Dagblaðið Vísir - DV - 24.08.1991, Blaðsíða 13

LAUGARDAGUR 24. ÁGÚST 1991.
13
einkum heimabrugguöu áfengi, og
var því jafnan oröinn slompaður þeg-
ar leið á daginn. Jeltsín-hjónin voru
aftarlega í röðinni og þegar kom að
því að ausa soninn vatni var prestin-
um varla sjálfrátt lengur. Hann
missti Jeltsín í skímarfontinn,
stærðar kerald, fulit af vatni, og
vegna uppistandsins, sem varð í
kirkjunni, gleymdist að fiska hann
upp aftur.
A endanum tók móðir hans, Klav-
día, við sér og drengnum var bjargað
frá drukknum. Þegar prestur sá að
þetta yngsta sóknarbam hans var
enn á lífi drafaði í honum: „Þetta
verður hraustur náungi. Ég skíri
hann Borís.“ Þannig festist bjarnar-
nafnið við Borís Níkolajvítsj en sjálf-
ur segist hann hafa lítinn áhuga á
trúmálum eftir þetta, þótt hann við-
urkenni einnig að harður áróður
gegn trú í uppvextinum haíi einnig
sitt að segja.
Jeltsínfjölskyldan fór ekki var-
hluta af ofsóknum Stalíns gegn sjálf-
stæðum bændum á tímum fyrstu
fimm ára áætlunarinnar. Þessar
„efnahagsaðgerðir" kostuðu ekki
færri en tíu milljónir manna lífið.
Jeltsínamir lifðu þó af en fjölskyldan
flosnaði upp árið 1935 þegar allur
bústofninn var fallinn, ef frá er talin
ein geit.
Fjölskyldan tók sig því upp með
allar eigur sínar á handvagni og hélt
tíl námubæjarins Beresníki norðar í
Úralfjöllunum. Þar ætíaði ijöl-
skyldufaðirinn, Níkolaj Ignatevítsj,
að vinna fyrir fjölskyldunni í bygg-
ingarvinnu. í nýju heimkynnunum
fékk fjölskyldan til íbúðar eitt her-
bergi í vinnuskála fyrir tuttugu fjöl-
skyldur. Þar bjó hún næstu tíu árin,
eða til stríðsloka, fimm manns í einu
herbergi - og geitín að auki.
Harðskeyttur faðir
í sjálfsævisögu sinni lýsir Jeltsín
hörmungum þessara ára. Húsnæðið
var óeinangrað og svo hljóðbært að
ef rifist var í einu horni vissu allir
hvað var aö gerast. Á vetrum var
kuldinn óbærilegur enda engin upp-
hitun - nema geitin.
Móðir Jeltsíns vann við sauma og
ferðaðist milli fólks og tók mat sem
kaup. Jeltsín segir að foreldrar sínir
hafi verið afar ólíkir. Níkolaj var
maður bráður í skapi og lét það bitna
á fjölskyldunni ef eitthvað bjátaði á,
sem var nánast daglegt brauö.
Helsta ráð hans við uppeldi barn-
anna var að grípa til vandarins og
notaði hann óspart, nema þegar
Klavdía kona hans skarst í leikinn.
Jeltsín segir að móðir sín hafi verið
hæglát kona og þolinmóð. Hún tók
öllu því sem að höndum bar meö
jafnaðargeði, nema þegar barsmíð-
amar á börnunum gengu úr hófi.
En Níkolaj var ekki bara harð-
skeyttur heldur líka draumóramað-
ur. Árum saman reyndi hann að
finna upp vél sem gæti lagt múr-
steina. Þetta áttí að vera alsjálfvirk
vél sem blandaði steinlimið, smurði
á steinana og raðaði þeim upp í veggi.
Það er ein af bemskuminningum
Jeltsíns að horfa á föður sinn reikna
og teikna og reikna aftur en aldrei
varð vélin góða að veruleika.
Hegðun: Óviðunandi
í skóla þótti Jeltsín snemma af-
buröanemandi. í ævisögu sinni er
honum mjög annt um að tíunda allar
einkunnir sínar allt frá í barnaskóla
og er stoltur af námsafrekum sínum.
