Þjóðviljinn - 08.05.1962, Blaðsíða 6

Gaeti herra greifinn ekki hjálpað ungri, failegri og efnilegri leikkonu
kvæmust lausn láist á þróun
' • •
grannhéraöanna í heiíd;
Gcrt veröi a’ishorjaryfitiitsskipulag úm vónt
næsiu áraújgina. t skipulag sé byggt iá
»*a«lnln«arflokfciir fclÞfffi ~ Bó«l»li5t»íiofcSniTinn. — IfcitetSönvi
££jMmúj EJartmnason (ib.)4 Magnú* Torf! Ólafsspn. BUurBur aaBmQn*3aaon. -
fi*i'4Uarlt«tJ6rar: fvar H. Jónaaon, Jón BJarnason. — Augiýslngastjórl: QuOgalv
Macnússon. - Bitstjórn. afgretBsla. augiýslngar. prentsmiBJa: SfcólavðrBust. 19.
flKnJ 27-500 (5 Ilnur). AakriftarverB fcr. 55.00 á min. — LauaasöluverB fcr. 3.00.
FrentssalBJ* ÞJÓðvlUana tuL
Bófaflokkaaðferð íhaldsins
yerkfall járnsmiðanna í Reykjavík hefur vakið gíf-
urlega athygli, eftir að ljóst varð, að það var knú-
ið fram af Vinnuveitendasambandi íslands og ríkis-
stjórninni. Þess munu ekki mörg dæmi, að samkomu-
lag hafi náðzt milli verkalýðsfélags og félags atvinnu-
rekenda í hlutaðevjandi grein um leiðréttingar á
ikjarasamningi, samningsaðilar beggja orðið ásáttir um
að mæla með samþykkt þess í félögum sínum, og bæði
félögin samþykkt samkomulagið, en samt verður
verkfall, vegna þess að utanaðkomandi aðilar, í þessu
tilfelli Vinnuveitendasambandið og ríkisstjórnin, hyggj-
ast nota þessa vinnudeilu í pólitísku refjatafli sínu
gegn alþýðu landsins.
^ðferð Vinnuveitendasambandsi'ns og ríkisstjórnar-
innar í þessu máli eru með sama bófaflokkabrag
og einkennir framkomu afturhaldsklíkunnar sem hef-
ur að aðalvopni Sjálfstæðisflokkinn. Atvinnurekendum
er hótað öllu illu, líka 'því að loka fyrir þeim ríkis-
bönkunum til að kúga þá til hlýðni, til að knýja fram
verkfall í járniðnaðinum í Reykjavík í byrjun maí-
mánaðar, með öllum þeim afleiðdngum sem slíkt verk-
fall getur ihaft. í þessu máli duga afturhaldinu eng-
in áróðursbrögð, því mun helþur ekki takast að dreifa
öthyglinni frá þeim skemmdarverkum, sem aftur-
haldsklíka Vmnuveitendasamþandsins og Sjálfstæðis-
flokksins er hér að vinna.
gtaðreyndirnar liggja Ijóst fyrir. Hér höfðu launþeg-
ar og latvinnurekendur náð samkomulagi um kjara-
bætur án verkfalls. Það var þjóðarhagur að svo væri
gert, það var allri þjóðinni mikils virði, að launþegar
og atvinnurekendur höfðu náð samkomulagi, og af-
stýrt þannig vinnustöðvun í járniðnaðinum. Hitt er
ábyrgðarlaust skemmdarverk Vinnuveitendasambands-
ins og ríkisstjórnarinnar að eyðileggja þá samnmga,
neyða atvinnurekendur til að ganga frá því að gera
þá, og neyða járniðnaðarmenn til þess að scekja sér
kjarabœtur með verkfalli. Þessi smánarlega framkoma
afturhaldsins hefur líka crðið til þess, að járniðnaðar-
mennirnir njóta óskiptrar samúðar lalmenningsálits-
ins, og standa um kröfur sínar sem einn maður. Að
sjálfsögðu var iþað samkomulag sem gert var, miðað
við þær aðstæður að samið væri án þess að til verk-
falls þyrfti að koma. iMeð því að neyða járniðnaðar-
menn til verkfalls, þrátt fyrir það að. samningar höfðu
raunverulega tekizt, er Vinnuveitendasambandið og
ríkisstjórnin hinsvegar að ýta atvinnurekendum út á
hálan ís þar sem ekki er séð hvar þeir stöðvast.
Yta þarf við stjómarflokkunum
Með„ kjaraskerðingarstefnu sína og tilraunir að halda
niðri launum er fíkisstjórnín nú komin í algjört
öngþveiti Hún ihefur orðið að lába undan kennarasam-
tökunum, vegna þess áð Ijóst var að kennarastéttín
ætlaði ekkí að þolá lengur kjaraskerðinguna bótalaust.
