Dagur - 06.10.1954, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 6. október 1954
D A G U R
5
Á leið til réllð með viðkomu í Noregi
Það er alltaf fréttavon í réttum.
í því tilefni var ekið fram á Þver-
árrétt í fyrstu göngum. Á leiðinni
var ungum manni boðið sæti, þar
sem hann átti sýnilega samleið.
Kom þá í ljós, að hér var piltur
frá Ytra-Hóli í Kaupangssveit,
Hermann Sigfússon, og var hann
nýkominn heim, eftir 17 mánaða
dvöl á norskum bóndabæ. Átti
hann engrar undankomu auðið
að skrafa um veru sína meðal
norskra bænda. Fara hér á eftir
smáþættir, skrifaðir í þessu til-
efni. Það þykja að vísu engin
stórtíðindi á okkar dögum, að ung
ir menn bregði sér yfir pollinn, til
lengri eða skemmri dvalar. Engu
að síður er gaman að skyggnast
heim á búgarð hjá frændþjóð
okkar í Noregi, með íslenzkan
sveitapilt að leiðsögumanni.
Skógurinn einkennandi.
Hermann fór utan í marz í
fyrra, ráðinn ársmaður á búgarði
um 50 km. frá Osló. Snjór var þá
að mestu horfinn og gróðurinn að
gægjast upp. Margt var frábrugð-
ið því sem hér gerist, bæði heim
að bænum að líta og að heiman.
Húsaskipun var þannið, að hún
myndaði húsagarðinn, sem allir
kannast við af norskum sögum.
Húsagarðurinn er athafnasvæði
en ekki skrautgarður. Öll hús eru
úr norsku timbri. Heiman að líta
eru skógarnir einkennandi, þegar
ökrum og graslendi sleppir.
Breyta búháttum. Heyið eins og
hálmur.
Bændur á þessum slóðum eru
að breyta búskaparháttum sínum.
Nautgripum faekkar ört en korn-
yrkja og grænmetisrækt vex.
Heldur þóttj Éyfirðingnum gróf-
gert heyið af töðuvejlinum. Sleg-
ið aðeins einu sinni, seint í júní
og var grasið þá eins og hálmur.
Ekki er haft gras í sama landi
nema mest 3 ár í röð. En þá plægt
upp og skipt um ræktun, en gras-
fræi sáð annars staðar.
Korntegundirnar sem ræktaðar
voru þarna, eru hveiti, bygg og
hafrar. Grænmetisrækt er mikil
og einnig berjarækt, svo sem
hindberja, jarðarberja, sólberja o.
fl. Þá voru að sjálfsögðu bæði
svín og hænsn á búinu.
Snemma risið úr rekkju.
Snemma var risið úr rekkju,
eða hálf sex á morgnana og vinna
hafin. Kl. 7.30 var morgunverður,
smurt brauð og mjólk, Kl. 10 aft-
ur sami matur. Kl. 1 var hádeg-
isverður. Þá var hvíld til kl. 2.30
og molakaffi — ketilkaffi —
drukkið um leið og farið var út til
vinnu. Mikið og gott grænmeti
var þá jafnan á borðum og svína-
kjöt. Saltfiskur sást aldrei og sig-
inn fiskur þaðan af síður. Aftur á
móti var fiskur veiddur í vatni
rétt við túnfótinn, gedda, silung-
ur og aborri. Vinnu var hætt kl. 6
Bezta brauð í heimi!
Heimabakaða brauðið var gert
úr heimaræktuðu korni, er flutt
var til næstu myllu, en síðan
heim aftur og notað í brauðin. —
Þetta heimabakaða brauð var svo
ljúffengt, að engu öðru brauði var
líkt.
Þetta indæla brauð var bakað í
steinofni í'sérstöku húsi. Ofninn
er fyrst hitaður með þurrum skóg
viði. Þá var glóðinni kastað út og
ofninn sópaður í snatri, en brauð-
ið sett í staðinn. Bakaðist það af
þeim hita er fyrir var. Roskin
kona sá um baksturinn og mis-
tókst bökunin aldrei. Entist svo
brauðið til vikunnar. Smákökur
og annað þess konar ,,fínt brauð“
sást ekki nema við sérstök tæki-
færi og var ekki saknað.
Gaman að dorga geddur og
silung.
Mörg sumarkvöldin voru dá-
samleg. Þá var stundum farið út
á vatn til veiða. Einnig var veitt
úr landi á stöng.
Til beitu voru notuð smásíli. Af
þeim var nóg við landið og þau
voru veidd í háf um leið. Þau
voru geymd lifandi í vatni á
meðan á veiðinni stóð. Var þeim
beitt þannig, að öngullinn var
kræktur í haus þess; en eins tæpt
og hægt var. Spriklaði það svo í
vatninu og örfaði matarlyst þeirra
vatnsbúa er stærri voru. Silung-
urinn var smár og eins aborrinn,
eða 1—2 pund. En þetta er góður
matur. Oft fengust 30—40 fiskar
á kvöldi og stundum meira.
