Þjóðviljinn - 24.06.1979, Blaðsíða 11

Sunnudagur 24. júni 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Eru
Hvalveiöar og hvalvernd
hafa skotist rækilega inn í
sviðsljós fjölmiðlanna
eftir átökin á miðunum
milli skipverja á Rainbow
Warrior og Hvals
8. Enginn fjölmiðill hefur
þó reynt að brjóta til
mergjar, hvað felst í
stefnu Greenpeace-sam-
takanna hér við land, né
heldur, hvort íslenskir
hvalastofnar eru raun-
verulega í hættu. Þá eru
að vísu frátalin viðtöl við
skrifstofumenn í ráðu-
neytunum og fólk sem á
einhvern hátt er tengt Hval
h/f og telst þvi tæpast til
hlutlausra aðila.
Röng friðunarstefna?
A seinni árum hefur borið á
nokkurri gagnrýni á friðunar-
stefnu á borð við þá sem Green-
peace reka. Sú stefna felst i
stuttu máli i þvi , að reynt er að
efla á alla lund baráttu fyrir
verndun tiltekinna tegunda sem
eru taldar i hættu, en minna reynt
að benda á hina raunverulegu
orsök vandans, sem má i flestum
tilvikum rekja til gróðasjónar-
miða skammsýnna manna.
Það hefur reynst einkar létt að
beina athygli fólks að verndun
einstakra tegunda, og til dæmis
hefur baráttan fyrir verndun
hvala orðið aö eins konar heilögu
striði viða i Banda-
rikjunum. Fyrir bragðið hafa
falliö i skuggann ýmis mál, sem
varða þó framtið mannkynsins
öllu meir, einsog það tiltæki
alþjóðlegra auðhringa að ryðja
burt skógum I S-Ameriku sem
framleiða verulegan hluta af þvi
súrefni sem veröur mengaðri
veröld æ nauðsynlegra.
Grænfriðungar á
íslandi
Hinu fer þó fjarri, að hægt sé að
afgreiða Greenpeace sem ótindan
„hippalýö” einsog gert var I einu
blaðanna. Samtökin hafa margt
gott gert. Þau böröust til dæmis
gegn kjarnorkutilraunum á
Kyrrahafi og sendu skip inn á
sprengjusvæðiö i þvi skyni. Það
hlýtur einnig að teljast jákvætt, ef
aðgerðir þeirra stuðla að meiri
rannsóknum á islenskum hvala-
stofnum, hvað sem um þær má
segja að öðru leyti.
Ymsar ástæður liggja til þess,
aö grænfriöungum hefur ekki
tekist að afla sér stuðnings
Islensks almennings. Talsmenn
þeirra hafa komið með staö-
hæfingar sem þeim hefur ekki
alltaf tekist að finna fót
fyrir. Þannig bentu þeir réttilega
á þann tviskinnung I fari
islenskra stjórnvalda, að þau
heföu stutt tillögu um 10 ára hval-
veiðibann á . Umhverfismála-
ráöstefnu SÞ 1972 en ekki fylgt
eftir á þingi Alþjóðahvalveiði-
ráösins skömmu siðar. Skýring
grænfriðunga er hins vegar sú,
að ráðherrar þáverandi vinstri
stjórnar hefðu verið eignaraðilar
aö Hval h/f og lagst gegn veiði-
banninu af þeim sökum. Meðan
ekkert er lagt fram þessu til
sönnunar, er málflutningur af
þessi tæi hæpinn i islenskum
eyrum.
Óljós málflutningur
Meiru veldur þó, að samtök-
unum hefur ekki tekist að sann-
færa fólk um nauðsyn friðunar, og
hafa raunar hvorki gert ýtarlega
grein fyrir fullyrðingum sinum
um ofveiöi, né þvi að islensk yfir-
völd láti ekki alltaf forskrift
vlsindanna stjórna geröum
sinum. Margt bendir þó til, að
samtökin hafi þar ýmislegt til
sins máls.
Þá hefur bögglast fyrir brjósti
fólks sú afstaöa sem hefur komið
fram hjá sumum grænfriðung-
um, að sökum þroska og vits-
muna hvala beri einfaldlega ekki
að veiða þá. Innan Greenpeace
eru skoðanir á þessu samt
skiptar. Þar er marga að finna,
sem vilja skynsamlega nýtingu á
hvalastofnunum, sem miðist við
þarfir mannkynsins fyrir
mat. Báöar þessar skoöanir flétt-
ast saman I þvi markmiði sem nú
er efst I farangrinum: að friða
langreyöarstofninn, sem samtök-
in telja ofveiddan. Friöunar-
stefna Greenpeace hér við land
virðist grundvallast á:
— að hvalir séru svo gáfuð dýr,
að dráp á þeim sé ekki hægt að
verja.