Hún á í stríði við fleiri stéttir sérmenntaðrá manna,
sem ekki igetur lyktað nema á einn veg. Ríkisstjómin
hefur valdið stöðvun ialls togaraflota landsmanna í
hartnær tvo mánuði. Hún hefur nú rekið um 400 járn-
s'3t -'WSS
iðnaðarmenn í verkfall þegar hvrað mest þörf er að
lallar smiðjur séu í fullu starfi. Hvert sem litið erblasa
við upplausmarafleiðingamar af launakúgunarstefnu
ríkisstjórnarinnar, launakúgunarstefnu Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins, svo stjórnin virðist ekki
vita sitt rjúkandi ráð og reynir að hylja sig í reyk-
skýi bombu- og lygaáróðurs um efni fjarskyld íslenzk-
um þjóðfélagsveruleika. En það gefst tækifæri til að
ýta við Sjálfstæðisflokknum og Alþýðuflokknum, og
ríkisstjórn þeirra 27. maí, ýta við þeim öþyrmilege,
svo þeir rumski og verði það ljóst í hvaða landi þeir
eru! Það tækifæri þarf að nota og nota vél. — s.
I Moskvu starfar leikskóli
fyrir heyrnarlausa. Kunningi
minn lífsreyndur maöur sem
heitir eftir Karli Marx, sagði
mér þessi tíðindi. Veiztu að
ég held fyrirlestra í lei-kskóla .
heyrnarlausra? spurði hann og
svipinn eins og vonlegt var.
Enda er þetta ekkert smánám-
skeið fyrir' áhugamen.n heldur
fullkominn fjögurra ára . skóti
með kennslu í rytmík, plastísk-
um hreyfingum, dansi, skylm-
ingum, förðun, sögu búninga,
bókmenntasögu, leiklistarsögu,
fagurfræði ... yfirleitt öllu því
sem leikari þarf að kunna eða
gæti eins vel kunnað og hvað
annað.
Síðan gat ég sannfærzt um
það af eigin raun að þessi
skóli stendur öðrum leikskólum
hvergi að baki. Ég sá prófverk-
efni nemenda fjórða námsárs.
Þetta er' nítjándualdargaman-
leikur um gamlan leikara, Léf
Sínít'skín, sem berst fyrir því
að dóttir hans Lísa fái að
reyna hæfileika sína í leikhúsi
borgarinnar. Þarna er hörku-
grimm prímadonna og vesælL
leikstjóri, gigtveikur og kven-
hollur greifi sem verndar Ieik_
Ihúsið, og ungur og enn kven-
hollari greifi sem gerir tals-
verðan usla í sama húsi, og
það er farið með kveðsicap og
dansað og mikið um allskon-
ar bragðvísi og skemmtileg
samsæri eins og vera ber.
iÞetta er vissulega ekki þýð-
ingarmikið leikrit. En alla
hluti má gera vel. Og leikar-
arnir skiluðu hlutverkum sín-
um afbragðsvel.
Þetta er þelm mun lofsverð-
ara vegna þess að verk þéirra
er miklu erfiðara en annarra
leikara-. Þeir setja ekki á svið
látbragðsleik, pantómínu, held-
ur venjulegt leikrit með venju-
legum texta. Textanum skila
þeir á tvennskonar hátt og
Dotur mm SKAL upp a sviðið.
Gamanleikurinn „Léf Sínítskín" seffur
svið af Leikskóla heyrnarlausra
i
a
Hœf forusta í skipulogsmálum - Heildarskipulagning
borgarlandsins og aðlœgra sveitarfélaga
styður hvað annað: annarsveg-
ar með handahreyfingum (ég
er þreyttur, glaður,. veikur, ég
þig, hlauptu fljótt — þ.e.
s. algengustu geðbrigði, ásig_
komulag og hreyfingar) hins-
vegar er notað hréint fingra-
mál og hreyfingar varanna.
Þeir beita hreyfingum á sama
hátt. og í sama tilgangi og, aðr-
ir leikarar ,en svo bætist það
við að hreyfingar koma þeim
líka í stað raddar.
Það var ung stúlka sem las
textann fyrir okkur sem
heyrðum, en margt hefðurp við
skilið sjálf eítir einn þátt eða
tvo, svo skýrt léku þessir ungu
leikarar. Þeir léku létt og
frjálsiega, höfðu svo gott vald
á öllum hlutum, að allar ó-
æskilegár tilfinningar hurfu á
svipstundu og éhorfandinn
vissi ekki lengur af því að
hann sá fólk sem náttúran hef-
ur móðgað. Allt var mjög eðli-
legt. Og hér var á -ferðum
miklu meira en góð þjálfun;
það er langt síðan ég hef séð
fólk sem hafði svo innilegan
áhuga og ánægju af því að
leika. Líklega var það einmitt
þess vegna sem gamalkunnar
flæk.iur le!V"úns urðu sv.o
spennandí og reyndar sannfær-
andi.
