Þjóðviljinn - 01.12.1936, Qupperneq 5

Þriðjudag'urinn 1. des. 1936.
ÞJÖÐVILJINN
þJÓÐVIUINN
Málg-asrn Kommúnlstafloliks
fslands
Kitstjóri og ábyrgðarmaður
Einar Olgeirsson.
ltitstjórn: Bergstaðastræti 27,
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrifst.
Laugaveg 38, sími 2184.
Kemur út alla daga, nema
mánudaga
Aski'Iftargjald:
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
á mánuði.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
á mánuði.
í lausasölu 10 aura eintakiö.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, sími 4200
íslenzka auðvaleJið
og afsfaða þess til
sjálfstæðisins.
Þeir, sem höfðlu forustuna í
sjálfstæðisbaráttu Islands, voru
bændur og mentamenn. Isl.ensku
mentamennirnir voru þá,.— eins
og' nú er enn að miklu leyti —
nátengdir alþýðunni sökum' þess
að þeir unnu: rneð henni jafn-
hliða, námi og voru af hennar
bergi brotnir. Á síðasta áratugn-
um fyrir 1918 kom verklýðs-
hreyfingin einnig við sögu sjálf-
stæðisbaráttunnar sem róttæk-
asti armiur hennar.
En stórútgerðarmenn og stor-
kaupmenn Islands voru með ör-
fáum undantekningum hemilj á
sjálfstæðisbaráttunni og eftir
að bætndasamtökin á verslunar-
sviðinu og verkamannasamtökin,
fóru: að láta á sér bera, um 1916,
varð þaið aðaláhugamál þessarar
yfirstéttar ,að fá enda buncMnn,
á deiluna við' Dani, til, að geta
gefið sig að gróðanum og, stétta-
kúguninni innanlands., Enda
varð það þá þeirra, fyrsta verk
að kcma, á hinni nánustu sam-
vinnu við erlent: auðvald um
»hagnýtingu landsins«,. eins og
aðfarir Kveldúlfs, olíuhring-
anna, heildsalaklíkunnar og ann
ara burgeisasamtaka best bera
vitni um.
Burgeisastéttin á íslandi hef-
ur því. aldrei verið »þjóðl,eg« né
átt sterkar rætnr í íslenskum
jarðvegi. Til þess er braskeðli
hennar of áberandi. Hún hefur
alclrei eignast hér þann trausta
grundvöll, sem stórborgairastétt-
ir erlenclis hafa, skapað sér með
margra ára, þátttöku, í frelsis-
baráttu þjóðarinnar og sköpun
tryggs atvinnulífs,
Og þegar þar við bætist að
þessi burgeisastétt byggir völd
sín að mikltii leyti á atvinnu-
tækjum og verslunarafstöðu,
sem hún hefur klófest fyrir póli-
tíska spillingu á ríkisvaldi og
bönkum, — en á auðinn, ekki 1
rauninni sjálf, — þá verður það
enn augljósara hve þarflaus —
og þessvegnai skaðjeg Kveldúlfs-
og heilidsala-klíkain er • orðin
þjóðinni.
Hinsvegar hefur millistétt
bæjanna, alla hagsmuni sam-
eiginlega með íslensku þjóðinni
og móti yfirráðaklíkunni. Smá-
útgerðarmenn erui arorændir af
Kveldúlíi, olíuhringum og öðr-
um einokunarfyrirtækjum inn-
lendra og erlendra stórlaxa.
Smákaupmenn eru, marðir
Skúlamálld 1892 - 1895
Þáttur lir sjálfstæðis-baráttu íslendinga.
Síðan íslendingar börðust harðvítugast við erlenda kúgara á 14—15
öld (Jón Gereksson, Smið hirðstjóra, Mannskaðahólsbardagi) og mót-
spyrna íslendinga var brotin á bak aftur með morðinu a Jóni Arasyni,
hefur varla nokkurntíma orðið eins harður árekstur við erlenda kúg-
unarvaldið, þannig að alþýðan hafi beitt valdi sínu gegn því, — eins og
í Skúlamálinu fræga 1892—95. Vill Þjóðviljinn því fræða yngri kynslóð-
ina, sem lítt þekkir til þess máls, nokkuð um hvernig Skúli Thoroddsen
og ísfirsk alþýða þá börðust gegn erlendri áþján og innlendum svikurum
Sjálfstæðisbarátta Islendinga
var bæði hörð og l,öng. Um
hundrað ára skeið fó,rnuðu bestu
Skwli Tlioroddsen,
synir landsins starfsorku sinni
og oft heilluiro til þess að ska.pa
landinu frelsi og sjálfstæði. Við
miinnumst baráttu Jóns Sigurðs-
sonar og samherja hans í sjálf-
simdiur undir járnhæl heil,d-
salaeinoku.narinnar. — Is-
lenski iðnaðurinn, smærri sem
stærri, á í vök að verjast fyrir
erlendu stóriðjunni og þjónum
hennar hér, sem vilja hann
feigan,-
Og íslenskir mentameinn hafa
alclrei verið annað en, hornrek-
ur hjá þeirri auðmannastétt,
sem reynt hefir að vinna, þá
til fyigis við sig,. -—það sýna m.
