Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.1987, Síða 10

Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.1987, Síða 10
10 FIMMTUDAGUR 23. JÚLÍ 1987. Útlönd__________________________i Sjöunda ályktun sinnar tegundar fiá stofnun SÞ Fastafulltrúar í öryggisráði SÞ hafa beitt neitunarvaldi sinu óspart. Á þessari mynd situr fulltrúi Sovétríkjanna þungbrýnn meðan aðrir fulltrúar greiða atkvæði með ályktun um brotthvarf erlendra herja frá Afganistan. Hann beitti síðan neitunarvaldi gegn ályktuninni. Fastafulltrúarnir hafa nú, í fyrsta sinn um langt árabil, náð saman um aðgerðir til þess að koma í veg fyrir að heimsfriði verði stefnt i hættu. Það eitt, út af fyrir sig, er talið merkilegt. Ályktun sú, sem öryggisráð Sam- einuðu þjóðanna samþykkti nú í vikunni, þar sem þess er krafist að íranar og írakar leggi þegar niður vopn í styrjöld sinni og leiti sátta í deilum sínum, er hin fyrsta sem ráð- ið lætur frá sér fara þau sjö ár sem styrjöldin hefurstaðið. Öryggisráðið hefur ennfremur aðeins sex sinnum áður samþykkt ályktanir þar sem beitt er ákvæðum sjöunda kafla stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna. Sjöundi kafli stofnsáttmálans bind- ur allar aðildarþjóðir til þess að hlíta ákvæðum ályktana öryggisráðsins en sæta ella viðskiptalegum, stjórn- málalegum eða jafnvel hernaðarleg- um þvingunaraðgerðum af hálfu samtakanna. Allir samþykkir Til þess að öryggisráð Sameinuðu þjóðanna láti fara frá sér ályktun af þessu tagi verða allir fastafulltrúar ráðsins að vera henni samþykkir. Fastafulltrúarnir eru frá Bandaríkj- unum, Sovétríkjunum, Frakklandi, Bretlandi og Kína. Hver og einn þeirra hefur neitunarvald sem hefur verið óspart beitt. Aðeins einu sinni í sögu samtak- anna hefur öryggisráðið samþykkt ályktun sem einhver fastafulltrúi var andvígur. Það var árið 1950 og fjall- aði ályktunin um átökin milli kóresku ríkjanna tveggja, Suður- Kóreu og Norður-Kóreu. Sovétmenn, sem studdu N-Kóreuinenn í átökun- um, voru mótfallnir ályktun ráðsins. Þeir voru þó jafnframt að mótmæla vinnubrögðum öryggisráðsins með því að mæta ekki á fundi og voru því ekki til staðar til að beita neitun- arvaldi sínu. Sjöundi kaflinn Sjöundi kafli stofnsáttmála Sam- einuðu þjóðanna fjallar um aðgerðir þær sem grípa skal til ef friði í heim- inum þykir ógnað, ef hann er beinlín- is rofinn eða ef eitt ríki ræðst á annað. I upphafi kaflans er svo kveðið á að öryggisráðið skuli, í samræmi við greinar 41 og 42, ákveða hvaða að- gerða skuli gripið til, í því skyni að viðhalda heimsfriði eða koma á friði ef hann hefur verið rofinn. Grein 41 lýtur að aðgerðum sem ekki fela í sér beitingu hervalds. Grein 42 heimilar svo öryggisráðinu að beita landher, sjóher eða lofther ef aðrar aðferðir hafa verið árang- urslausar eða virðast ekki vænlegar til árangurs. Kórea - Persaflói Kóreumálið er hið eina sem gengið hefur svo langt að öryggisráð S.