Þjóðviljinn - 01.10.1978, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 01.10.1978, Blaðsíða 6
6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1. október 1978 __________________LIJÐYÍK JÓSEPSSON: VERÐBÓLGA OG VÍSITALA Rikisstjórnin hefir nýlega skipaö nefnd til aö taka til athug- unar gildandi reglur um viömiöun kaupgjalds viö vísitölu. Hér er um aö ræöa nefndarskipun i sam- ræmi viö starfsyfirlýsingu stjórnarflokkanna, en eins og kunnugt er varö um þaö sam- komulag flokkanna, aö vísitölu- kerfið skyldi tekið til.endurskoö- unar, enda fegist um þaö sam- staöa viö aöila vinnumarkaöar- ins. Grundvöllur niiverandi visi- tölukerfis, sem laun eru miöuö viö, er i rauninni frá árunum 1964 og 1965. Það er þvl ekki óeölilegt að þessi grundvöllur veröi endur- skoðaöur og þá jafnframt tekiö tillit til þeirrar reynslu sem feng- ist hefir við notkun hans við verð- tryggingu launa. Verðbólgan og verð- trygging launa Aöundanförnu hafa miklar um- ræöur um vísitölumálin og þá sér- staklega i sambandi viö umræöur um veröbólguvandann. 1 þeim umræöum hefir mikið boriö á þvi, aö visitölukerfinu, þ.e.a.s. þeim reglum sem binda kaupgreiðslur við visitöluna, sé kennt um verö- bólguvandann og megin vanda- málin i efnahagsmálum. Þannig hafa ýmsir sem telja sig sérfræö- inga i efnahagsmalum látið hafa það eftir sér, aö engin leiö sé aö taka raunhæfum tökum á verö- bólguvandanum, nema horfiö verði frá núgildandi reglum um visitölubætur á laun. 1 stjórnarmyndunarumræöum núverandi stjórnarflokka kom þetta stjónarmiö all-mikiö fram og enn er ljóst á ýmsúm skrifum um þessi mál i Alþýöublaöinu og Timanum aö sú skoðun er studd af ýmsum framámönnum beggja stjórnarflokkanna, aö visitölu- reglurnar og verötrygging launa séu ein aðal-orsök veröbólgu- vandans. Þaö er skoöun min aö full ástæða sé til aö taka til endur- skoöunar núgildandi reglur um verötryggingu launa og aö hægt sé aö sniða af þeím reglum ýmsa annmarka, sem I ljóshafa komiö, hitt tel ég fráleitt aö búast viö, aö sú endurskoöun leysi neinn megjnþátt i vanda efnahags- málanna. 1 umræðum um efnahagsmál hefir alltof mikið boriö á þvi, aö tekinn hafi veriö út úr heildar-vandamálinueinn ogeinn þáttur og hann gerður aö aðal-atriði málsins. Dæmi af þessu tagi er kenningin um þaö, aö lágir vextir séu veröbólgu- valdur,_þvi þeir leiöi til of mikilla framkvæmda.Siöan eru vextirnir hækkanir von úr viti og þeim velt út i verðlagið og þar sem þaö er ekki hægt, eins og i útflutnings- greinum, þá er griþiö til gengis- lækkunar á gengislækkun ofan meö tilheyrandi dýrtiöaröldu. Annaö dæmi af þessu tagi er kenningin um, aö rikissjóö verði aöreka án hallareksturs, þvi ella leiöi þaö til veröbólgu. Vissulega er rétt aö komast hjá halla i rekstri rlkisins, en þaö er ekki sama hvernig þaö er gert. Hjá okkur hefir þessi kenning verið notuö, til aö réttlæta nýa og nýja skattheimtu rikisins. Þannig hefir söluskattur veriö hækkaöur tilaöná jöfnuöi i rikisrekstrinum, eöa lagt hefir veriö á almennt vörugjald eöa önnur