Dagur - 21.08.1957, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 21. ágúst 1957
DAGUR
I Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSON
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Þorkell Björnsson.
Skrifstjfa í Hafnarstræti 90. — Slmi 1166.
ÁTgangurinn kostar kr. 75.00.
BlaSið kemur út á miðvikudögunt.
Galddagi er 1. júli.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
43$Í$$Í$3$$Í$$$$3$$$$3$$$$$$$$$$$$$$$$$$Í3$$$$$$$*5*
Þeir verða að skipta um yopjn
SlÐUSTU MiSSIRIN hafa verið söguleg og
lærdómsrík í stjórnmálasögunni hér á landi. Sj álf-
stæðisflokkurinn, sem lengi hefur setið í ríkis-
stjórn og "haft aðstöðu til að sitja yfir hlut ann-
arra með yfirráðum sínum í aðalpeningastofmm-
um landsins og með valdaaðstöðu á ýmsum öðrum
stöðum, varð skyndilega utan gátta. Barátta hans
gegn verkalýðnum áður fyrr, hafði skapað hon-
um svo miklar óvildir launamanna og alls verka-
fólks, að bilið varð bæði breytt og ógreitt yfir-
ferðar. Alþýðubandalagið hafnaði því félagsskap
við hann um stjórnarmyndun eftir síðustu kosn-
ingar og kom þá skýrast ,í ljós að styrkur Sjálf-
stæðisflokksins byggðist á því fyrst og fremst hve
andstæðingar hans voru sundraðir.
Sjálfstæðismenn báðu með illu og góðu um
samvinnu, en Alþýðubandalagið hlustaði aðeins á,
en hristi höfuðið. Framsóknarmenn mynduðu síð-
an nýja ríkisstjórn í samvinnu við vinnandi stéttir
og tóku til óspilltra málanna við hin margþættu
stjórnarstörf.
Síðan hefur Sjálfstæðisflokkurinn haldið uppi
skæruhernaði, en alls staðar tapað.
Fyrsta áhlaupið sem flolckurinn gerði var á
lánstraust þjóðarinnar út á við. Til útlendra frétta
stofnana voru gefnai' rangar fregnir af stjórn-
málaviðburðunum hér heima og voru þær allar á
eina bókina. Ríkisstjórninni skyldi ekki takast að
;fá lán til nauðsynlegra framkvæmda. Þessu
áhlaupi var hrundið og Morgunblaðið varð að
bera þann kross að birta fréttir af erlendum lán-
tökum vegna milligöngu Vilihjálms Þór og óvirð-
inguna af rógburðinum að auki. Við verðum að
finna önnur ráð en þau ein að níkisstjórnin fái
hvergi lán, sagði Ingólfur á. Hellu og ráðin fund-
ust. Skal hér drepið á aðeins eitt þeirra. Sjálf-
stæðisflokkurinn gerðist verkfallsflokkur og vann
leynt og ljóst að því að æsa nokkra starfsmanna-
hópa til að segja upp samningum og koma á
glundroða í efnahagslífinu, því að vinnufriðurinn
var fjöregg ríkisstjórnarinnar. Síðan hófst sú
verkfallsalda, sem Morgunblaðið og bergmál þess
út um land lýstu með feitletruðum fyrirsögnum
viku eftir viku. Mátti ætla af þessum þrálátu
fréttum um stórkostleg verkföll og samningsupp-
sögnum, að hér logaði allt í vinnudeilum. Sjálf-
stæðisflokkurinn neyddi fylgismenn sína í hópi
■atvinnurekenda til að hækka kaup starfsfólks
síns, auglýstu það áberandi og sögðu undir rós
við verkalýðsfélögin: Þetta borgum við, Ætlið
þið ekki að reyna að fá kauphækkun?
En hver eru svo hin eiginlegu verkföll, sem
Morgunblaðið, Vísir og smóblöð úti- á landi hafa
verið að auglýsa í vetur með hjálp stærsta leturs
prentsmiðjanna og í krafti hins síendurtekna. —
í Alþýðusambandi íslands eru 158 félög. Þau telja
30 þús. meðlimi. Þessi félög hafa gert verkfall:
Bakarasveinafélagið, Félag ísl. atvinnuflugmanna,
Flugvirkjafélag íslands, Félag faglærðra fram-
reiðslumanna (á kaupskipunum), og Sjómannafél.