Þ. sendi herlið á vettvang til þess að taka virkan þátt í bardögum. Eins og fyrr segir var ályktun ráðs- ins vegna árásar hersveita kommún- ista í N-Kóreu inn í S-Kóreu samþykkt árið 1950. Kóreustríðið stóð í þrjú ár og endaði með vopna- hléi, án þess að annar hvor aðilinn væri sigurvegari. Bandaríkjamenn sáu um stríðsreksturinn af hálfu ríkja S.Þ. að mestu leyti, enda er það hlutur þeirra að styrjöldinni sem einna helst er minnst í dag. Fyrsta ályktun öryggisráðsins, þar sem ákvæðum sjöunda kaflans var beitt, var þó samþykkt tveim árum áður, eða 15. júlí 1948. Hún varðaði átök milli ísraela og araba og fyrir- skipaði tafarlaust vopnahlé í Jerú- salem innan sólarhrings. Var vopnahlésnefnd samtakanna fyrir- skipað að grípa til hverra þeirra aðgerða sem nauðsynlegar kynnu að verða til að framfylgja ályktuninni. Af öðrum slíkum ályktunum má nefna hafnbannið gegn uppreisnar- stjórninni í Ródesíu sem nú er Zimbabwe. Ályktun ráðsins og að- gerðir voru að undirlagi bresku stjórnarinnar, árið 1966, þegar Ród- esía lýsti yfir sjálfstæði sínu frá Bretlandi. Síðasta ályktun, sem byggir á sjö- unda kaflanum, þar til nú í vikunni, var gerð til að koma á hafnbanni á Suður-Afríku. Það hafnbann stendui enn. Lítill árangur Yfirleitt bera ályktanir öryggis- ráðsins fremur lítinn árangur. Ródesíumenn fundu ótal leiðir til þess að komast fram hjá hafnbann- inu, meðal annars með því að flytja mikið inn gegnum Suður-Afríku. Suður-Afríka hefur einnig fundið sínar leiðir og hefur hafnbannið ekki unnið efnahagslífi landsins verulegt tjón þótt það hafi staðið í tíu ár. Öryggisráð S Þ hefur ekki til þessa fengist til að gera víðtækari aðgerðir gegn Suður-Afríku, þrátt fyrir mik- inn þrýsting margra Áfríkuríkja, sem fella sig illa við kynþáttaaðskilnað- arstefnu stjórnvalda þar í landi. Bandaríkjamenn og Bretar hafa ít- rekað beitt neitunarvaldi sínu í slíkum málum. Sú beiting á neitunarvaldi gæti komið þeim í koll nú ef þessi ríki vilja ganga lengra í aðgerðum gegn styrjaldaraðilum við Persaflóann. Bandaríkjamenn halda því fram að þessi nýjasta ályktun hafi sérstöðu þar sem hún sé sú fyrsta sem ætlað sé að stöðva styrjöld sem þegar stendur yfir. Fordæmi þau, sem gefin voru í átökum ísraela og araba, svo og Kóreustyrjöldin, sýna þó að svo er ekki. Hvort þessi ályktun nær tilgangi sinum er óvíst í dag. íranar hafa þegar lýst því yfir að þeim þyki hún óréttmæt þar sem hún tilgreini ekki íraka sem upphafsmenn að átökun- um. Telja þeir sig því ekki geta lotið ákvæðum ályktunarinnar. Viðurlög þau, sem öryggisráðið getur beitt í byijun, til dæmis bann við vopnasölu til styrjaldaraðila, eru ekki líkleg til að vera mikils megn- ug. Bæði ríkin hafa leiðir til að komast fram hjá slíku banni. Þessi ályktun er þó merkileg fyrir þær sakir að með henni hefur tekist að fá alla fastafulltrúa í öryggisráði S Þ til þess að takast í sameiningu á við vandamál sem óneitanlega ógn- ar heimsfriði í dag. Við lofum því semskiptirmestu máli: GÓÐRI ÞJÓNUSTU Verð og tæknileg útfærsla við allra hæfi Borgartúni 20 Sími 2-67-88 Ewópuþingið ætlar að reka af sér slyðruorðið Skiptar skoðanir eru um Evrópu- þingið og er það ýmist kallað ímynd lýðræðis í Evrópu eða kjaftasam- kunda stjóramálamanna. Sjálfir halda