Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.1987, Blaðsíða 4

4
MÁNUDAGUR 19. JANtJAR 1987.
Merming
Þjóðieikhúsið sýnln
Hatlœrtstenðr (Lend Me A Tenor).
Höfundur Ken Ludwtg.
Þýöing: Flosi ÓMsson.
Lýsing: Svoinn BenedUdsson.
Leikmynd og búningar. Kart Aspelund.
Æfingamtjóri tónlistar Agnes Löve.
Leikstjóri: Benedikt Ámason.
Lelkendur öm Ámason, Tlnna Gunn-
laugsdóWr, Ertlngur Gisiason, Aðalstelnn
Bergdai, Helga E. JónsdóWr, Ámi
Tryggvason, Lilja ÞórtsdótUr og Herdis
ÞorvaktsdóWr.
Gamanleikurinn Lend Me A Te-
nor, sem á íslensku hefur kallast
Hallæristenór, hefur hlotið skjóta
frægð síðan hann var frumsýndur í
Bandaríkjunum í ágúst 1985. Höf-
undurinn Ken Ludwig er fæddur
árið 1950, lögfræðingur að mennt,
og hefúr samið nokkur önnur leik-
rit. En það var þessi lipurlega skrif-
aði hlátursleikur sem verulega sló í
gegn og aflaði höfúndi frægðar víða
um lönd.
Þjóðleikhúsið frumsýndi Hallæris-
tenór síðastliðið laugardagskvöld,
fyrst leikhúsa á Norðurlöndum.
Að ytra formi hefur verkið ýmis-
legt það til að bera, sem líklegt er
til að afla því vinsælda. Sviðsmyndin
er viðhafiiarsvíta hótels í Cleveland,
Ohio, árið 1934, glæsileg á þeirra
tíma mælikvarða. Heimsfrægur hetj-
utenór, stressaður óperuforstjóri,
bálreið eiginkona, fagrar konur í
hátískukjólum og ráðagóður tilvon-
andi stórsöngvari eru meðal per-
sóna, sem flækjast í neti óvæntra
atvika. Atburðarásin er hröð, mikið
um kátbroslegar uppákomur og þeg-
ar allt er komið í hnút leysast málin
auðvitað á farsælan hátt.
Þetta er þannig frá höfundarins
hendi dæmigerður kátínuleikur,
kryddaður með söng tenóranna
cveggja. Þess heimsfræga og hins
tilvonandi.
En til þess að grínið komist til
skila þarf auðvitað margt annað að
koma til en handritið eitt.
Þýðing Flosa Ólafssonar er prýði-
leg eins og vænta mátti, orðalag oft
bráðfyndið og hittir í mark, og orða-
leikir skila sér mæta vel. Mér fannst
þó að málfar ítölsku hjónanna hefði
mátt vera bjagaðra, ekki bara fram-
burðurinn, heldur líka orðavalið.
Sýningin fór rólega af stað en
skriðurinn jókst og undirtektir
áhorfenda létu þá ekki á sér standa.
í heild fannst mér sýningin, imdir
stjóm Benedikts Ámasonar, ganga
allvel upp þó að stundum væri teflt
á tæpasta vað í ærslunum. Mikið
byggist á hraða, þar sem mikill mgl-
var hlegið í húsinu
örn Arnarson og Erlingur Gfslason I hlutverkum sínum I „Hallæristenór".
ingur er á liðinu og sífelld hlaup út
og inn.
Leikmynd Karls Aspelunds er
hefðbundin, sýnir svolítið yfirhlaðna
hótelíbúð á ameríska vísu en her-
bergja- og hurðaskipan skiptir miklu
máh í rás leiksins. Búningamir, sem
Karl sá líka um, voru líka flestir vel
við hæfi, þó fannst mér búningur
Othellos of trúðslegur. En samkvæ-
miskjólar kvennanna og annar
Leiklist
Auður Eydal
fatnaður í stíl fjórða áratugarins var
mjög vel hannaður.
Föngulegt lið leikara Þjóðleik-
hússins ásamt einum gestaleikara
leikur á als oddi, og skemmtir bæði
sér og áhorfendum.
Öm Ámason leikur Max, aðstoð-
armann óperuforstjórans, og von-
biðil Maggiear dóttur hans. Þau
feðgin gjömýta aummgja Max í
hvers kyns snúninga og snatt, og
engum þykir neitt sérstakt til hans
koma. En svo haga örlögin því svo
að þetta breytist heldur betur.