verö- hækkandi gjöld. Þannig hefir dýr- tiöin veriö aukin og skrúfunni haldiö áfram. Víxilhækkun verðlags og launa • Því er haldið fram aö núgild- andi visitölukerfi valdi skrúfu- gangi I hagkerfinu og magni upp vixlverkanir á milli verðlags og launa. Gott dæmi um þessa kenn- ingu er túlkun blaöanna siöustu daga um spádóm Vinnuveitenda- sambandsins um þróun kaup- gjalds og verðlags á næsta ári. Þar var spáö 40-50% veröbólgu fránóvember 1978 til jafnlengdar á næsta ári og tilsvarandi kaup- hækkun og gengislækkun. Spá þessi er á margan hátt athyglis- verö, — og kannski ekki sist vegna þess hver þaö er, sem spána gerir ogfinnur hjá sér þörf til þess aö setja hana fram. Það er þó viðurkennt I öllum löndum, aö einn sterkasti áhrifavaldurinn á þróun verðlagsmála, á fram- kvæmdir, á kaup og eyöslu og á peningamálinalmennt, er einmitt óttinn viö komandi ástand. Takist að skapa trú á stööugleika og á festu i atvinnu- og peninga- málum, er þaö einn besti grund- völlurinn aö byggja á ráöstafanir i efnahagsmálum. Túlkun blaöanna á þessari spá var augljóslega sú, aö öll þessi gifurlega- hækkun á kaupi og verölagi væri visitölukerfinu aö .kenna. Þannig haföi áróðurinn um bölvun visitölunnar gjörsam- lega tekið völdin i skýringum blaðanna. En hvaö er þá um þessa" sér- kennilegu spá Vinnuveitenda aö segja? Jú,fyrstber aöhafa þaö ihuga, að öll stærstu samtök launafólks hafa lýst yfir þvi, aö þau gætu fallist á óbreytta launasamninga á öllu þessu spádómstimabili. Rikisstjórnin haföi einnig þegar hafist handa um að koma I veg fyrir visitöluhækkun á kaupi 1. september og einnig áætlað aö gera ráöstafanir gegn kauphækk- un af völdum visitölu 1. desember. Nokkur kauphækkun kom þó til 1. september enminni háttar hjá fjölmennustu launahópunum og þeim sem mest áhrif hafa i rekstri atvinnufyrirtækja. Þetta þýöir: aö þó aö engar nýjar kauphækkanir eigi aö koma til i heilt ár, nema sem bein af- leiðingaf verölagsbreytingum og þó aö rikisvaldið ætli aö greiöa niöur verölag um 10% og koma þannig i veg fyrir afleiðingar þess, sem búiö var aö koma inn i verðlagskerfiö, þá spá Vinnuveit- endur samt 40-50% veröbólgu. Hvernig stendur á þessum óskaplega spádómi? Astæðurnar eru ekki reglurnar um verötryggingu launa, heldur að Vinnuveitendur geía sér fyrst aö strax um áramót veröi ný gengislækkun. Siöan framreikna þeir allir hækkanir til allra. Siöan þarf aftur gengislækkun og enn gengislækkun. Auövitaðreikna þeir Vinnuveit- endasambandsmenn meö þvi, aö laun veröi aö hækka i samræmi viö hækkandi verölag og aö svo þurfi verölag aftur aö hækka vegna kaupsins. Það eru framreiknings-aöferðir af þessu tagi i fylgd meö gengis- iækkunum, vaxtahækkunum og hækkun á opinberum þjónustu- gjöldum, sem leiöa til óöaverð- bóigu. Þó að engin regla um visitölur á laun heföi veriö i gildi, heföi fariö á sama veg, þvi auövitaö heföu samtök launafólks reynt aö ver ja sitt fólk fyrir sivaxandi dýrtiö. Verðtrygging launa Kenningin um þaö, aö visitölu- bætur á laun séu orsakavaldur að dýrtiö er ekki