Útilega við skógarhögg.
Skógarhögg var stundað tölu-
vert á bænum. Það fannst Her-
manni skemmtilegasta vinnan. Að
vísu erfið fyi’st í stað, en vandist
þó fljótt. Þá fóru kai'lmennimir
með nesti og nýja skó út í sumar-
húsið, sem er nokkurs konar
sumarbústaður, og bjuggu sjálfir
hjá sér. Trén voru feld með exi
og bandsög. Fyrst var höggvið
með langskeptri exi nokkuð inn
í tréð. Þá var sagað á móti, þar til
ti'éð féll. Trén varð að velja eftir
settum reglum. Þau urðu líka að
falla í rétta átt. Stundum varð að
fleýga sagarfarið til að fá það til
falla í'étt. Þau voru svo „snyrt“ á
staðnum, þ. e. greinar og böi'kur
tekið af. Að vetrinum voru þau
dregin að bílveg. Þá voru stóru,
norsku hestarnir settir fyrir sleð-
ana. Þeir eru sterkir og þægir.
Síðan taka bílarnir við og flytja
timbrið í verksmiðjumar. Stærsta
pappírsverksmiðja Noregs er
þama skammt frá. Þangað fer
mikið af timbrinu, til pappírs-
vinnslu. Ekki var mikið um veiði-
dýr á þessum slóðum. Refurinn
þar er réttdræpur, hvar sem hann
finnst, eins og hér. Hérar eru
þarna í skóginum og svo hinir
litlu og skemmtilegu íkornar, sem
hoppa og stökkva með ótrúlegri
fimi milli trjátoppanna og alltaf í
góðu skapi, að því er virðist.
Þarna eru líka slöngur og högg-
ormar, en lítið áberandi og margt
smáfugla.
Akrarnir stækka.
Síðan breytt var um búskap-
arlag, stækka akrarnir óðfluga.
Vinna á þeim hófst í maíbyrjun.
Þá voru þeir herfaðir, en plægðir
að haustinu. Dráttarvélar voru
notaðar við jarðyrkjuna, nema
sums staðar gengu hestar fyrir
sáðvélinni. Yfir sumai'ið er lítið
annað að gera við akrana en úða
þá til að eyða illgresi.
Þegar kornið er þroskað hefst
komskurðurinn. Þær kornskurð-
arvélai', sem mest voru notaðar
og skila korninu bundnu í knippi
(sjálfbindarar), eru nú að hverfa
úr sögunni, en í þeirra stað eru
komnar stærri og fullkomnari
vélar, sem slá komið og þreskja
það um leið og sekkja. Þegar
þessar vélar ern notaðar gengur
kornskurðurinn mikið fljótar. En
kornið verður að vera vel þrosk-
að og akurinn þurr. Vélaþróun
og vinnutækni vex þar eins og
héx’.
Kirkja kennd við Ólaf helga.
Nokkrum sinnum var fai'ið til
messu. Messað var í kii'kju, sem
kennd er við Ólaf helga. Er það
timbui-kirkja forn en fögur. —
Kirkjusiðir eru. ekkert fi'á-
brugðnir. Söngurinn er séi'stak-
lega viðfeldinn. Ekki var þó Ól-
afskii-kjan hin eiginlega sóknar-
kii-kja. Hafði sú bi'unnið af eld-
ingu er laust niður og kveikti í
henni, svo að hún brann til kaldra
kola.
Skemmtanir.
Skemmtanir í samkomuhúsum
ungmennafélaganna, eða sveita-
böllin, eins og það er kallað hér
heima, voru frjálsleg og ánægju-
leg. Vínneyzla var nokkuð al-
menn, bæði meðal kai’la og
kvenna, en drukkið mjög í hófi
og ekki keppst við að ljúka úr
flöskunni. Aldrei sáust slagsmál
eða útúrdrukknir menn. Konur
voru ekkert frábitnar því að fá
sér bragð með, þegar svo bar
undir og fóru ekki séi'staklega í
felur með það. En þær gættu
stranglega þeirri reglu, að „allt
er bezt í hófi“. Til skemmtimar
voru oft smáleikir eða leikþættir,
oft lítið Undix-búnir, einnig gam-
anvfsur. Má segja að fólkið væri
nægjustamt á þessu sviði en naut
þess í ríkum mæli að vera saman
kvöldstund, þó skemmtiskráin
væri ekki margbrotin. Dansarnir
voru allt öðruvísi en hér. Mest
voru dansaðir alls konar hring-
dansar og þá sungið með. Annars
var spilað fyrir dansinum á
harmoniku og stundum lék
hljómsveit. Venjulega byi'juðu
skemmtanirnar kl. 8 og stóðu til
12. Þótti óhæfa að vaka fram eftir
nóttu.