Reykjavíkur. Það er aðgætandi, að öll eru félög
þessi í höfuðvígi Sjálfstæðisflokksins, Reykjavík.
Uti á landi hefjjr verið vinnufriður.
Yfirrhenn á kaupskipaflotanum gér-ðu svo verk-
fall sem kunnugt er. Þeir voru um 200 talsins. En
samtök þeirra eru ekki innan Alþýðusambands
íslands, heldur í Farmanna- og
fiskimannasambandi íslands.
Sannleikurinn í þessu máli er
því sá, að 5—6 hundruð manns af
30 þúsund hafa verið í verkfalli á
þessu ári.
Þær ráðstafanir, sem fjölmenn-
ustu stéttarsamtök landsins stóðu
að og ríkisstjórnin hafði forgöngu
um, hafa reynzt haldbetri en
Sjálfstæðismenn vonuðu. Verða
þeir enn á ný að skipta um víg-
stöðvar og vopn.

jjjjj ff
Tónskáld á Aknreyri.
Hinn 19. þ. m. varð Jóhann Ó.
Haraldsson 55 ára að aldri. Hann
2r fæddur 19. ágúst 1902 á Dag-
yerðareyri við Eyjaíjörð. For-
eldrar hans voru Katrín Jó-
hannsdóttir og Haraldur Pálsson,
organleikari og þekktur söng-
maður, einn af stofnendum söng-
félagsins ,,Heklu“ (1899). Jóhann
dvaldist á Dagverðareyri til 10
ára aldurs. Fór þá að Ytri-
Skjaldarvík og var þar 5 ár. Það-
an lá leið hans að Efra-Rauðalæk
á Þelamörk, og átti hann þar
heima næstu 10 ár. Gagnfræða-
próf tók hann á Akureyri. 1923 og
stundáði svo um skeið kennslu á
vetrum (heimiliskennslu), en al-
genga sveitavinnu á sumrum. Um
skeið var hann næturvörður ó
símastöð Akureyrar.
28. júní 1929 giftist hann Þor-
björgu Stefánsdóttur frá Skógum.
Eignuðust þau einn son, Ingva
Rafn, sem nú er rafvirkameistari
hér á Akureyri. Þorbjörg andað-
ist 11. desember 1931. Seinni
kona hans er María Kristjáns-
dóttir frá Skjaldarvík.
Vorið 1935 tók Jóhann að fást
við verzlunarstörf og bókhald,
einkum við bókaverzlun Þor-
steins Thorlacius, en sumarið
1942 gerðist hann endurskoðandi
við Kaunpfélag Eyfirðinga og
hefur gegnt því starfi síðan.
Jóhann er söngmaður góður og
glæsilegt tónskáld. Nokkur kór-
lög hans haía birzf á víð og dreif,
t,- d. í „Ljóðum og lögum“ Þórðar
Kristleifssosar og í söngvasafni
L. B. K. frá 1948. í viðbæti
Kirkjusöngbókar, útgefnum 1946,
eru 7 sálmalög eftir hann, en Jó-
hann hefur árum saman verið
organleikari á Möðruvöllum í
Hörgárdal og í Glæsibæ við
Eyjafjörð. — Langmestur hluti
íónsmíða Jóhanns hefur þó
hvergi birzt. Mun hann’ hafa
samið allt að 100 söhglögum.
Mest mun þar fara ’ fyrir ein-
söngslögum. Ennfremur hefur
hann samið Tög fyrir hljóðfæri,
einkum „orgel-prelúdíur“.
Jóhann hefur að mörgu leyti
verið hamingjusamur maður,
enda þótt hann hafi, eins og aðr-
ir, orðið að berjast við ýmsa erf-
iðleika (t. d. sjúkdóma). Konur
hefur hann eignast ágætar, góðan
og gegnan son, og fjölhæfar gáf-
ur hefur hann fengið í vöggugjöf.
