Dagblaðið Vísir - DV - 22.09.1988, Blaðsíða 18

18
Erlendir fréttaritarar
FIMMTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1988.
DV
Danir hræðast áhrif
sameinaðs markaðar
Þýskir kaupmenn hafa hagnast vel á verslunarferðum Dana suður á bóg-
inn. Sameinaður markaður Evrópubandalagsins mun þó verða til þess að
tekjur af landamæraversluninni hverfa. Sjálfir óttast Danir að kröfur um
samræmingu ýmissa gjalda verði til þess að velferðarsamfélag þeirra bíði
hnekki.
Sumarliði tsleifsson, DV, Árósum;
Innkaupaferðir til Þýskalands eru
hluti af daglegu lífi margra Dana.
Fólk streymir yfir landamærin til
þess að kaupa bjór, sykur, rafmagns-
tæki og áfengi svo nokkuð sé nefnt.
Allt er þetta miklu ódýrara þegar
komið er yfir til nágrannans í suðri.
Þeir sem búa næst landamærunum
fara jafnvel reglulega yfir þau til
þess að kaupa bensín.
Þýsk verslunarfyrirtæki leggja sitt
af mörkum til þess að laða Dani yfir
landamærin. Þau bjóða ókeypis ferð-
ir frá mörgum dönskum bæjum til
Þýskalands.
Skattagleði
Skýringin á hinum mikla mun á
verðlagi í löndunum tveimur er fyrst
og fremst sú mikla skattagleði sem
hefur ríkt í Danmörku. í mörgum
tilvikum eru óbeinir skattar stærstur
hluti vöruverðs. Á það til dæmis við
um bíla. Og Danir leggja há gjöld á
bjór og áfengi. í flestum öðrum Evr-
ópubandalagslöndum eru gjöldin
miklu lægri og sums staðar engin.
Þýskalandsmegin hafa margir
verslunareigendur hagnast vel á
landamæraversluninni. En nú bend-
ir margt til þess að sú tekjulind
hverfi innan fárra ára. Árið 1992 á
sameinaður markaður Evrópu-
bandalagsríkjanna að vera orðinn
staðreynd ef áætlanirnar standast.
Tollar hverfa
Þaö þýðir meðal annars að tollar
og önnur gjöld á vörum, sem eru
fluttar yfir landamæri, hverfa. F)ár-
magn á sömuleiðis að geta streymt
óhindrað milli landanna.
En auk þess er gerö sú krafa aö
álögur hins opinbera á vörur og þjón-
ustu veröi svipaðar til þess að ekki
verði mikiö misræmi í verðlagi.
Verði það gert mun það hafa í fór
með sér mikla lækkun á ýmsum
vörutegundum hér í landi og þar meö
afnám landamæraverslunarinnar.
Samræming þessara gjalda er nú
meðal umræðuefna á fundi fjármála-
ráðherra Evrópubandalagsríkjanna
sem er haldinn þessa dagana á Krít.
Gífurlegt tekjutap
Þar hefur komið í ljós að ýmsar
þjóðir, ekki síst Danir, eiga erfitt með
aö sætta sig við þær kröfur sem eru
gerðar í þessum efnum. Er ástæðan
fyrst og fremst sú að það myndi þýða
gífurlegt tekjutap fyrir ríkissjóð
Dana og þar með mikinn niðurskurð
á samneyslu í landinu. Óttast ýmsir
að velferðarsamfélagið, sem hefur
verið byggt upp á undanförnum ára-
tugum, muni bíða hnekki ef farið
verður eftir þeim kröfum sem ráð-
andi öfl innan Evrópubandalagsins
gera um samræmingu gjaldanna.
Vafalaust hafa tekjusjónarmið
danska ríkisins verið ráðandi en
Danir hafa einnig bent á fleiri rök-
semdir fyrir því að hafa há gjöld á
ýmsum vörum.
Erlend áhrif
Þeir telja sjálfsagt að leggja há gjöld
á tóbak og áfengi af heilsufarsástæð-
um. Sömuleiðis halda þeir fast við
þá skoðun sína að síaukin mengun
umhverfis hvetji til hárrar skattlagn-
ingar á bOa og bensin. Hafa Danir
hvátt aðrar aöildarþjóðir bandalags-
ins til að fara að dæmi sínu í þessum
efnum.