Það er kona sem er for-
stjóri leikskólans og heitir
Sofíéva. Hún sagði mér, að Fé-
lag heyrnarlausra hefði fjöl-
marga klúbba o,g menningarhús
um allt land. Þar fer fram á-
gæt starfsemi. Sem dæmi
nefndi hún að nýlega fór fram
í Moskvu samkeppni heyrnar_
lausra áhugamanna í ýmsuni
listgreinum: þárna komu fram
þjóðdansaflokkar (já þetta er
ekki mi'smæli: þjóðdansaflokk-
ar) leikflokkar, akróbatar, sirk-
usmenn. — alls voru það 500
manns sem komust í úrslit og
sýndu í Moskvu. Góður árang-
ur heyrnarlausra áhugamanna
í leiklist varð svo til þess, að
ríkið veitti nauðsynlegan
stuðning til að stofna regluleg-
an leikskóla. Fyrstu leikararn-
ir eru nú að útskrifast, sagði
Sofíeva og við erum að vona
að okkur takist strax í haust
að opna það leikhús sem okkur
ihefur svo lengi dreymt um.
Það verður fyrsta leikhús
heyrnarlausra í heiminum.
Okkar leikarar verða fyrstu
heyrnarleysingjarnir sem gera
leiklist að ævistarfi sínu. Þeir
æfa nú nokkur: leikrit til sýn-
inga: þarna er Shakespeare
(Jónsmessunæturdraumur), rúss-
Prímadonnan harðneitar að leika þetta kvöldið.
nésk klassík (Hæfileikafólk og
aðdáendur eftir Ostrovskí),
sovézkir höfundar (Æska feðr-
anna eftir Gorbatof og Ösku-
buska, ævintýraleikur eftir
Sjvarts).
Þarna var einnig Sorokín,
varaformaðu.r félags heyrna-
lausra í Rússneska sambands-
lýðveldinu (í hverju lýðveldi
eru séxstök félög). Það kemur
í Ijós, að félagið á 70 fyrirtæki^.
þar sem vinna um 9000 manns,
þar af 7500 heyrnarlausir.
Þetta eru aðallega saumastofur,"
skógerðir, húsgagnaverkstæði,
og tekjur af þessum fyrrirtækj_
um er aðalstyrkur félagsins.
Annars er starf okkar mjög
margþætt, sagði Sorokín: við
hjálpum heyrnarlausum að
finna vinnu við sitt hæfi, út-
vegum þeim húsnæði, stjórn-
um tveim 'hvfi.darheimilum, 190
skólum, einnig barnaheimllum.
Hann kunni óg fná mörgu öðru
að segja:. heyrnarlausir fá auk
launa sinna. örorkubætur, ef 20
eða fleiri vinna í einhverju
fyrirtæki er stjórn þess skyld
að ráða túlk þeim til aðstoðar,
í venjulegum iðnskólum og
æðri skólum 'nafa Eeyrnarlausin
stúdentar sérstaka túlka sem
þýða þeim fyrirlestra, þeir hafa
líka 50 prósent hærri náms-
styrki en aðrir stúdentar ...
En þá var síðasta hléi að
verða lokið, senn skyldi tjaldið
hefjast og Lísa vinna frægan
sigur í hlutverki dóttur sjó-
ræningjans. Sorokín hafið rétt
tíma til að minna mig á i-
þróttam'ál: svo er mál með
vexti að í fyrra fór fram í
Helsinki alþjóðamót heyrnar-
lausra í frjálsum íþróttum.
Það er alltaf sama sagan í í-
þróttum: Okkar krakkar sigr-
uðu, sagði Sorokín brosandi,
þau komu heim með sjötíu
verðlaunapeninga.
Svo gat tjaldið lyfzt og á-
horfendur gátu glatt sig við
sanngjörn málalok, klappað
fyrir hinum ungu leikurum og
hugsað um það að bráðum fá
heyrnarlausir menn hér í landi
dýrmæta gjöf: eigið leikhús.
Fuglahópar
oftflu
WASHINGTON — Tæknifræð-
ingar við flugferðaeftirlit í
Bandaríkjunum telja sig- hafa
komizt að orsök fjölda flug-
slysa. sem hent hafa farþega-
þotur af gerðinni „Electra“.