a. prófessoralaunin við háskól-
ann, og barnakennaralaunin.
Þrátt fyrir hagsmunamót-
setningar við verkamenn og
bændur í sumum málum, þá
eiga því þessar millistéttir bæj-
anna samleið með verkamönn-
uim og bændum í baráttunni
gegn hringavaldjnu, innanlands
og utan, og; þarmeö gegn fas-
ismanum,. sem Kveldúlfs- og
heildsalaklíkan nú reynir að
koma á með aðstoð þýskra stór-
iðjuhölda og þar. með gera Is-
land að npkkurskonar nýlendu í
þeirra, þágu.
Samfýlking verkamanina,
bænda og millistétta bæjanna
geg.n hri ngaauðval di nu og fas-
isma, þess er því um leið harátta
fyrir ijfi, frelsii og- hagsmunum
íslensku þjóðarinnar.
Það voru þessar stéttir, sem
báru hitann, og þungaun í sjálf-
stæðisbaráttuinni fyrrum, með-
an auðmannaklíkan aðeins
hugði á gróðann. Og' það eru
þær sameinaðar, sem verð’a aö
fullkomna sj álfstæðisbairáttuna.
•nú, þega þessi auðvaldskljka er
opinber orðin að fjandskap við
þjéð'ina og landráðum við frelsi
hennar.
stæðismálum þjóðarinnar á öll-
um öldum, hvenær sem erlendir
kúgarar seildust hingað ráns-
hendi sinni. I sögu. og endur-
minningu þjóðarinnar hefir
mönnunum, sem unnu best- og
hugsuðu, djarf'ast um hennar
mál, verið skipaður hinn innsti
bekkur.
En saga, vor geymir líka end-
iirminningar u,m fullkomnar
andstæður* þessara manna.
Menn, sem voru, keyptir af er-
lendum kúgunarvöldiuro,. menn,
sem þáðu úr hendi kúgarans
stöður, völd' og metorð tii, þess
eins að svíkja þjóð sína, blekkja
hana og halda, henni fastri und-
ir ánauðarokinu, Islensk þjóðar-
sál hefir fyrir i.öngui dæmt þessa
menn varga í véum sínum og
goldið minningu, þeirra maklega
fyrirlitingu.
Árið 1879 féll Jón Sigurðsson
í valinn fyrir örlög fram og kom
þá í bili nokkurt hik á sjáif-
stæðisbaráttu. þjóðarinnar, þeg-
ar foringinn mikli var fallinn.
En brátt koma, þó nýjir fiillhug-
ar fram á sjónarsviðið og taka
upp vopnin gegn dönsku kúg-
uninni.
Þeir menn, sem á þessu tírna-
bili sóttu einna, fastast fram,
voru. þsir Benedikt Sveinsson og
Skúli T.koroddsen.
SOGUHETIUR ISLANDS
Eftir Jóharmes úr Kötlum.
Kvœði ]»etta cr orkt sem ínngangur að Ijóða-
ílokkl, sem höf. hefir í liygrgju að yrkja um helstu
áfangana í frelsisbarátíu islensku lijóðiir niur.
I Hliðskjálf ég leita í hljóðlátri þökk,
og heilagur ilmur frá liðinni tíð
mér streymir i mót — það er minningin klokk
um mœður og feður og þeirra stríð.
.. Og það er sem aldirnar inn í mig svífi,
með ódauðleg frækorn úr slokknuðu lífi.
Þá birtist mér alt, sem á Islandi s-pratt
af andlegum gróðri við nceturfro&t tóm,
og ég undrast hve sálnanna sólskin vm glatt
og hve svipfríð og litrík þau hjartablóm,
er greru á útjöðrum örœfa vorra,
með yfirbragð sumarsins — jafnvel á Þorra.
