Þjóðviljinn - 23.10.1957, Blaðsíða 5

vsks vart á
Eíffhvert óþekkf afí virBisf hafa áhrif á
göngu jbess umhverfis jorÖina
á braut gervi-
Bandarískir vísindamenn, sem fylgjast með ferli sov-
ézka gervitunglsins, hafa komizt að þeirri niðurstöðu, að
eitthvert óþekkt afl hafi áhrif á braut þessa fyrsta
himinhnattar, sem gerður er af manna höndum.
Að sögn fréttaritara New York valdið hvikinu
Times er þetta eina skýringin, tunglsins.
sem vísindamönnunum finnst til-
tæk, á hviki sem orðið hefur
vart á braut gervitunglsins.
i
Einn hundraðasti
Bandarísku vísindamennirnir
sem fylgzt hafa með gervitungl-
inu frá upphafi frá athuguna-
stöðvum, sem reistar voru vegna
alþjóðlega jarðeðlisfræðiársins,
segja að þyn.gdaraflið ákveði
braut þess að 99 hundruðustu,
en eittþvert annað afl, sem vís-
indamennirnir vita ekki enn
hvað er, hefur hönd í bagga sem
svarar einum hundraðasta.
Útreikninga, sem vís'nda-
snenn við Stjarneðlisfræðisföð
Smithsoniansafnsins í Cam-
bridge í Massaschusetts og
Flotarannsóknarstöðina í Wash-
ington hafa gert hvorir í sínu
lagi, ber að sama brunní.
Veldur erfiðleikum
Dr. J. Allen Hjmek, aðstoðar-
maður stjórnanda Smithsonian
stjörnuturasins, hefur komizt
svo að orði að þetta ókunna afl
valdi það miklum frávikum á
brautarferli gervitunglsíns frá
því sem bú.'zt hefði verið við,
að erfiðleikum valdi við ná-
kvæman útreikning á brautinni.
Hann kvaðst hafa fengið frá
Flotarannsóknarstöðjnni skýrslu,
sem benti til þess að eitthvert
ókunnugt afl truflaði göngu
gervitunglsins. Útreikningar
starfsmanna stjörnuturnsins í
Cambridge benda til hins sama,
segir dr. Hynek.
Hann kvað frávikið vera
. meira en svo að hægt væri að
ætla að segulsvið jarðar ylli
þvi.
Útreikningar stjörnufræðings i
Kaliforniu koma heim og saman
við þá sem gerðir hafa verið í
Cambridge og Washington.
Þeim möguleika hefur verið
hafnað að loftmótstaða geti
Útreikningar Flotarannsóknar-
stöðvarinnar á braut gervitungls-
sins eru gerðar eftir útvarpsat-
hugunum en Smithsonian
stjörnuturninn styðst í sínum út-
reikningum að mes.tu við sjón-
athuganir.
Miðvikudagur 23. október 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (5
)ei!ur á Norðurlöndum út é
lóbelsverðlaunum
Kallaður annars flokks höfundur og sagð-
ur síanda langt að baki Malraux og Giono
Veiting bókmenntaverðiauna Nóbels í ár til franska
ritnöfundarins Albert Camus hefur mælzt æði misjafn-
lega fyrir á Norðurlöndum.
í Frakklandi standa nú yfir kaupdeilur og koma verka-
lýðsfélögin fram af meiri samheláni en verið hefur um
árabil. Skemmst er að minnast verkfalls starfsmanna
i gas- og rafstöðvum, sem lamaði allt atvinnulif Frakk-
lands í sólarhring. Myndin er af fjöldafundi verkamanna
hellt i sjomn
Óhapp í brezkri plútóníumverksmiðju meng-
aði kýr á 500 ferkílómetra svæði
Óhapp í brezku kjarnorkuveri í fyrri viku hafði
meöal annars þær afleiöingar, að mjólk úr kúm á stóru
svæöi varð óhæf til manneldis vegna geislaverkunar.
Skelfing ríkti í sveitum um- un hefði losnað úr læðingi við
hverfis plútóníumverksmiðjuna
í Windscale í Cumberland, beg-
Framhald. af 1. síðu.
greip fram í fyrir Gromiko
og sagði hoiium að hann yrði
að halda sér við ef.niö, kæra
Sýrlendinga væri ekki til um-
ræðu fyrr en sýnt væri hvort
þingið vildi fresta umræðum
samkvæmt tillögum Tyrklands.