Skólagangan gekk þó ekki snurðu-
laust fyrir sig því ekki leið svo ár að
ekki stæði tíl að reka hann fyrir
ólætí.
Og á endanum var hann rekinn án
prófs á lokadegi barnaskólagöng-
unnar. Hann notaði tækifærið við
skólaslitin til að lýsa því yfir að
kennarinn væri ómögulegur og að
það ættí að reka hann. Seint og um
síðir tókst þó að bjarga málunum
með aðstoð flokksmanna í héraðinu
en í prófskírteirúnu stóð skýrum
stöfum: Hegöun: Óviðunandi.
Þetta nægði þó til að Jeltsín gat
haldið áfram námi. Fyrsta skrefið á
þeirri braut var að fara í mennta-
skóla í stórborginni Sverdlovsk. Þá
fyrst kannast hann við að hafa farið
að lifa mannsæmandi lífi og í
Sverdlovsk náði hann í fyllingu
tímans þeirri fótfestu í sovéskum
Á fyrsta degi andófsins klifraði Jeltsín upp á skriðdreka sem upphaflega
var sendur honum til höfuðs. Frá þessari stundu var valdaránið vonlaust.
Jeltsínfjölskyldan við upphaf baráttunnar árið 1989. Þarna eru eiginkonan
Naja, Borís eldri og yngri og Tanja.
stjómmálum sem hefur dugaö hon-
um tíl þessa dags.
Dýrkeypt rannsókn
á handsprengju
í Sverdlovsk kynntist hann líka
íþróttum í fyrsta sinn fyrir alvöru.
Hann segist hafa prófað allt sem í
boði var: fjölbragðaglímu, hnefa-
leika, frjálsar íþróttír og blak sem
varð uppáhaldsíþróttin. í blaki
keppti hann með liði borgarinnar í
rússnesku deildakeppninni og gat þá
fyrst ferðast og séð eitthvað annað
en Úralfjöllin.
Það háði honum þó í íþróttunum
að vinstri höndin er ekki heil. í æsku
varð hann fyrir alvarlegu slysi með
þeim afleiðingum að hann misstí tvo
fingur. Það er þess vegna sem Jeltsín
fagnar sigrum síðustu daga bara með
hægri höndina á lofti en ekki þá
vinstri.
Slysið bar þannig að að á stríðsár-
unum fékk Jeltsín, eins og leikfélag-
ar hans, óstjórnlegan áhuga á öllu
sem tengist hernaði. Eitt af því sem
þá fýsti að vita var hvað væri inni í
handsprengjum. Því gerðu þeir út
leiðangur eina nóttína og laumuðust
undir gaddavírsgirðingar inn í
vopnabúr hersins í kirkju staðarins.
Þeir fundu handsprengju og fóru
með hana út í skóg þar sem innihald-
ið var kannað. Aður en hiö sanna
kom í ljós sprakk sprengjan. Jeltsín
man ekki meira af þessu ævintýri en
læknum tókst að gera að sárum hans
en urðu að taka af þumalfingur og
vísifingur.
Útlærður í marxisma
Að loknu menntaskólanámi fór
Jeltsín í tækniskólann i Sverdlovsk
og sneri sér að byggingarverkfræði.
Um tíma hafði hann þó meiri hug á
að vera skipaverkfræðingur en bygg-
ingamar urðu fyrir valinu. í verk-
fræpináminu kynntist hann Naju
konu sinni sem einnig er verkfræð-
ingur. Hún heldur þeirri reglu eigin-
kvenna sovéskra stjórnmálamanna
að vera íjarri sviðsljósunum. Þar er
Raísa Gorbatsjova eina undantekn-
ingin. Þau eiga tvær dætur, Lenu og
Tönju, og soninn Borís, sem er yngst-
ur.
Að loknu verkfræðiprófi hóf Jelt-
sín störf við byggingar í Sverdlovsk.
Þótt á ýmsu gengi við byggingamar
náði hann að vinna sig í álit hjá yfir-
mönnum sínum sem að sjálfsögðu
voru allir einarðir flokksmenn. Þar
kom því að rétt þóttí að Jeltsín yrði
sér útí um flokksskírteini.