Gagnrýni á hinn sameinaöa mark-
að er sprottinn af fleiri orsökum en
ótta við aö velferðarkerfið danska
bíði hnekki. Margir eru einnig
hræddir viö að erlend áhrif í landinu
verði alltof mikil. Þegar Danir gengu
í Evrópubandalagiö óttuðust margir
aö útlendingar, sérstaklega Þjóöverj-
ar, myndu flæða yfir landið og kaupa
sumarhús í stórum stíl.
Undanþágan framlengd
Til þess að hindra þetta og kveða
niður gagnrýni almennings fengu
dönsk stjómvöld sett sérákvæði þess
efnis að ekki væri heimilt að selja
útlendingum sumarhús. Nú nýlega
stóð tO aö afnema þessa undanþágu
þegjandi og hljóðalaust. En eftir að
bent var á í fjölmiðlum að þetta stæði
til tók ríkisstjórnin ákvörðun um að
fá undanþáguna framlengda enn um
sinn. Tókst það en fyrirvari Dana
verður tæplega látinn gOda til fram-
búðar.
Hér í landi hafa sömuleiðis verið
háværar gagnrýnisraddir á kaup út-
lendinga á dönskum fyrirtækjum.
Hefur veriö bent á að ef fram heldur
sem horfir komist verulegur hluti af
dönsku atvinnulífi undir áhrifavald
útlendra stórfyrirtækja.
Einokunarhringar
Þegar Danir gengu í Evrópubanda-
lagið var mikO andstaða við þá
ákvörðun. Svo er enn og er jafnvel
talið að ekki sé meiri andstaða við
bandalagið í nokkru öðru aðildar-
ríki. Eru andstæðingar bandalagsins
skipulagöir í samtökum sem hafa
allmikil umsvif. Hafa þeir boöið fram
tO þings Evrópubandalagsins og eiga
þar fulltrúa. Að undanfömu hafa
samtökin breytt um stefnu og segja
að höfuðverkefnið sé ekki lengur að
berjast fyrir úrsögn úr bandalaginu
heldur beina spjótum sínum gegn
hinum sameinaða markaði. Telja
þeir að einokunarhringar muni hafa
þar tögl og hagldir og sjálfræði þjóða
verði lítils virt.
Útflutningsmöguleikar
Þeir eru þó mun fleiri sem styðja
aðild að Evrópubandalaginu en þeir
sem eru óánægðir. Danskir atvinnu-
rekendur telja að með þessum sam-
einaða markaði opnist þeim miklir
möguleikar til aukinnar framleiðslu
og útflutnings.
Verkalýöshreyfingin hefur sömu-
leiðis stutt aðild að Evrópubandalag-
inu, ekki síst' af þeirri ástæðu að von-
ast er til að stærri markaður og auk-
inn útflutningur leiði til aukinnar
atvinnu. Atvinnuleysi í Danmörku
er nú hátt í 9 prósent og eitt stærsta
mein samfélagsins að margra áhti.
Danir eiga einir Norðurlandaþjóða
aðild að Evrópubandalaginu. Þrátt
fyrir að þessar þjóðir hafi gert margs
konar samninga við bandalagið jafn-
ast þaö ekki á við fulla aðOd.
Inn bakdyramegin
Komið hefur í ljós að það eru ekki
einungis danskir atvinnurekendur
sem hugsa sér gott til glóðarinnar
þegar hinn sameinaði markaður
verður að veruleika. Margir norskir
og sænskir atvinnurekendur ætla sér
að nota Danmörku til þess að komast
bakdyramegin inn í hlýjuna. Hafa
bæði Norðmenn og Svíar fiárfest
drjúgt hér í landi að undanförnu til
þess að tryggja sér og framleiðslu-
vörum sínum óheftan aðgang að hin-
um sameinaða markaði.
Ekki hefur spillt fyrir aö fyrirtæki
eru ódýr vegna hins erfiða efnahags-
ástands sem verið hefur í landinu að
undanförnu, að sögn norskra fiár-
festingaraðila.
