn-
málanna er það stíll þess sem við
höfum fengið augastað á.
Það sem fyrst vekur athygli við
húsið er hvemig það fellur að göt-
unni. Það ber engin merki um herra-
garðsstíl sem illmögulegt er að koma
fyrir við götu í borg. Húsið er teiknað
miðað við að standa við götu. „Þetta
er eitt af einkennum stílsins,“ segir
Stefón. „Tilgangurinn hefur ekki
Við Garðastræti stendur hús sem
frægt er orðið í fréttum. Þar fæddist
nýverið krógi sem fullvel gengur að
feðra. Við eftirlátum þó öðrum þetta
erfiða bamsfaðernismál. Það er húsið
sem við höfum áhuga á.
Húsið á sér langa sögu. Ólafur
Thors lét byggja það á árunum
1929 1931. Þá var það í tölu glæsileg-
ustu einbýlishúsa hér á landi. í þessu
húsi birtist afbrigði af byggingarlist
sem var að ryðja sér til rúms úti í
hinum stóra heimi á þessum sama
tíma. Adrei slíku vant barst nýjungin
til landsins um leið og hún kom fram
erlendis. Að þessu sinni yar ekki um
eftiröpun erlendra tískufyrirbæra að
, ræða. Þetta var tímamótabygging í
íslenskri húsagerðarlist.
Evrópskir straumar
Arkitekt hússins var Sigurður
Guðmundsson. Hann lærði fræði sín
á Konunglega fagurlistaskólanum í
Kaupmannahöfn á árunum
1915-1922. Með námi vann hann hjá
arkitektum þar í borg og ferðaðist um
Norðurlönd og Mið-Evrópu að kynna
sér byggingarlist.
A þeim árum var að ryðja sér til
rúms sú stefna í byggingarlist sem
kölluð hefur verið „functionalismi“.
Húsið við Garðastræti er byggt í þeim
stíl og er raunar afbragðsdæmi um
hann.
„Hús er vél til að búa í,“ er haft
eftir Le Corbusier, frönskum arkitekt,
sem var einn helsti frömuður „func-
tionalismans". 1 anda þessarar kenni-
Gengið með
Stefáni
Benedikts-
syni um hús
VSÍvið
Garðastræti
setningar var Garðastræti 41 by ggt.
„Functionalisminn" var andsvar
gegn þeirri áróttu sem hafði gagntek-
ið arkitekta á 19. öldinni að end-
urnýja gamlan klassískan bygging-
arstíl. Þeir létu útlit hússins ráða
hvemig hlutum var komið fyrir inn-
anstokks. Fyrst var teiknuð glæsileg
framhlið og afgangurinn varð svo að
ráðast af henni. Það var svo undir
hælinn lagt hvort hægt var að búa í
húsinu með góðu móti. Eldhúsinu var
ef til vill komið fyrir í kjallaranum
af því að það fannst hvergi pláss fyrir
það á betri stað og annað eftir því.
Notagildið ræður
„Functionalistarnir" snem þessu
við. Útlit húsanna sem þeir teiknuðu
Upphaflega leit húsið svona út og þannig var það öll þau ár sem Ólafur Thors átti það.
VELTILAÐBUAI