Þjóðviljinn - 05.08.1976, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 5. ágUst 1976. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
BARNA-
MORÐING-
INN NESTLÉ
Fyrir rúmum mánuði lauk i
Bern i Sviss allsérkennilegum
réttarhöldum: þá féll dómur i
meiðyrðamáli sem yfirmenn
alþjóðahringsins Nestlé höfðu
höfðað gegn sextán manna hóp,
hinum svokallaða „vinnuhóp um
málefni þriðja heimsins”.
Astæðan var ekki litil: þessi
hópur haföi ásakað hringinn
Nestlé, sem framleiðir m.a.
mjólkurduft handa ungbörnum,
fyrir að hafa óbeint valdið dauða
mikils fjölda ungbarna i löndum
þriðja heimsins. Hafði ákæran
verið settfram i bók, sem var að
visu þýdd úr ensku en fékk nýjan
titil i þýöingunni: i staðinn fyrir
titilinn „The Baby Killer” var
bókin hreinlega kölluð „Barna-
morðinginn Nestlé” („Nestlé
tötet Babies”).
Réttarhöldum lauk með þvi
að sexmenningarnir voru dæmdir
til málamyndarsektar, — enda
sjálfsagt ekki hægt að gera annað
I landi, þar sem stjórnvöldin vilja
umfram allt skapa paradis fjár-
málamanna og auðhringa — en
þá höfðu málin þó snúist svo
undarlega við, að auðhringurinn
Nestlé virtist vera hinn raunveru-
legi sakbomingur, og rétturinn
neyddist til að skipa yfirmönnum
hans að breyta um sölutækni i
löndum þriðja heimsins.
Yfirmenn Nestlé höfðu þó
ekkert sparað til þess að svara
ásökununum um að þeir kynnu að
vera valdir að einhverjum barna-
dauða og sannfæra dómarana —
og almenningsálitið — um ágæti
starfsemi sinnar. Þeir byrjuðu
vitanlega á þvi að reyna að gera
ákærendurna tortryggilega og
segja að þeir létu stjórnast ,,af
heimsku eða þeirri öfund, sem
allir misheppnaðir menn bera i
brjósti til þeirra sem hafa getan
framkvæmt eitthvað”. En siðan
lögðu þeir mikið fé i að útskýra
starfsemi hringsins. í þykkum lit-
prentuðum bæklingi mátti lesa að
meö þvi að breyta hráefni —
mjólk — i fullunna iðnaðarvöru —
mjóikurdufti — stuðlaði Nestlé
mjög að efnahagsþróun þeirra
rikja þar sem hringurinn starf-
aði. Þannig hefði hann ekki
aðeins stuðlað að bættri
mjólkurframleiðslu I héruðum
sem áður voru vanþróuð, heldur
einnig haft hönd i bagga með
byggingu vega og jafnvel skóla.
Loks var það nefnt að mjólkur-
duftið hefði bjargað miklum
fjölda vannærðra ungbarna frá
dauða, og drógu yfirmenn auð-
hringsins þá ályktun i bæklingn-
um, að þótt Nestlé væri „engan
veginn nein góðgerðarstofnun,
sem stefndi að þvi að aðstoða
vanþróuð lönd” hefði auðhring-
urinn og vanþróuðu þjóðirnar
sameiginlega og nátengda hags-
muni, þannig að framfarir fyrir
annan aðilann hefði óhjákvæmi-
lega I fór meö sér framfarir fyrir
hinn aðilann lika.
Engin ástæða er að draga I efa
þessar upplýsingar (aðrar en
niðurstöðuna sjálfa) enda geröu
sextánmenningarnir það ekki. En
það viðhorf sem kemur fram I
bæklingnum er dæmigert fyrir
það hvernig ýmsir aðilar á
vesturlöndum lita á ástandið i
þriðja heiminum: þeir hafa i
huga eitthvert ákveðiö „þ-óunar-
mynstur”, sem fellur kannske að
einhverju leyti inn I aðstæður á
vesturlöndum en sjá ekki, eða
loka augunum fyrir þvl, að að-
stæðurnar eru gerólikar í löndum
þriðja heimsins, þannig að vissar
framkvæmdir á sviði efnahags-
mála hafa þar kannske áhrif sem
eru allt öðru visi en þau sem þær
myndu hafa i þróuðu landi.