Einnig verður vart við sama áhuga
í Finnlandi. Þegar Schlúter, forsætis-
ráðherra Dana, var í opinberri heim-
sókn i Finnlandi nýlega voru Evr-
ópubandalagið og viðskiptamál efst á
baugi. Óskuðu Finnar eftir því aö
Danir gættu hagsmuna þeirra innan
bandalagsins.
Hefur sú sérstaða Dana að eiga
aðild að Evrópubandalaginu vafa-
laust styrkt stöðu þeirra gagnvart
hinum Norðurlandaþjóðunum.
■ Dýrahald
ViÖ fengum okkur tvær um daginn,
bara fyrir krakkana, þær eru
svo sætar......svona fyrst ”
4*
4»
4»
- og nú vantar okkur töframann! ek
smAauglýsingar
SÍMI 27Ó22
Berjast gegn verðbólgu með
auknum kjötinnflutningi
Pétur L. Pétursson, DV, Baroelona;
Spænski fiármálaráðherrann
hefur boðað stóraukinn innflutn-
ing á kjöti, fiski, grænmeti og
ávöxtum. Tilgangurinn er aö reyna
að ná niður verðbólgu en í ágúst-
mánuði hækkaði vísitala fram-
færslukostnaðar um 3,9 stig.
Spænska sfiómin hafði sett sér
það markmiö að verðbólgan yrði
ekki meiri en 3 prósent á árinu.
Hækkun framfærsluvísitölunnar
hefur gert þau áform að engu og
hefur stjórnin því boöaö harðar
aögeröir í verðlagsmálum.
Hækkunin í ágúst þykir mikil
ótíöindi fyrir sfiórnina því hún
hefur nýlokið stórri lotu í lfiara-
samningunum. Allir samningar,
sem gerðir hafa verið aö undan-
förnu, innihalda rautt strik við 3
prósent verðbólgu á árinu. Ef ekki
á að koma til endurskoðun samn-
inga veröur sfiórninni að takast að
ná verðbólgunni niður næstu fióra
mánuði, annars er voöinn vís.
Þjóðin kölluð til samstarfs
Aðgeröirnar, sem boðaðar hafá
verið, fela í sér stóraukinn inn-
flutning eins og áður segir. Inn-
flutningurinn á að veita innlendum
framleiðendum aðhald og sam-
keppni þannig að verðhækkanir
fari ekki fram úr hófi. Til aö tryggja
þetta hefur sfiórnin kallað þjóöina
til samstarfs viö verðlagseftirlit.
Neytandinn er hvattur til aö snið-
ganga þær vörur sem eru á óeðli-
lega háu verði. Aðeins þannig sé
hægt aö stemma stigu við verð-
bólgunni.
Krefjast afsagnar
Verkalýðfélög eru vantrúuð á að
sfiórninni takist að ná niður verð-.
bólgunni og hafa krafist tafarlausr-
ar afsagnar fiármálaráðherrans á
grundvelli þess að honum hafi mis-
tekist í meginmarkmiðum sfióm-
arinnar. Þau hafa einnig krafist
þess aö samningar verði endur-
skoðaðir hið fyrsta.
Það er þó ekkert sem bendir til
þess aö stjómin ætli sér að hlíta
tilmælum verkalýðsforystunnar.
Hún heldur því fram að enn sé
ekki öll nótt úti, aö enn sé hægt aö
stemma stigu viö verðbólgunni.
Rök sfiómarinnar eru þau aö
hækkun framfærsluvísitölu sé svo
lítil að hægt sé aö hafa stjórn á
henni. Hækkunin sé einnig bein
afleiðing þess að hagvöxtur á Spáni
sé mun hraöari en í nágrannalönd-
unum.
Einnig hafi minnkandi atvinnu-
leysi sitt að segja, en í ágústmánuði
var tala atvinnulausra komin rúö-
ur í 18 prósent vinnufærra manna.
Þessi tala er þó ekki meö öllu rétt
því til atvinnulausra teljast ekki
heiraavinnandi húsmæður né þeir
atvinnuleysingjar sem eru á nám-
skeiðum hjá vinnumálastofnun-
inni.