Gromiko svaraði forseta og
benti honum á að hann gæti
rækt skyldur sínar betur en
með því að trufla umræður.
Ekki var \nst hvort atkvæða-
greiðsla um frestunartillögu
tyrkneska fulltrúans myndi
fara fram í gærkvöld, en úr-
slita hennar var beðið með
mikilli eftirvæntingu.
Undirbúningsnefnd ráðstefnu
Afríku- og Asíuríkja sem. ráð-
gert er að halda innan skamms
samþykkti á fundi sínum i
Kaíró í gær að lýsa yfir full-
xun stuðningi við Sýrlendinga.
ar lögregluþjónar á mótorhjól-
urn þustu bæ frá bæ á nætur-
þeli, vöktu fólk upp og vöruðu
það við að leggja sér til munns
eða senda til sölu mjólkina úr
kúnum sínum.
Sexfalt rnagn af geisla-
virku joði
Á föstudaginn varð þess vart
að úranhylki í plútóníumverk-
smiðjunni höfðu ofhitnað, voru
orðin yfir 500 stiga heit. Vatni
vár dælt yfir þau í skyijdi til að
florða eldsvoða eða öðru verra.
í Windscale er plútóníum,
sem fer í kjarnorkusprengjur
Breta.
óhappið í plútóníumverksmiðj-
unni. Þegar rannsóknin á
mjólltinni sýndi, hvernig kom-
ið var, brugðu yfirvöldin við
og bönnuðu neyzlu mjólkur úr
næsta nágrenninu. Bannsvæðið
var stækkað jafnt og þétt eftir
því sem rannsóknum miðaði
áfram og náði loks til 150
búa á 500 ferkílómetra svæði.
í fyrstu sögðu yfirvöldin, að
óhætt myndi að setja mjólkina
í vinnslu, en síðar var horfið
frá því ráði og skipað að hella
henni í ræsi, sem liggja beint
út í sjó. Bændum var bannað
að hella mjólkinni í ræsi heima
við bæi sína.
Kjamorkumálastjórnin sagði,
að mjólkin væri ekki hættuleg
í Svíþjóð hafa bókmennta-
gagnrýnendur, sem lengi hafa
gagnrýnt Sænsku akademíuna
fyrir að bíða venjulega með
verðlaunjn, þangað til skáldið
sem í hlut á er komið á grafar-
bakkann, látið í ljósj fögnuð
yfir því út af fyrir sig að nú
er verðlaunahafinn maður á
bezta aldri, 44 ára gamall. Hins-
vegar telja margir að önnur
frönsk skáld í sama aldursflokki
hafi frekar átt verðlaunin skilið.
Tíl dæmis segir Erwin Leiser
í Morgon-Tidningen:
„Þessi óvænta verðlaunaveit-
ing hefur eftir öllum sólarmerkj-
urn að dæma í för með sér að
tvö önnur frönsk skáld óbund-
ins máls úr Nóbelsverðlauna-
flokki, sem bæði standa Camus
framar að öllu leyti, þeir André
Malraux og Jean Giono, munu
aldrei fá verðlaunin. Hefur aka-
demían ekki þol til að kynna
sér þau ókjör, sem þeir hafa
látið frá sér fara?. . .
Annars var það mjög klók-
indalega gert að velja Camus.
Bæði Malraux og Giono eiga
pólitíska fortíð, þar sem kennir
margra grasa, jafnaldri Camus,
Sartre, er enn fær um að hita
mönnum í hamsi og að auki eru
skóldverk hans alltof ójöfn. Aft-
ur á rnóti er Camus traustur
siðaskoðari gæddur evrópskri
vitund, lælur atburði samtímans
tT sín taka en hefur ekkert vit
á stjórnmálum, byltmgarkennd-
ur í hugsun en framkoman
yfirveguð og köld. Ekkert er
hægt að setja út á hegðun hans
og. nafn hans getur ekki orðið
tilefni nejnna óþægilegra deilna.
Hann er ungur og nýtízkur —
og samí sem áður í alla staði
frambærilegur nóbelsverðlauna-
þegi“.
í sama blaði segir skáldið
Artur Lundkvist:
„Carnus ber með sér að
hann er gæddur sterkri en
hvorki víðfeðmri né sérstaklega
frjósamri gáfu, sem veit ekki
almennilega, hvernig hún kem-
ur að be'ztum notum. Hann fýs-
ir að vera allt of margt sam-
timis: heimspekikennari og upp-
alandi, siðræn og pólitísk sam-
vizka, boðberi og rýnir í margs-
konar ljstform. Hreinn og beinn
persónuleiki hans, góðvild og
heiðarleg viðleitni og sérkenn-
andi stíll halda öllu starfi hans
saman“.