Öm sýnir hér hvers hann er megn-
ugur og fer á kostum í hlutverki
Max. Mér fannst hann að vísu svo-
lítið þvingaður í upphafi en það
lagaðist fljótt. Öm slapp líka ágæt-
lega frá söngatriðunum og samsöng-
ur þeirra Aðalsteins Bergdal, sem
leikur stórsöngvarann, var bráð-
fyndinn. I þessum hlutverkum dugar
heldur ekki annað en að geta sungið
sæmilega sannfærandi.
Aðalsteinn leikur hér sem gesta-
leikari sitt fyrsta hlutverk á sviði
Þjóðleikhússins og nær góðum
sprettum sem Tito Merelli. Mér
fannst leikur hans þó stundum ful-
lýktur og hefði leikstjóri mátt draga
hér úr. En söngatriðin, sem Agnes
Löve æfði, fór Áðalsteinn létt með.
Þegar þeir Aðalsteinn og öm voru
báðir komnir í gervi Othellos fannst
mér að hefði mátt reyna að gera þá
líkari hvor öðrum en gert var. Það
var næsta ótrúlegt að nokkur maður
ruglaðist á þeim svo ólíkir sem þeir
voru.
Tinna Gunnlaugsdóttir leikur
Maggie. Hún er pen og prúð stúlka,
en þráir samt mest af öllu að fá að
hlaupa svolítið út undan sér. And-
stæða hennar er hin lífsreynda
söngkona, Díana, sem Lilja Þóris-
dóttir leikur. En þegar allt kemur
til alls em þessar tvær ósköp líkar.
Þær Tinna og Lilja smella báðar í
hlutverkin, stórglæsilegar á sviðinu.
Erlingur Gíslason var eins og fisk-
ur í vatni í hlutverki Sanders, hins
margþjakaða óperuforstjóra. Þar fór
allt saman, forkostulega gott gervi
sem minnti á ýmsa bandaríska leik-
ara á fjórða áratugnum og ísmeygi-
lega fyndinn leikur.
Helga E. Jónsdóttir lék hina blóð-
heitu ítölsku eiginkonu söngvarans
með tilþrifum. Herdís Þorvaldsdóttir
lék Júlíu, formann óperuráðsins, og
Ámi Tryggvason var hinn ráðagóði
vikapiltur, Frank, og gáfú þau hvor-
ugt yngri kynslóðinni nokkuð eftir,
margreynd sem þau em.
Hallæristenór er, eins og fyrr
sagði, dæmigerður gamanleikur þar
sem skapast óvæntar og jafhvel fár-
ánlegar aðstæður. Þetta er leikrit
sem er ekki í dýptina heldur skrifað
fyrst og fremst til þess að skemmta
þó að í öllu gríninu sé falin ádeila á
stjömudýrkun og gagnrýnilausa
hrifiiingu á fiægum persónum.
Sýning Þjóðleikhússins er að minu
mati hin prýðilegasta afþreying og
vel til hennar vandað. Þeir, sem vilja
hlæja dátt, geta drifið sig í Þjóðleik-
húsið því að undirtektir á frumsýn-
ingu sýndu að fólk kann að meta
létt grín svona í og með. Hinir geta
bara setið heima.
I dag mælir Dagfari
Sverrir snýr aftur
Ekki hefúr það farið framhjá nein-
um manni að Sverrir er búinn að
reka Sturlu. Til þess vom æmar
ástæður eftir því sem ráðherrann
segir. í fyrsta lagi hefur fræðslustjór-
anum láðst að tala við Sverri. í öðm
lagi hefur fiæðslustjórinn sagt frá
því á blaðamannafúndi hvað hann
væri að gera í starfinu. Og í þriðja
lagi hefúr hann tekið sér fjármála-
vald og ráðstafað ellefú milljónum
króna umfram það sem til er. Þar
að auki hefúr Sverrir upplýst núna
um helgina að hann hafi margt fleira
á fræðslustjórann sem hann hiki
ekki við að upplýsa ef þessir menn
þama fyrir norðan em að derra sig.