Þótt starfsemi Nestlé*hrmgsins
kunni t.d. að stuðla að vissum
framförum i mjólkurframleiðslu
og byggingu vega i ýmsum lönd-
um þriðja heimsins, hefur hún
jafnframt tvenns konar auka-
verkanir, sem eru smám saman
að koma i ljós og kunna að hafa
alvarlegar afleiðingar þegar
fram i sækir; hún gerir þessar
þjóðir háðar mjög fullkominni
tækni, sem þær hafa ekkert vald
yfir, og veldur þvi þannig að þær
missa vissan hluta af sjálfstæði
sinu og neyðast til að taka upp
menningarmynstur sem hentar
miður vel við aðstæður landsins.
Svo hefur hún einnig þau áhrif að
fámennar miðstéttir og yfirstéttir
auðgast en þá kemur upp mis-
þróun innan þjóðfélagsins og lif
fátækari stétta verður enn erfið-
ara og vonlausara en það var áð-
ur.
En á þessi atriði hefur oft verið
bent og snerist meiðyrðamálið
engan veginn um þau. Hins vegar
var annað atriði og öllu óhugnan-
legraefstá baugi og það var sölu-
mennska á framleiðsluvörum
Nestlé hfíngsins i vanþróuðum
rikjum þriðja heimsins: frá henni
var þegar skýrt I blöðúnum 1973,
og ári siðar kom út ýtarleg
skýrsla sem nefnd var hér að
framan, „The Baby Killer”.
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem þar er að finna rekur Nestlé
(og reyndar fleiri svipaðir hring-
ir) gifurlega auglýsingastarfsemi
fyrir mjólkurdufti handa ung-
börnum i ýmsum vanþróuðum
löndum. Þessi auglýsingastarf-
semi fer fram með mjög einfeldn-
ingslegum og bárnalegum
útvarpsauglýsingum, sem eru
greinilega ekki ætlaðar mennt-
aðri stéttum heldur ómenntuðum
fjölda, en einnig er beitt aðferð-
um eins og ókeypis dreifingu,
auglýsingamönnum dulbúnum
sem hjúkrunarfólki o.þ.h., og er
markmið aulýsingastarfseminn-
ar það að fá fólk til að halda að
það sé miklu „nútimalegra”,
„vlsindalegra” og betra i alla
staði að gefa börnum gerfimjólk
af pela heldur en móðurmjólk, og
það aðhafa börn á brjósti sé bæði
úrelt og skaðlegt fyrir börnin.
Á þennan hátt fá auðhringarnir
margar konur, sem vel gætu haft
börn sin á brjósti, til þess að gefa
þeim gerfimjólk af pela, og hefur
það fjöl,argar alvarlegar afleið-
ingar.
Það liggur vitanlega i augum
uppi að á þennan hátt fer til spillis
„hráefni”, sem erþegar tilbúið til
notkunar og ekkert getur i raun-
inni komið i staðinn fyrir: móður-
mjólkin. Alan Berg, sem er að-
stoðarforstjóri þeirrar deildar Al-
þjóðabankans, sem sér um
næringarmál, hefur reiknað út,
að á þennan hátt tapi vanþróuð
riki I heild sem svarar 750miljón-
um dollara á ári. Það er gifurleg
upphæðfyrir þjóðir, sem eiga við
stöðuga hungursneyð að búa.
