Dagur - 13.08.1982, Blaðsíða 7

ídi skólameistari í helgarviðtali
svo mikið með áfangakerfinu að
ég treysti mér varla til að rekja
það, enda gerðist það eftir mína
tíð við skólann.
Ég hef verið svo heppinn að
geta unnið með ungu fólki allan
minn starfsaldur og geta fylgst
með viðhorfum þess í gegn um
tíðina. Umhverfið hefur breyst.
Allar ytri aðstæður eru allt aðrar
en þær sem ég átti að venjast
þegar ég var ungur. Þá átti eng-
inn ungur maður eyris virði en
nú vaða allir í peningum. Ég get
t.d. nefnt að þegar ég byrjaði við
skólann var venja að 5. bekkur
færi í bekkjarferðir, viku til 10
daga, á vori hverju. Einhvern
ferðastyrk fengum við og auk
þess nestuðum við okkur fyrir
10-15 kr. hver, en yfirleitt var
sparað eins og mögulegt var.
Samt höfðu ekki allir efni á að
fara í þessar ferðir. Um það leyti
sem ég var að hætta sem skóla-
meistari var byrjað að fara til út-
landa í bekkjarferðir og kostuðu
þær hvern og einn tugi þúsunda.
Samt virtist enginn í vandræðum
með að fjármagna þær ferðir.
Viðhorf og hreyfingar að utan
bárust ekki hingað heim þegar
ég kom hér fyrst nema svona rétt
af afspurn. Én síðustu árin urðu
hreyfingar eins og stúdentaó-
óeirðirnar, sem geysuðu í Evr-
ópu og Ameríku á sjöunda ára-
tugnum, feyki áhrifamiklar hér
litlu seinna en erlendis.
En þrátt fyrir allar þessar ytri
breytingar hefur unga fólkið
ekkert breyst í sjálfu sér. Það er
að vísu mun ófeimnara og há-
værara nú en áður. Það ber ekki
. sömu virðingu fyrir gömlum
hefðum og er ekki eins skolli
bælt eins og við vorum þegar ég
var ungur en æskan breytist ekk-
ert í eðli sínu, það er umhverfið
sem breytist og veldur nýjum
viðhorfum og áhrifum sem unga
fólkið er mun fljótara að tileinka
sér en við sem eldri erum. Þann-
ig er það og þannig mun það allt-
af vera á meðan æskan er æska.
Eldspýtustokkur á 1 aur
Ég hef stundum verið að furða
mig á því að ég og við sem fæddir
erum um aldamótin, skulum
ekki allir vera löngu komnir á
Klepp af því einu að hafa lifað
þetta tímabil og þær stórkost-
legu breytingar sem orðið hafa á
íslensku þjóðlífi. En ég er for-
lögunum þakklátur fyrir að hafa
fengið að upplifa þennan tíma
og hálfvorkenni unga fólkinu
sem fer á mis við hann.
En þrátt fyrír allar þessar ytri breytingar hefur unga fólkið ekkert breyst í sjálfu sér.
Sem dæmi um þær breytingar
sem orðið hafa get ég nefnt það
að í mínu ungdæmi tók það
lengri tíma að fara í kaupstaðinn
en nú tekur að komast milli ís-
lands og Kaupmannahafnar. Og
jafnvel eftir að samgöngur voru
orðnar fullkomnari, árið 1925,
tók það okkur viku að sigla til
Hafnar og strandferðaskip gat
verið hálfan mánuð að sigla héð-
an til Reykjavíkur ef koma
þurfti við í mörgum höfnum og
slæmt var í sjó.