Dagfari stendur með Sverri í þess-
ari deilu. Það er auðvitað ekki hægt
að hafa menn í vinnu hjá hinu opin-
bera sem upplýsa hvað þeir em að
gera. Slíkt er hreinasta ósvinna og
hrein móðgun við ráðherra sem
hingað til hefúr haldið að þeir hefðu
ekkert að gera.
Hitt er þó sýnu alvarlegra að
fiæðslustjórinn hefur sólundað ell-
efu milljónum króna án þess að hafa
heimild til þess. Að vísu ekki í sjálf-
an sig heldur sérkennslu fyrir
seinþroska böm. Það er óþekkt með
öllu hjá ríkinu að embættismenn
fari fram úr fjárveitingum og fjárlög-
um. Að vísu kemur það fyrir að
einstaka kontórar eyði meiru eða
standist ekki áætlanir, samanber
það þegar skrifstofa lánasjóðsins fór
um það bil fjörtíu milljónir fram úr
áætlun, miðað við það sem mennta-
máháðherra var búinn að ráðgera.
En það var jú gert með vitund og
vilja ráðherrans, sem rak á sínum
tíma framkvæmdastjóra lánasjóðs-
ins til að spara fyrir ríkissjóð.
Lánasjóðsstjómin hafði líka vit á því
að trúa ráðherranum fyrir því sem
hún var að gera og hljóp ekki með
það í blöðin. Fyrir vikið varð um-
frameyðslan hjá lánasjóðnum sérs-
takt leyndarmál hjá Sverri og þá er
auðvitað allt í lagi að fara fram úr
áætlunum og eyða fjórum sinnum
ellefú milljónum vegna þess að
Sverrir var hafður með í ráðum.
En þegar einhver vesæll fræðslu-
stjóri norður við Dumbshaf er að
þvæla um það á blaðamannafundum
að hann þurfi auknar fjárveitingar
til að kenna seinþroska bömum þá
er Sverri að mæta.
Maður er heldur ekki hissa á því
þótt hæstvirtur menntamálaráð-
herra taki til hendinni í skólamálum
fyrir norðan þegar hann sjálfúr upp-
lýsir að allt séu það upphlaups- og
plötusláttarmenn, hankatrog og
handkörfur sem fari með fiæðslu-
starf norðan heiða. Það skulu þessir
menn vita, hefúr Sverrir sagt, að það
er illt að egna óbilgjaman. Enda fá
þeir það óþvegið og engu eirt og
engum hlíft. Og hana nú.
Það er sko munur að hafa slíka
menn í valdastólum. Sérstaklega í
menningar- og menntamálum þar
sem menn eins og Sturla hafa haldið
að þeir kæmust upp með allan and-
skotann. Eins og til dæmis það að
vilja ráða sínum málum sjálfir. Það
er kominn tími til að þessir plötu-
sláttarmenn átti sig á því að til er
menntamálaráðherra sem heitir
Sverrir Hermannsson og veit hvað
hann syngur. Og veit hvað hann
segir. Það er kristalklárt að Sverrir
veit nákvæmlega hvað hann segir
þegar hann rekur mann og annan
og lætur þá hafa það óþvegið í sí-
manum frá Djúpavogi.
Nú um helgina hefur Sverrir snúið
aftur og búist var við utandagskrár-
umræðum á Alþingi í dag vegna
þessa máls. Þar mun hann tala við
hina pólitísku riddara með tveim
hrutshomum. Hann ætlar að fletta
ofan af Sturlu og segja sannar sögur
af þessum fræðslustjóra og verður
það áreiðanlega spennandi frásögn.
Það er að minnsta kosti ekki á hveij-
um degi sem ráðherrar taka það sér
fyrir hendur að rekja æviferil ein-
stakra íslendinga með hliðsjón af
sakaskranni. Stundum flytja þeir
minni látinna alþingismanna niðri á
Alþingi og er þá talað fallega um
hina latnu. Það verður sennilega
ekki talað fallega um Sturlu. Hann
er heldur ekki látinn, bara rekinn.
Já, Dagfari stendur með Sverri.
Það em svona menn sem við þurfúm
við stjómvölinn. Menn sem reka og
rífa kjaft og láta embættismenn ekki
komast upp með það að segja frá því
opinberlega hvað þeir gera í starf-
inu. Sverrir á að reka fleiri. Það er
af nógu að taka.
Dagfari