Áður þurfti hann þó að gangast
undir próf til að sanna kunnáttu sína
í marxískum fræðum. Á prófinu var
hann m.a. beðinn að svara í hvaða
bindi og á hvaða blaðsíðu Karl Marx
fjallaði í Kapítalinu um samband
vöru og peninga. Jeltsín haföi ekki
hugmynd um svarið en reyndi að
sýnast sjálfsömggur og svaraði að
bragði: „Öðru bindi, blaðsíðu 387.“
Spyijandinn hafði ekki hugmynd
um svarið heldur en sagði: „Gott. Þú
er vel heima í Marx.“ Þar með var
Jeltsín orðinn félagi í flokknum og
opin leið til frama.
Við enda
borðsins satBrezhnev
Jeltsín segist engar efasemdir hafa
haft um ágætí Flokksins og las Lenín
í þaula tíl að standa ekki á gatí á
flokksfundum. Hann vann áfram
sem verkfræðingur en vinnan og
pólitík blönduðust æ meira saman.
Jeltsín viðurkennir að útkoman hafi
oftar en ekki orðið eintómt ragl en
flokksforystah var ánægð og það
skiptí mestu máh.
Flokksforystan var raunar það
ánægð með störf Jeltsíns aö dag
nokkurn árið 1976 var hann kallaður
til Moskvu og leiddur inn í stórt
fundarherbergi í Kreml. Við enda
borðsins sat Leonid Brezhnev og tók
á mótí gestinum með þessum orðum:
„Jæja, svo þú ætlar að taka öll völd
í Sverdlovsk." Jeltsín brást þegar við
með því að reyna aö bera af sér þenn-
an áburð. Gamli maðurinn við borðið
hló og sagði að þetta væri ákveðið.
„Þú verður aðalritari í Sverdlovsk."
Nú var Jeltsín kominn í fremstu
röð. Hann kynntíst öllum innviðum
Flokksins og kynntist flokksmönn-
um á sínu reki. Þar á meðal var aðal-
ritarinn í Stavropol, maður að nafni
Míkhaíl Gorbatsjov. Sem foringjar á
sínum svæðum urðu þeir að eiga
nokkur viðskiptí. Jeltsín varð að
kaupa korn af Gorbatsjov fyrir tímb-
ur frá Úralfjöllum.
Lýðhyllin
sterkasta vopnið
Árið 1985 fékk Gorbatsjov hús-
bóndavöldin í Kreml og kallaði þegar
á Jeltsín til að vinna með sér að
umbótum í landínu. Hann varð um
leið fuhtrúi í Æðstaráðinu og ritari
miðríefndar Kommúnistaflokkins.
Jeltsín voru þó ekki ætíaðar langset-
ur í þessum stöðum þvi hann var
rekinn árið 1987, eftir að hafa lent í
útístöðum við skriffinnana í Moskvu.
Þó féll hann ekki í ónáð því í sárabæt-
ur fékk hann embætti aðalritara
Moskvudeildarinnar.
Jeltsín stóð þó á tímamótum sem
stjórnmálamaður. Hann byrjaði á
byrjuninni aftur og leitaði á ný eftír
fulltingi manna í Moskvu og bauð sig
fram tíl setu á nýju fulltrúaþingi.
Jeltsín hlaut 89% atkvæða og var nú
búinn að ná fótfestu sem lýðræðis-
lega valinn stjórnmálamaður.
Á þinginu skarst fyrst alvarlega í
odda með honum og Gorbatsjov. í
maí á síðasta ári náði hann að fella
frambjóðanda Gorbatsjovs í kapp-
hlaupi um embættí forseta þingsins.
Og enn treystí Jeltsín stöðu sína með
öruggum sigri í fyrstu fijálsu kosn-
ingunum tíl embættís forseta rúss-
neska lýðveldisins. Þar hlaut hann
60% atkvæöa en fimm frambjóðend-
ur skiptu með sér því sem eftir var.
Valdaránsmennirnir nýföllnu virð-
ast á engan hátt hafa tekið lýðhylli
Jeltsíns með í reikninginn þegar þeir
reyndu að hreiðra um sig í Kreml
nú í vikunni. í þeirra gamla heimi
vora engir menn eins og Jeltsín tíl.
Þessi yfirsjón varð þeim að falh þótt
þeir teldu sig hafa öflugasta her
heims á bak við sig.
-GK