Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.1988, Blaðsíða 11

ÞRIÐJUDAGUR 25. OKTÓBER 1988.
11
Utlönd
Gorbatsjov setur sitt
folk í æðstu stöður
Mikhail Gorbatsjov er óumdeilanlega sterki maöurinn í Kreml eftir uppstokkunina fyrr i þessum mánuði.
Mynd Lurie
Um helgina voru stofnuö í Litháen
grasrótarsamtök sem hafa stefnu
sem um margt er svipuð þeirri
stefnu sem Mikhail Gorbatsjov
Sovétleiðtogi hefur verið að reyna
að hrinda í framkvæmd. Raunar
ganga Litháar lengra og vilja losna
undan algerum yfirráðum Sovét-
ríkjanna og hafa ályktað um að
lýðveldið losi sig undan efnahags-
legum yfirráðum Sovétríkjanna.
Telja verður mjög líklegt að sú
hraða atburðarás, sem orðið hefur
í Litháen í þessum mánuði, sé til
komin vegna þeirrar uppstokkun-
ar sem varð í sovéska stjómkerfmu
fyrr í þessum mánuði.
Það má búast við að áhrifa upp-
stokkunarinnar í Kreml komi til
með að gæta verulega á næstu
árum og jafnvel um alla framtíð.
Enn hefur heimurinn ekki fengið
að sjá neinar stórbreytingar á
stefnu enda varla von því að nýir
menn þurfa tíma til að hrinda
áformum sínum í framkvæmd.
Gorbatsjov sigurvegari
Á þessari stundu er hins vegar
rík ástæða til að skoða þær manna-
breytingar, sem urðu í Kreml, og
reyna að átta sig á því hvaða áhrif
þær líklega munu hafa í framtíð-
inni. Best er að gera slikt með því
að skoöa hverjir það eru sem eru
farnir út og hverjir eru komnir inn.
Það er ljóst að sigurvegarinn í
uppstokkuninni var Gorbatsjov
sjálfur. Hann barði í borðið og
keyrði í gegn breytingar sem hann
taldi nauðsynlegar. Gorbatsjov hef-
ur talið að hann væri orðinn nógu
sterkur til að geta látið sverfa til
stáls gegn'þeim sem eru andsnúnir
stefnu hans í flokknum eða nýtast
honum ekki við framkvæmd henn-
ar.
Nú er svo komið að einungis þrír
af tólf meðlimum stjórnmálaráðs
Sovétríkjanna eru ekki skipaðir af
Gorbatsjov. Leið Gorbatsjovs til
valda hefur verið fljótfarin og hann
hefur þurft að færa menn upp, niö-
ur og til hliðar á ferð sinni.
í byrjun október neyddi Gor-
batsjov Andrei Gromyko, sem er
sjötíu og níu ára gamall, til aö
draga sig í hlé sem forseti landsins.
Gromyko er merkisberi gamalla
tíma og hefur þjónað sex leiðtogum,
þar af sem utanríkisráðherra í tutt-
ugu og átta ár. Það var Gorbatsjov
sjálfur sem tók við forsetaembætti
og er þar með orðinn fullgildur
þjóðhöfðingi.
Annar maður, sem mikil áhrif
hefur haft á utanríkisstefnu Sovét-
ríkjanna í áratugi, er Anatoli Do-
brynin sem í tuttugu og fjögur ár
var sendiherra í Washington. Hann
varð helsti ráðgjafi Gorbatsjovs í
utanríkismálum árið 1986 en ef til
vill telur Gorbatsjov hann minna
um of á hðna tíð. Hann var látinn
hætta nú í byijun mánaðarins.
Hugmyndafræðingur flokksins,
Yegor Ligatsjov, sem er sextíu og
sjö ára, fékk líka að sjá rauða
spjaldið hjá Gorbatsjov. Ligatsjov
hefur oft verið í opinberri andstöðu
við Gorbatsjov en staða hans hafði
verið tahn sterk engu aö síður.
Hann var annar valdamesti maður
stjórnmálaráðsins. Ligatsjov var
færður í eitt óvinsælasta embætti
sem til er innan Sovétríkjanna, en
það er umsjón landbúnaðarmála
sem eru í miklum ólestri í Sovét-
ríkjunum.
Viktor Sébrikov, yfirmaður KGB,
var fluttur yfir í að stjórna nefnd
sem á að marka endurbótastefnu í
dómsmálum. Þetta verður að telj-
ast stöðulækkun.