ný. Hún kom upp áriö 1960 og var framkvæmd fram til 1964 aö rikisvaldið og atvinnu- rekendur vildu á ný taka upp visi- tölutryggingu á laun og fá þá I staöinn launasamninga til lengri tima istaöóvissunnarog skamm- tima-samninganna sem áöur voru. Þeir sem nú fordæma visitölu- kerfiö, sem vissulega er ekki gallalaust, veröa aö svara þvi skýrt ogskorinort hvort þeir vilji verötryggja þau laun sem um er samiö i kjarasamningum, eöa hvort þaö sé ætlun þeirra aö launafólk semji um laun sem hægt sé aö gjörbreyta aö verö- gildi strax eftir að samningar hafa veriö geröir.Hægt er eflaust aö verötryggja laun meö ýmsum hætti og um þaö þarf aö ræöa, hvernig þaö best veröur gert, bæöi fyrir launafólk og efnahags- kerfið sem heild. Hitt er regin villa, sem rétt er aö gera sér grein fyrir strax, aö vandi efna- hagsmálanna verður ekki leystur með þvi aö ætla launafólki aö bera vaxandi dýrtið bótalaust. Umræðan um aö taka þurfi upp nýtt visitölukerfi ogþaö sem allra fyrst, svo aö hægt sé aö ná tökum á efnahagsvandanum, er ekki raunhæf. Þaö sem nú skiptir mestu máli er að stööva veröhækkanir.en aö fallaekki i þá freistni aö ætla aö bjarga rikiss jóöi meö veröhækk- andi álögum. Rekstrarútgjöld rikisins þarf hins vegar aö lækka. Og stööva veröur vaxta- hækkunarskrúfuna, sem spennir upp verölag. Og siðast en ekki sist veröa at- vinnurekendur aö skilja, aö þeir verða aö taka á sig minni háttar kauphækkanir og kjarabætur með hagkvæmari rekstri, meö aukinni framleiöni, meö fram- förum i rekstrarmálum. Ríkisstjórnin þarf nú að standa fast gegn verðhækkunum og lækkaverðiö alls staöar þar sem þaö er hægt. Hækki verðlagið litið, þá hækkar kaupið lika lítið, þrátt fyrir reglur um verötrygg- ingu launa. Inka bóka- og móppuhillurnar eru ar til notkunar bæöi á skrif- n sem beimahúsum, inka r er, hi fást i tveim dýptum smföaðar úr eik ( þrem viðarlltum. Sért þú t vandræöum meö hirslur la eða á skrifstofunnl þá færðu . betrl lausn en Inka hHlueinlngar. iltprentaða myndalistann. HF. SÍMI 25870 UMBOÐSMENN HÚSGAGNAVERKSMIÐJU KRISTJÁNS SIGGEIRSSONAR HF STAÐUR NAFN STAÐUR NAFN Akranes: • Verzlunin Bjarg h.f. Ólafsfjöröur: • Verzlunin Valberg h.f. Akureyri: • Augsýn h.f. Ólafsvík: • Verzlunin Kassinn • örkin hans Nóa Reykjavík • Kristján Siggeirsson h.f. Blönduós. • Trésmiójan Fróöi h.f. húsgangaverzl. Bolungarvík: • Verzlunin Virkinn • JL-húsiö Borgarnes: • Verzlunin Stjarnan Sáuöárkrókur: • Húsgagnaverzlun Hafnarfjöröur: • Nýform Sauöárkróks Húsavík: • Hlynur s.f. Selfoss: • Kjörhúsgögn Keflavík: • Húsgagnaverzlunin Siglufjöröur: • Bólsturgeröin Duus h.f. Stykkishólmur. • JL-húsiö Neskaupstaóur: • Húsgagnaverzlun Vestmannaeyjar: • Húsgagnaverzlun Höskuldar Stefánssonar Marinós Guömundssonar Þýskukennsla fyrir böra 7-13 ára Þýskukennsla hefst laugardaginn 7. október ’78 i Hliðar- skóla kl. 10-12.30 (inngangur frá Hamra- hlið). Innritun verður sama dag frá kl. 10. Innritunargjald er 2.000.- kr. Bókasafn þýska sendikennarans.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.