„Annars fIokks“
Sá sænskur bókmenntagaga-
rýnandi, sem veitir Camus
versta útreið er Olof Lager-
crantz, menningarmálaritst.ióri
Dagens Nyheter.
„Hugmyndir hans eru hvorki
margar né sérstaklega merkileg-
ar. Verra er þó að erfitt er að
kæra sig nokkuð um skáldskap
hans, hugmyndaflug hans er lít-
ið og skorpnað", segir Lager-
crantz um Camus og klykkir út
með því að flest af verkunt
hans verði að teljast .annars
flokks skóldskapur.
Þessari gagnrýni var svarað
í Stoekholms-Tidningen með
nafnlausu níðkvæði um Lager-
crantz, þar sem segír að liann
hafi aldrei komizt af gelgju-
skeiði. Haft er fyrir satt í Slokk-
hólrni að höfundur kvæðisins ,sé
Á sunnudaginn urðu vísinda- fullorðnu fólki þrátt fyrir
menn brezku kjarnorkumála- geislavirka joðið, en hún gæti
stjórnarinnar' varir við geisla- valdið börnunum heilsutjóni.
voru einu húsdýrin, sem meng-
azt höfðu af geislaverkun frá
Windscale.
Óhappið í Windscale var rætt
verkun i mjólk úr kúm á bú-
um í grend við Windseale.
Kom í ljós að geislavirkt joð
í mjólkinni var orðið sexfalt
meira en mesta magn, sem
leyfilegt er af heilsufarsástæð- ] á fundi brezku rikisstjórnar-
um að fyrirfinnist i matvælum. innar á þriðjudaginn og skip-
■ uð nefnd vísindamanna til að
Óhæf til vinnslu ] raunsaka orsakirnar. Skýrs’a
í fyrstu hafði kjarorkumála- nefndarinnar vcrður ekki birt,
stjórnin haldið því fram að i v.egna þess. að um hergagna-
ekkert- benti til að geislaverk-1 verksmiðju er að ræða.
Framhald af 12. síðu.
Rannsóknir sýndu, að kýrnar kvæðum gegn 2, en 2 sátu hjá.
Úrslitum atkvæðagreiðslunnar
var fagnað með langvarandi
lófataki.
Enginn furðar sig' á því að
ráðherrar, sem hafa ærið á
sinni könnu, hafi lítinn áhuga á
starfi Evrópuráðsjns og' skraf-
skjóðuþinga þess. íslendingar
eru ein þeirra þjóða sem varið
hafa ærnu fé til að kosta menn
á þessi þing.
Albert Camus
Anders Österling, ritari aka-
demíunnar og einn af átján, se;n
þar eiga sæti.
„Við: væntum. gagnv.vni"
Morgenposten í Osló hefur bivt
hvassyrta ritstjórnargrein. þar
sem veitzt er að Sænsku aka-
demíunni fyrir að vejta Camús
bókmenntaverðlaunin. Fyrirsoga
greinarinnar er: „Við vænlum
gagnrýni“ og þar er látin í ljós
von um að akademían verði nú
fyrir svo svæsinni gagnrýni að
hún sjái að sér og taki uþp önn-
ur og' betri vinnubrögð.
Blaðið segir, að verðlaunavei:-
ingarnar síðari árin hafj vakið
sívaxandi furðu, óg nú sé mæl-
irinn fullur. „Við verðlaunaveii-
inguna til Albert Camus er
tími til kominn að spyrja, hvovt
hæfni akademíunnar sé. alvar-
lega áfátt, eða hvort bókmennta-
verðlaun Nóbels eigi að miss..
alla þýðingu".
Blaðið segir, að leitt sé að
þessi gagnrýni skuli vera tengcl
nafni góðs höfundar eins' og
Camus, en því sé nú einu sinn .
svo varið, að hann uppfylli að>
engu leyti þær kröfur, sem gerc.
verði til manna, ef þeir eígi að
vera Nóbelsverðlauna verðir.
Morgenposten segir að öðru sé
nær en verðuga höfunda”.skorL.
og nefnir . t;l Karen BliXetiu
Kazantzakis og Tarjei Vesás.