Gorbatsjov kom sínu fólki að
í stað þessa fólks og annarra sem
voru látnir hætta eöa hrókað tii á
annan hátt kom fólk sem virðist
eiga þaö helst sameiginlegt aö það
er yngra en venjan hefur verið með
æðstu menn Sovétríkjanna og það
er hlynnt stefnu Gorbatsjovs.
Vadim Medvedev, fimmtíu og níu
ára gamah, er nýi hugmyndafræð-
ingurinn í flokknum. Hann var
einnig gerður að fullgildum með-
limi í stjórnmálaráðinu og þykir
frami hans á skömmum tíma með
ólíkindum. Enn er ekki ljóst hvort
hann verður annar valdamesti
maðurinn í stjórnmálaráðinu en
tahð er mjög líklegt að svo verði,
því hugmyndafræðingum flokks-
ins hefur ahtaf verið gert mjög hátt
undir höfði.
Alexandér Jakovlev, sextíu og
fjögurra ára, sem var í tíu ár sendi-
herra í Kanada, tók við af Dobryn-
in sem helsti ráðgjafi í utanríkis-
málum. Hann er maður sem ekki
virðist vera rígbundinn í hugsun-
argang gamla tímahs hvað utanrík-
ismál varðar, maður að skapi Gor-
batsjovs.
Vladimir Krjúskov, sextíu og
fjögurra ára, sem hefur stjórnað
njósnum KGB erlendis síðan 1974,
tók við sem yfirmaður KGB.
Kijúskov var undir handarjaðri
Andropovs, eins og Gorbatsjov, og
Gorbatsjov þekkir hann vel og
treystir að talið er.
Alexandra Birjúkova, fimmtíu og
níu ára, er sérfræðingur í neyt-
endamálum fyrir miðnefnd flokks-
ins. Hún var gerð að meðlimi
stjórnmálaráðsins án atkvæðis-
réttar og er fyrsta konan í tuttugu
og sjö ár til að gegna slíkri stöðu.
Anatoli Lúkjanov, fimmtiu og
átta ára, er náinn vinur Gor-
batsjovs. Hann var gerður að með-
limi í stjórnmálaráðinu án atkvæð-
isréttar og einnig gerður að fyrsta
varaforseta í ríkisstjórninni.
Mörgum öðrum var hrókað fram
og til baka í uppskiptunum en þaö
sem hér er talið að ofan gefur þó
til kynna í hvaða átt breytingarnar.
stefna. Gorbatsjov hefur komiö inn
fólki sem honum er þóknanlegt og
líklegt þykir til að fylgja honum að
málum og á móti hefur hann losað
sig við þá sem hann heldur að séu
dragbítar á framkvæmd stefnu
þeirrar sem kennd er við endur-
reisn. Sumir þeirra hafa jafnvel
lýst sig andvíga stefnunni.
Breytingar að gömlum hætti
Svo virðist því sem þess sé að
•vænta að stefna Gorbatsjovs eigi
nú meiri möguleika en áður á að
komast að fullu í framkvæmd. Sú
stefna felst í að opna sovéskt þjóð-
félag og nýta sér vissa hluti sem
hingað til hafa verið á bannlista þar
í landi. Nú virðist sem auka eigi
fijálsræði upp að einhverju marki.
Það vekur hins vegar athygli að
breytingarnar fóru fram á dæmi-
gerðan sovéskan hátt. Inn gekk
hinn sterki leiðtogi og stjórnaði
mannaskiptum með harðri hendi.
Þetta voru ekki breytingar sem al-
menningur kom í gegn eða hafði
yfirleitt nokkra hugmynd um fyrr
en eftir á.
í þeim efnum hefur ekkert breyst.
Lýðræði er ekki til nema í orði í
Sovétríkjunum og því fer fjarri að
Sovétríkin séu nú nær lýðræði en
fyrir daga Gorbatsjovss, þótt frelsi
fólks hafi verið aukið eitthvað á
vissum sviðum.
Frelsi fólks hefur verið aukið
vegna þess að það er í þágu Kreml-
verja að nýta sér þá kosti sem fylgja
auknu frelsi fólks, en það er allt
sem bendir til þéss að þær þjóð-
félagsbreytingar, sem nú er verið
að gera í Sovétríkjunum, séu til
þess ætlaðar að styrkja stöðu
Kommúnistaflokksins en ekki
auka frelsi almennings meir en
bráðnauðsynlegt þykir.
Canon
Ljósritunarvélar
FC-3, 43.600 stgr.
FC-5, 46.300 stgr.
Skrifvélin, sími 685277
IMÚMER 680780

Gunnar Ásgeirsson hf.
SUÐURLANDSBRAUT16