Fólkið var glaðlegt og mjög
umgengnisgott og vildi allt fyi'ir
íslendinginn gera. Var það sér-
staklega lagið að leiðbeina hon-
um og gefa honum tækifæri til
að kynnast því, sem það hélt að
honum léki hugur á. Að þessu
leyti fannst Eyfirðingnum betra
að vera ókunnugur þar en meðal
ókunnugra hér heima.
Fá skíðhi snemma.
Skíðaáhugi er mjög almennur.
Vii'ðist svo að hvergi sé haldið
skíðamót í heiminum án þess að
fylgzt sé með því af hinni mestu
athygli. Allir eiga skíði og börn-
unum eru gefin skíði áður en þau
eru búin að læra að ganga.
Herþjónustan harður skóli.
Unga fólkið er óánægt yfir her-
þjónustunni, sérstaklega áhuga-
samir bændasynir. Þeir þurfa
eins og aðrir að sinna herþjónust-
unni í 16 mánuði. Þykir hún
strangur skóli en að ýmsu leyti
góðui'.
Skólafólkið hvílir sig.
Háskóla- og menntaskólafólk
flykkist upp í sveit í sumai'leyfum
sínum á sumrin. Leyfið er aðeins
2 mánuðir. Þann tíma vilja flestir
nota til hvíldar og hi'essingar í
ró og næði í einhvei’ju sumar-
húsi, helzt sem fjæi'st brauki og
bramli. Tíminn er notaður til sól-
baða, sunds og smáveiðiferða, ef
um það er að ræða og til hvíldar.
Minna ber á því að fólkið óski
eftir langferðum og almennum
skemmtunum, þennan stutta
tíma.
Eskhnóar!
Mai'gir frændur okkar í Noregi
vita engin deili á íslandi en halda
að þar séu ósviknir eskimóar með
tilheyrandi lifnaðarháttum. Hins
vegar fýsir þá mai-gt að vita þeg-
ar tækifæri gefst.
Strangt eftirlit á vegum úti.
Stranglega er þess gætt á veg-
unum að lögin séu haldin. Er tek-
ið hart á ölvun við akstur og þess
vel gætt að ökutækin fullnægi
settum reglum. Flestir eru lög-
hlýðnir, en þó kemur fyrir að
út af ber í því efni. Getur þá
hafizt harðvítugur eltingai'leikur
milli lögreglu og lögbrjóta og þá
auðvitað með tilheyrandi spenn-
ingi og gauragangi eins og gerist
í spennandi skáldsögum.
Rcglusemi og nýtni í heiði'i höfði
Þegar litið er á búskapinn í
heild, eins og hann kom útlend-
ingi fyrir sjónir eftir 17 mánaða
dvöl á norskum bóndabæ, virtist
hann tekinn af meiri festu og
alvöru en hér gerist og fjármuna
mun betur gætt en hér. Reglu-
semi og nýtni, hinar foi'nu dyggð-
ir voru í heiðri hafðar, og öll
meðfei’ð fjármuna mótaðist af
festu og hyggindum. Vei'ðmætum
var aldrei kastað á glæ.
íslendingafélagið í Oslo og Stú-
dentafélagið þar, héldu uppi fé-
lagsstarfsemi, þeim löndum til
ómetanlegrar ánægju er áttu
þess kost að njóta hennar.
Hermann Sigfúss. segist sakna
margs, þótt honum þyki gott að
vera kominn heim. Hann minnist
húsbænda sinna með séi'stakri
hlýju og yfir dvölinni ytra er
hugþekkur blær. Látum við hér
staðar numið. Það var ætlunin að
fá fréttir á réttinni að Þverá, en
við brugðum okkur í þess stað til
Noregs með Hermanni Sigfús-
syni. Þökkum við honum sam-
fylgdina og bjóðum hann vel-
kominn heim.
Dansleikur
verður á Hrafnagili laugar-
daginn 9. október. — Hefst
kl. 10 s. d.
Haukur og Kalli spila.
Veitingar.
Ungviennaj élagið.
VEÐURSPÁMENN.
Ómaklega menn ýmsum lá
og aðfinnslur við' bá magna,
þó virðast þeir menn, er veðri spá
vinsældum minnstum fagna.
Ef spárnar ei þýddust rétt, var rætt
um ruglinginn, sem þær yllu,
og bezt væri að yrði alveg hætt
að útvarpa slíkri villu.
En spámennskan einatt hér í heim
hlaut gegn vantrú að stríða.
Spámenn aðrir á undan þeim
ofsóknir máttu líða.
Þótt fengju þcir sjaldan frið né ró
og flestir hæddir og smáðir,
cftir dauðann þeir urðu þó
allir frægir og dáðir.
Eins mun fara mn alla, er hér
úrkomu og vinda kanna,
að verðleikum mctinn verður hver
veðurspámannanna.
Setjið ykkur í spámanns spor
og spámennsku látið virta. —
— Nú er lægð yfir Labrador,
líklega fer að birta.
DVERGUR.