Annað sem hefur breyst er
verðskyn fólks. Eldpýtustokk-
urinn kotaði alla mína æsku 1
aur. Nú kostar hann nokkrar
nýkrónur. Á æskuheimili mínu
var engu fleygt og þannig var
það alls staðar. Öllu var haldið
til haga í því augnamiði að ein-
hvern tíma gæti það komið að
notum. Engum datt annað í hug
en að spara eins og hægt var og
nýta allt til hins ýtrasta. Nú væri
hægt að byggja heilu sveitirnar
úr öskuhaugunum. Allt það
timbur og allt það eldsneyti sem
þar liggur er yfirgengilegt. Auð-
vitað er það ekki annað en gott
og blessað að nú skuli vera kynt
með olíu og rafmagni en mér er
það til efs að svo langt þurfi að
ganga að heilmiklu eldsneyti sé
hent. Þessi sparnaðarhugsunar-
háttur er eðlilega afskaplega rík-
ur í minni kynslóð og eins hafa
aðrar breytingar lagst illa í þá
sem eldri eru.
Ótrúlega margt gamalt fólk er
einangrað. Það er nú svo með
marga öldungana að við höfum
meira gaman af að umgangast
okkur yngra fólk en jafnaldra.
E.t.v. er þetta þó gamall vani
hjá mér. Én unga fólkið hefur
ekki tíma til að efla tengslin og
við það fer það á mis við ýmis-
legt sem gamla fólkið hefur á
takteinum. Mér virðist sem
skólinn hafi að miklu leyti van-
rækt að kenna unga fólkinu sögu
lands og þjóðar. Unglingar geta
haft nóga þekkingu til að spjara
sig frá degi til dags en þeir gera
sér ekki grein fyrir hvers vegna
málum er háttað í dag eins og
raunin er og hver er forsaga
málsins.
Ritstörf og ferðalög
- Það sem liggur eftir Steindór
Steindórsson í rituðu máli er
orðið mikið að vöxtum og eru
það líklega ekki margir íslend-
ingar sem meira hafa skrifað.
Steindór hefur þýtt einar 8
ferðabækur um ísland sem ekki
hafa þó allar verið prentaðar,
þar á meðal Ferðabók Eggerts
Ólafssonar, Ferðabók Olafs
Ólavíusar og Ferðabók Stan-
leys. í yfir 30 sumur ferðaðist
hann um landið og rannsakaði
gróðurlífið og hefur hann á því
sviði unnið mikið brautryðj-
endastarf.
Já, ég hef ferðast heilmikið
um landið. Líklega hef ég
spannað allt landið i þessum
ferðum, nema Hornstrandir og á
jökla hef ég aldrei stigið fæti
mínum. Þegar ég varð skóla-
meistari, árið 1967, hafði ég ekki
lengur tíma til þessara ferðalaga
og hefði sjálfsagt ekki byrjað á
þeim aftur ef ég hefði ekki verið
beðinn að gerast fræðilegur ráð-
gjafi við rannsóknir á gróður-
lendi Grænlands. Ég hef verið
við það síðastliðin sumur en nú
held ég að nóg sé að gert.
Ég býst við að það merkileg-
asta sem ég hef gert sé í fyrsta
lagi rannsóknir á gróðurlenda-
skipun landsins og flokkun
landsins niður í ákveðin gróður-
lendi. Það hafði ekki verið gert
áður. í öðru lagi er það rann-
sóknir á hálendisgróðri sem ég
hef skrifað um 2 ritgerðir. Og í
þriðja lagi rannsóknir á mýr-
lendisgróðri sem ég hef fjallað
um í einni ritgerð.
Ég setti eitt sinn fram þá
kenningu að sá gróður sem þrífst
hér á landi hefði að stórum hluta
lifað af sfðustu ísöld í tindum og
hæðum sem stóðu upp úr jöklin-
um, eins og nú gerist víða á tind-
um í Grænlandsjökli. Fjórðung-
ur af þeim jurtategundum sem
hér þrífst hefur verið hér í lok ís-
aldar og sjálfsagt miklu fleiri.
E.t.v. er þetta það sem mestur
blaðamatur þykir af því sem ég
hefi gert um dagana.
í Menntaskólanum tíðkaðist sá siður að gefa út bók með teikningum af
stúdentsefnum og kennurum ár hvert. Þessi mynd birtist af Steindóri áríð
1967. Forsíðumyndin af Steindóri er eftir Örlyg Kristfínnsson og birtist í
Carminu 1968.
13. ágúst 1982 - DAGUR - 7