Við hœkkandi sólris þcer hetjur ég sé,
sem hófu í myrkrinu frelsisins óð,
og mynduðu skjaldborg um vonanna vé
og vorperlum stráðu á öreigans slóð,
og hugheilar lögðu fram œfina, alla
í cinnan hvorn þáttinn: að sigra eða falla,
1 töfrancli Ijóma þœr líða til mín
á Ijúfustu stundum mins framtíðardraums,
og binda einn morguninn blómknippi sín
á bökkum liins eilífa sögustraums,
og rétta mér blaðsveiga blóði fáða:
bikara og krónur þjáninga og cláða.
Og öll þeirra fegurð í e'draun hvers clags
við ósk mína tengist um föstukvöld löng:
Þá snerta mig hendingar Ijóðs þeirra og lags,
sem lifandi tónar í hálfkveðnum söng.
. . Það frelsi, er lofar oss framtíðin bjarta,
skaut fyrst sínum rótum. í þeirra hjdHa.
Sem harmþrungin spurning á hönd þeim ég geng,
er heyri ég stynja vorn kúgaða mann,
því ég veit ekki óma neinn íslenskan streng,
'jaf'n átakanlegan og djúpan sem hann:
Er liið sjálfstceða Island þá frelsisins friðiand,
. ef fólk, sem vitl rísa’, á þar hvergi griðland?
Jóhannes úr Kötlum...
Um, 1890 voru. miiklar viðsjár
með mönnuim út af sjálfstæðis-
baráttunni. Sjálfstæðismenn
héldu fast á kröfum sínum og
viðnám danskra stjörnarvaida
og leppmanna þeirra á Xslandi
var harðvitugt.
Þá er það, sem illræmdasta
mál aldarinnar, Skúlamálið svo-
nefnda hefst. Leppmenn dönsku.
stjórnarinnar hefja ta.umlausar
ofsóknir gegn þeim manninum,
sem. stóð einna fremsur í sjálf-
stæðisbaráttu, þjóðarinnar og
hélt einna ótrauðast á málstað
hennar á opinberum vettvangi.
Skúi,i Thoroddsen hafði meðal
annara framkvæmda gengist
fyrir stofnuin kauipfélags á Isa.-
firði- Var kaupfélagið að vonum
hinn versti þyrnir í augum hinna
dönsku. og hálfdönsku. seistöðu-
kaupmanna. Spöruðu þeir ekki
að gera, Skúla alt það mein, sem
Framhald á siðustu síðu.
mfábitíq&í'

Post ular Sj ál fst æðisflokksins
setja fram grimdvallarkenning-
ar sínar á þessa leið: Sterkir
einstaklingar slcapa sterkt þjóð-
félag. Þessi kenning ruddi sér
fyrst til rúms í íslensku þjóðlífi
á 12. og 13. ölcl. Höfuðfulltrúi
hennar var maður að nafni Giss-
ur Þorvaldsson,
★
Hefir Sjálfstœðisflokkurinn
nokkurntíma látið til sín taka
sjáJfs'æöismál landsins? .Jú,
einu sinni. Þegar Tryggvi Þór-
hailsson rauf þingið 1931, réð-
ust sjálfstœðismenn á danska
sendiherrabústaðmn með grjót-
kasti.
★
Þegar Trampe stiptamtmaður
ætlaði að slíta. fundi til þess að
komast hjá því að ræða krófur
Islendinga í sjálfstæðismálun-
um, stóð Jón Sigurðsson upp og
sagöi: »Við mótmælum allir«.
Þegar Alþingi Islendinga barst
skeyti Hambrosbanka, þar sem
hann fer fram á, að hlending-
ar spyrji hann leyfis, áður en
þeir taki erlend lán, þá sögðu
cdlir þingflokkar einum munni:
»Já, já, svo skal vera«.
★
1912 var ungimgspUtur að
skemta sér á sniábát á Reykja-
víkurhöfn og hafði dregið bláa
og hvíta stúdentafánaom cið
hún. Danskur sjóliðsforingi lél
taka fánann af piltinum, Þetta.
tiltœki sjóliðsforingjans þótti
slík firn að hann varð að biðja
afsökunar eftir að hafa hlotíð
maklega auðmýkingu af aiþýð-
unni í Reykjavík. 1935 fór Ölaf-
ur Thors frærn á það við ríkis-
stjórmna að mega setja íslenska
logaraflotann undir erlendan
fána. Öíafur Thors er formaður
Sjálfstœðisflokk&ins.
k
Þegar Suðurnesjamenn þrœl-
uðu á bátum Bessastaðavalds-
ins„ dreymdi þá mn sjálfstæði
Islands. Nú. gangtm Suðurnesja-
menn atvinnulausir á götum
Reykjavíkur í paradís »sjálf-
stœðisins«. Um hvað dreymir
Þá?