meðlimir þingsins hinu íyrmefiida fram en gagnrýnd- endur þess aðhyllast síðari skilgrein- inguna. Og það meira að segja sumir embættismenn annarra stofriana Evrópubandalagsins. í þessum mánuði voru þinginu veitt frekari völd til þess að stöðva og bafa áhrif á ákvarðanir Evrópu- bandalagsins. Eru þingmenn ákveðnir í að sanna að þeir geti ver- ið með um að taka ákvarðanir í stærsta efhahagsbandalagi heimsins. Forseti þingsins, Plumb lávarður frá Bretlandi, þykir það orð, sem farið hefur af þinginu að undan- fömu, hræðilegt og leggur hann áherslu á að þetta þing, sem fimm hundruð og átján þingmenn tólf þjóða eru kjömir á í beinum kosn- ingum, sé hvorki meira né minna en rödd allrar Evrópu. Lítill gaumur gefinn Það eru ráðherrar Evrópubanda- lagsins sem taka flestar mikilvægar ákvarðanir og stundum er tekið meira mark á þinginu utan banda- lagsins en innan þess. I aðildarlönd- unum er lítill gaumur gefinn að aðgerðum þingsins varðandi mann- réttindamál en þær eru álitnar mikilvægar þar sem fólk berst fyrir frelsi sínu, fullyrða þingmennimir. Taka þeir fram að líta megi á það eins og „Litlu Sameinuðu þjóðim- ar“. Raunveruleg völd Evrópuþingsins hafa verið lítil að undanfömu og það hefur fengið það orð á sig að vera eins og pirraður krakki sem aðeins getur tafið eða kvartað undan ákvörðunum sem teknar hafa verið annars staðar. Umræðumar fara fram á níu tungumálum og er kostnaður við starfsemi túlka og þýðenda fjömtíu prósent af fjárlögum þingsins. Til viðbótar kemur kostnaður við skrif- stofuhald í Luxemburg og Brussel en mánaðarfundir þingmanna eru haldnir í Strasbourg i Frakklandi. Fulltrúar áttatíu flokka Þingmennfrnir em fulltrúar átta- tíu stjómmálaflokka allt frá öfga- sinnuðum hægri flokki Le Pen i Frakklandi til stjómmálavængs að- skilnaðarhreyfingar Baska á Spáni. Þar til í þessum mánuði einskorð- uðust völd Evrópuþingsins við að tefja ákvarðanir ráðherra með því að neita að ræða þær. Áður en hægt er að hrinda ákvörðunum í fram- kvæmd þurfa ráðleggingar þingsins að vera fyrir hendi. Evrópuþingið hefur þó haft vald til að hafna árleg- um fjárlögum Evrópubandalagsins. Breytinga að vænta Útvíkkað valdsvið þingsins hefur í för með sér að nú verður að leggja fram tvisvar fyrir þingið lagatillögur Evrópubandalagsins og þar með get- ur þingið tafið enn lengur til þess að knýja fram breytingar á því sem það er ekki samþykkt. Einnig getur Evrópuþingið hindrað inngöngu nýrra meðlima í Evrópubandalagið og hindrað viðskiptasamninga við ríki sem ekki eiga aðild að því. Rétt- ur þess til að hafna fjárlögum er óskertur. Þingmönnum er umhugað um að benda á að Evrópuþingið sé eini vængur Evrópubandalagsins sem menn em kjömir á í beinum kosn- ingum. Einnig benda þeir á að ákvarðanir, sem ráðherrar banda- lagsins em sífellt að taka bak við luktar dyr, séu ólýðræðislegar. Með tilkomu aukins valdsviðs Evrópu- þingsins sé nú hins vegar breytinga að vænta. Aðalstöðvar Evrópuþingsins i Luxemburg. Umsjón: Ingibjörg Bára Sveinsdóttir og Halldór Valdimarsson

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.