Tæknifræðingamir álíta að
hreyflar flugvélarinnar hafi
stöðvazt vegna þes að fiokk-
ar af fuglum í fæðuleit hafi
þyrpzt að flugvélinni. I rann-
sóknum sínum þykjast sér-
fræðingarnir hafa komúzt að
því, að hávaðinn frá „EIectra“-
hreyflum sé úr fjarlægð mjög
áþekkur suðinu í engisprettu-
hópum; en engisprettur eru
mjög efftirsóttar af mörgum
f uglategundum.
Hinn 4. október árið 1960
fórst „Eleetra“-flugvél í grennd
við Boston, og var þá begar
vitað áð hún lenti í þéttum
fuglahópi. Með flugvélinni fór-
ust 62 menn.
Alþýðubandalagið vill beita sér fyrlr eftirfarandi ráðstöfun_
um í skipulagsmálum Reyikjavíkuriborgar og mun berjast fyrir
framgangi þeirra í þorgarstjórn á kjörtímabilinu:
1 Tryggð verði örugg forusta í skipulagsmálum Reykjarikur
og jafnframt, að einungis verði byggt samkvæmt stað-
festú skipulági. Skipulagsdeild borgarinnar verði efld og henni
fengin hæf forusta og nauðsynlegir stanfskraftar.
O Borgarstjórnin beiti sér fyrir því að hraðað verði endur-
skoðun skipulagslaganna. Tekið sé tillit til sérstöðu Reykja-
víkurborgar, sem 'rekur sjálfstæða skipulagsdeild, með því að
lögfesta sérstakt skiþulagsráð Reykjavíkur, er kosið sé hlut-
bundinni kosningu I bairgarstjorh. SkipulagsráO sé skipað 7
mönnum, þar af skulu 4 kosnir sérstakiega úr hópi sérfróðra
manna um skipulagsmál, þannig að meirihluti sérfróðra manna
sé tryggður í ráðinu.
O Gert verði hið bráðasta ; heildarskipulag af öllu landi
* Reykjavíkur og aðlægra sveita og bæjarfélaga. skal höfð
náin samvinna við grannhéruð borgarinnar, svo að sem hag-
Reykjavíkur og
borgarinnar,
niðurftöðum
athugunar á þeim margvíslegu þáttum, sem ráða eiga skipu-
laginu, svo sem fjölskyldufjölgun, raunverulegri þörf 'bæjar-
f élagsirijs; á. athaf nasvæðum . og því, að. hvar og hvernig hag-.
kvæmast er að hefja framkvæmdir hverju sinni o.fI.
r Til hagræðis fyrir bæjarfélág og einStáklinga skal svo
samkvæmt fyrrgreindu yfirlitsskipulagi ganga frá fullnað-
arskipulagningu íbúðarhverfa, er miðist við þarfir næstu fjög-
urra eða fimm ára, þannig að unnt sé að gera vel undirbúnar
verkáætlanir, bæði um framkvæmdir í því skyni að gera íbúð_
arsvæðin byggingarhæf og um sjálfar húsbyggingarnar.
C Borgarstjórnin stuðli að því að breytt verði lagaákvæðum
um eignamám á lóðum og mannvirkjum vegna nýskipu-
lagningar gamalla bæjarhverfa, eða aðrar ráðstafanir verði
gerðal', svo að hægt sé að hefjast handa um skipulagða end-
urbyggingu eldri hluta borgarinnar, þ.e.a.s. svæðisins innan
Hringbrautar og Snorrabrautar.
J Þegar um er að ræða myndun hverfa í eldri bluta borgar-
arinnar eða . væntaniegri . nýrri. byggð, skal bæjarfélagið
í krafti ákvörðunaryalds síns sjá svo um, að tryggð sé ákveð-
ip og skipulögð mótun miðstöðva fyrir verzlunar- menningar-
og félagslega þjónustu og jafnframt sé komið í v.eg fyrir til-
viljakennt fálm hins óhefta. einkaframtaks.
o Hraðað sé ákvörðun um skipulag í miðbænum <milli Lækj-
' -r ' -a 'i
argötu og GarðastræTis) og þess vandlega gætt að þetta
svæði verði ekki yfirbyggt.
A Nýtt „miðbæjar“-svæð.i verði skipulagt og reist sunnan
J Miklubrautar og austan Kringlumýrarbrautar, sbr. ábénd-
ingar og tillögur próf. Peter Bredstorrf.
1 Borgarstjórnin beiti sér fyrir lögféstingu verðhækkunar^
• skatts er lagður verði á fasfceignir, s®m hækka í verði
vegna skipulagsaðgerða borgarinnar eða annarra ráðstafana
bæjarfélagsins. Skattur þessi renni í skipulagssjóð og sé varið
til að kosta nauðsynlegar skipulagsbreytingar.
£) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 8. maí 1962
OÞriðjudagur 8. maí 1962 — ÞJÓÐVILJINN — fj