Afleiðingarnar á heilsu ung-
barnanna eru þó enn alvarlegri:
móðir sem ætar að gefa barni
sinu mjólká pela verður að fylgja
mjög nákvæmum reglum. Pelinn
verður alltaf að vera hreinn,
vatnið soðið, hendurnar vel
þvegnar, og sctja verður rétt
magn af dufti i vatnið. Þessi skfl-
yrði er þvi miður ógerningur að
uppfylla á flestum stöðum þriðja
heimsins: það eru aðeins örláir
menntaðir menn, sem geta {ylgt
slikum reglum. Þegar ekki er
annað vatn aðfá en þaðsem kem-
ur úr þorpsbrunninum, þegar
ekki er til nema einn pottur f kof-
anum.og þegar lifsskilyrðin gera
ókleyft að fylgja almennum
hreinlætisreglum, getur pelinn
ekki verið annað en smitberi.
Auk þess er mjólkurduftið
ákaflega dýrt. Verð þess dufts
sem þarf til að fæða þriggja mán-
aða barn er um 30% lágmarks-
Rannsóknir hafa sýnt að dánartala barna er helmingi hærri meðal þeirra sem fá þurrmjólk á pelann
sinn, heldur en þeirra, sem njóta móðurmjólk^rinnar.
launa i Nigeriu og jaínvel 40%
lágmarkslauna i ýmsum löndum.
Það er þvi alls ekki að furða þótt
ólassar mæður i þessum löndum,
sem vilja kannske gefa börnum
sinum bestufæðu og þvi fyriralla
muni næra þau með þessu vest-
ræan undradufti, þynni það allt of
mikið útmeð vatni: þær halda að
þetta sé undramjólkin svo lengi
sem vökvinn er hvitur.
Af þessum ástæðum sýkjast
þessi börn auöveldlega af ýmsum
sjúkdómum, og mörg veslast upp
og deyja. Niðurstöður rannsókna,
sem gerðar hafa verið I Chile,
Jamaiku og Galileu, eru alls stað-
ar eins: dánartala barna, sem fá
gerfimjólk úr pela, er tvisvar eða
þrisvar sinnum hærri en dánar-
tala þeirra, sem fá brjóstamjólk.
Það er engin þörf á þvi að
skeggræða sekt eða sakleysi al-
þjóðahringsins Nestlé og annarra
slikra; staðreyndirnar tala sinu
máli. Lif fjölmargra er i veði, og
breyti auðhringarnir ekki um
stefnu, verður eitthvert pólitiskt
vald að þvinga þá til þess , þvi
hæpiðer að yfirmenn Nestlé fylgi
dómsúrskurðunum i Bern.
Nýlega hefurstjórn Gineu-Bissau
bannað alla sölu á mjólkurdufti
og barnamat nema að læknisráði,
og er þessi ráðstöfun sjálfsagt
einaleiðinsem núerfær: stjórnir
vanþróuðu rikjanna verða sjálfar
að setja reglur um starfsemi auð-
hringa. En til þess að það geti
orðið er nauðsynlegt að koma
sem mestum upplýsingum á
framfæri, og draga fram i dags-
ljósið sannleikann um „hina sam-
eiginlegu hagsmuni auðhringa og
vanþróaðra þjóða”. Réttarhöldin
i Bern miðuðu I þá átt.
(Endursagt eftir „Le Monde
Diplomatique")
Forstaða leikskóla
í Kópavogi
Staða forstöðumanns leikskóla, sem tekur
til starfa i haust, er laus til umsóknar.
Upplýsingar um menntun og fyrri störf
sendist undirrituðum fyrir 25. ágúst næst-
komandi, sem jafnframt veitir nánari
upplýsingar á Félagsmálastofnuninni,
Álfhólsvegi 32, simi 4 15 70.
Félagsmálastjórinn Kópavogi
Laus staða
Staða hjúkrunarfræðings eða ljósmóður
við heilsugæslustöðina i ólafsvik er laus
til umsóknar.
Laun samkvæmt launakerfi opinberra
starfsmanna.
Umsóknir, ásamt upplýsingum um
menntun og fyrri störf, sendist heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytinu fyrir 1.
september 1976.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið
3. ágúst 1976