T. d. er hann ágætur stærðfræð-
ingur, og ef hann hefði lagt stund
á leiklist, er líklegt, að á því sviði
hefði hann náð alllangt. Hann er
gæddur ríkri kímnigáfu og hefur
glatt marga með gamni sínu og
látbragðsleik.
Hitt er annað mál, að Jóhann
hefur ekki fengið að njóta hljóm
listarhæfileika sinna, eins og efni
hafa staðið til, og mun að því
vikið síðar.
Jóhann Olafur er, eins og áður
var sagt, söngmaður góður, svo
að ekki sé meira sagt. Þeim, et
þessar línur ritar, finnst raunar,
að einhverjir sórstakir töfrar
fylgi söng hans. Um tónlagasmíði
hans- er svipáð að segja. — Hann
er þar mikið meira en kunnáttu-
maður. Hann hefur „neistann",
eins og sagt er um ljóðskáld þau,
sem meira eru en rímarar. Furðu
legt má það heita, að svo virðist,
sem forráðamenn hljómlistar við
útvarpið virðast varla vita af
þessum ágæta söngvara og tón-
skáldi. — Lag hans, „Sumar í
sveitum", sem er hugljúft lag,
enda vinsælt mjög, heyrist að
vísu - stundum í útvarpinu, en
höfundur þess hefur samið fjölda
laga, sem standa því ekki að baki
og mundu verða jafnvinsæl, ef
þau fengju að heyrast. — Það,
sem einkennir beztu lög Jóhanns,
er einmitt það, sem Frakkar
nefna „1 esprit". Þau eru andrík.
Jóhann er skapandi listamaður á
sínu sviði.
Þess skal að lokum getið, að
Emil Thoroddsen, sem sjálfur
var gott tónskáld og mjög vand-
virkur listamaður, lét lofsamleg,
ummæli falla um einsöngslag
eftir Jóhann (við „Kvöldljóð“
eftir Guðmund Guðmundsson).
Var það þungt á metunum, því
að yfirleitt var Emil þögull mjög
um þessa hluti.
Jóhann er hlédi'ægur maður og
hefur lítið að því gert að koma
lögum sínum á framfæri; er það
skaoi, sem þarf að bæta sem
bráðast. Er hér með skorað á
hann að gera sem fyrst ráðstaf-
anir til að lög hans (sérstaklega
einsöngslög hans) komi fyrir
sjónir almennings. Mundi það
áreiðanlega verða vel þegið af
söngelskum mönnum og aúðga
stórum söngbókmenntir vorar.
sem enn eru ungar og fáskrúð-
ugar.
Jóhahn Olafur Haraldsson hef-
ur allt sitt líf orðið .að sinna
þreytandi brauðstriti og leggja
stund á störf, sem mjög eru
óskyld aðaláhugamáli hans —
tónlástinni. Er mesta furða, að
tölurnar, sem hann mörg síðustu
árin hefur orðið að leggja lag sitt
við, skuli ekki fyrir löngu hafa
stíflað allar uþpsprettur söngs og
ljóða í sál hans. — En þetta er
ekkert. einsdæmi með oss íslend-
ingum. Hvað eftir annað hefur
fjötruð snilligáfa ort og sungið í
hlekkjunum. En gleðiefni ætti
það að vera öllum góðviljuðum
mönnum, ef unnt væri að leysa
hlekkina af sem flestum ótvíræð-
um hæfileikum og virlcja þá síð-
an í þjónustu fegurðar og mann
bóta.
Sumarliði.
Svar til bæjarbúa.
Það er orðið allalgengt að koma
með fyrirspumir viðvíkjandi
bæði menn og málefni. Ekkert er
annað en gott um slíkt að segja,
séu fyrirspurnirnar bornar fram
af réttsýni og skilningi.
Vegna fyrirspurnar í „Degi“,
14. ágúst sl., er þetta skrifað:
Ferðaáætlanir Strætisvagna
Akureyrar er hægt að fá í Ferða-
skrifstofu Ríkisins við Geisla
götu. Enn hafa ekki verið tök á
að setja upp töflur með ferða
áætlunum S .V. A., enda er starf
semin á byrjunarstigi. Áætlunin
allt árið, nema hvað kvöldferð
irnar, milli níu og hálf tólf, hafa
verið lagðar niður yfir kvöldsól-
armánuðina. (Snjór getur að vísu
hamlað ferðum ,en slíkt þyrfti
ekki að taka fram. Það sér liver
maður.)
Um styrkinn er það að segja
að 170 þúsund króna sagan er
efalaust runnin frá þeim velvild
armönnum, sem styrkja vildu
starfsemina ríflegar, en hafa ekki
(Framhald á 7. síðu.)
17. júní 1957
Drögum fánann fast að hún,
frelsi hyllum vorrar þjóðar.
Dul er jaínan dagsins rún
djarft er stefnt á yztu brún.
Snúum aftur hann og hún
hjálpi oss landsins vættir góðar.
Drögum fánann fast að hún
frelsi hyllum vorrar þjóðar.
Þennan fagra frelsis dag
fyllast hjörtun þökk og lotning. i
Því skal óma lofsöngs lag,
lifsins sanna gleðibrag.
Færi drottjnn írjálsan hag
fyrr og síðar landsins drottning.
Þennan fagra frelsis dag
fyllast hjörtun þökk og lotning.
t
Holt nú reynist heima flest
hafa skulum það í minni
íslenzk mold mun allra bezt
af sér gefa pundin flest.
Sýnum hverjum góðum gest,
glöð að hugsjón þjóðin vinni.
Holt nú reynist heima flest
hafa skulum það í minni. —
Græðum mela mó og börð
miklir skógar festi rætur.
Bæði er naúðsyn nú og þörf, j
nytsöm allir vinni störf.
Æska landsins dáða djörf,
dagsins önnum hafðu á gætur.
Græðum mela, mó og börð
miklir skógar festi rætur.
1
I
Hjartakæri hólminn minn,
hæstur Guð þér vaki yfir.
Friðarboðskap, faðir þinn,
flæða lát í hjörtun inn.
Lát oss skiljast sérhvert sinn,
sannleikurinn aðeins lifir. ,
Hjartakæri hólminn minn,
hæstur Guð þér vaki yfir. —
SOFFÍA GUNNLAUGSDÓTTIR,
Sýðri-Reistará.
Berjaréttir
Nú eru blessuð berin komin, og þá er ekki úr
vegi að minna á nokkra berjarétti.
„Bláberjagrautur: 3000 gr. vatn, 1000—1200 kr.
bláber, 150—200 gr. kartöflumjöl, 200 gr. sykur, 2
stengur kanel.
Bláber með tröllasúru: 500 gr. bláber, 500 gr.
tröllasúra og 1000 gr. sykur. — Allt rusl er tínt úr
bepjunum. Tröllasúran er þvegin og skorin í bita.
Sykurinn og tröllasúran eru soðin í 10—15 mínút-
ur. Þá eru bláberin látin í og allt soðið í 15—20.
mín. Maukið er látið í hreinar og heitar krukkur.“
Mæla má hið bezta með þessu mauki og blá-
berjagrautnum.
En fleira má gera með berin.
„Bláberjavín: 2500 gr. vatn, 12000 gr. bláber, 4000
gr. sykur, 750 gr. þrúgur, 15 gr. vínsteinssýra.
Allt rusl er fjarlægt úr berjunum og þau marin
undir klút eða allur safinn pressaður úr þeim. —
Þrúgurnar eru saxaðar gróft og látnar saman við
bláberjahýðið og þetta hvort tveggja látið í vel
hreinan trébala og vatninu hellt yfir. Látið svo
standa 15—20 daga við 14—15 stiga hita. Þá er það
síað og undið og bláberjasafanum hrært saman við.
Sykurinn er svo látinn renna í safanum og allt síað
í kút eða kvartil. Vínsteinssýran er leyst upp í ein-
um fjórða lítra vatns, síuð og látin saman við. —
Gerjunin tekur svo 6—8 vikur, áður en tappinn er
settur í kvartilið. Síðar er hún látin á flöskur.“ «=»
(Ur Matreiðslubók Jóninnu Sigurðardóttur.)