— að drápsaðferðirnar séu það
ómannúölegar, að einungis af
þeim sökum beri að hætta veið-
unum.
— að lokum telja samtökin aö
viöa viö Island sé a.m.k. lang-
reyöarstofninn ofveiddur. Ef til
vill fleiri.
Það er erfitt að taka undir þau
rök, að hval megi ekki drepa
vegna hárrar greindar hans. Við
lifum i hungruðum heimi, þarsem
hverja matarögn verður að nýta,
auk þess sem það er nokkuð
hættuleg röksemd að beita greind
veru sem mælikvaröa á tilveru-
rétt hennar.
Flestir geta hins vegar fallist á
aö það beri að nota sem skjót-
virkasta aðferö við að aflifa hvali
Greenpeaœ
hefur
nokkuö til
síns máls
einsog önnur dýr. Menn greinir
hins vegar á um drápstækni is -
lensku hvalbátanna. Veiðimenn-
irnir segja að hvalurinn deyi
samstundis vegna sprengikúlu I
skutlinum sem deyði hann við
skotið. Grænfriöingar eru á
annarri skoðun og telja að dauða-
striöið megi stundum mæla i
klukkutimum.
Eru hvalirnir
ofveiddir?
Það virðist rökrétt, að veið-
unum sé þannig hagað, aö úr
stofnunum náist hámarks-
afrakstur. tslendingar hafa sára
reynslu af ofveiði, og flestir hljóta
aö fallast á, að veiðar Hvals h/f
beri að takmarka ef hætta er á of-
veiði islensku stofnanna.
Þaö verður að segjast, að ferill
Hvals h/f er ekki með öllu laus við
rányrkju. Framundir 1960 veiddi
fyrirtækið steypireyði, þrátt fyrir
að þegar árið 1939 væri vitaö að
hún væri i hættu stödd vegna of-
veiöi. Þegar Hvalur h/f hætti
veiðum á henni var hún minna en
1% af afla stöðvarinnar og allar
þjóðir i Alþjóðahvalveiðiráðinu
voru þá hættar að veiöa
hana.
I dag veiðir Hvalur h/f sand-
reyði, búrhveli og langreyöi. Svo
litiö er vitað um sandreyði og
búrhveli, að fullyrðingar um of-
veiði geta þess vegna verið
sannar.
Langreyðarstofninn
Langreyðurin er langbest
þekkt. Jón Jónsson forstöðu-
maður Hafrannsóknastofnunar-
innar hefur gert athuganir á
henni i samvinnu viö Norömenn,
og veiöarnar eru grundaðar á
niöurstöðum þeirra.
Þeir félagar segja að veiðin á
langreyði hafi verið stöðug frá
upphafi, sem bendir til að stofn-
inn sé i jafnvægi. Þó taka þeir
fram, aö afli á sóknareiningu hafi
minnkaö örlitið, en sú minnkun sé
ekki nægilega marktæk til að hún
bendi til ofveiði.
Gegn þessu hafa menn teflt
þeirri staðreynd að á árunum
1960-1966 var afl hvalbátanna
aukið um 30% og veiðigeta bát-
anna jókst þarmeð. Aflinn óx á
hinn bóginn ekki, og þessvegna
virðist sem afli hafi i rauninni
minnkað miðað við óbreytta
veiðigetu. Sé það rétt, er það
ótviræð bending um ofveiöi á
langreyðinni (I viötali viö Þjv.
sagði hins vegar Þórður Ásgeirs-
son formaður Alþjóðahvalveiði-
ráðsins, að i útreikningum væri
tekið tillit til aukins afls veiðibát-
anna).
önnur höfuöröksemd Jóns og
félaga er sú, aö stofnstærðarmat
bendi til þess að stofninn þoli nú-
verandi veiðar, þ.e. um 250 lang-
reyðar á ári. Þessi fullyrðing er
hins vegar mjög vafasöm, þegar
þess er gætt að „stofnstærðar-
matið”er byggt á endurheimtum
einungis 8 hvala af 47, sem voru
merktir á árunum 1965-
1973. Eina visindalega niður-
staðan af þeim er raunverulega
sú, að stofninn sé einhvers staðar
á milli 1.800 og 17.600 dýr! Það er
sannast sagna ekki strang-
visindalegt að nota slikar niöur-
stööur til að segja, að stofninn
þoli núverandi veiðar.
Hunsa vísindamenn
tslensk stjórnvöld, sem fara
með hvalveiðimál, hafa ævinlega
sagt, að þau fari algerlega eftir
fyrirsögn visinda-
manna. Greenpeace-menn hafa
undir höndum gögn, sem sanna
að þetta er ósatt. Ariö 1974 vildi
til dæmis visindanefnd Alþjóöa-
hvalveiðiráðsins að árlega yrðu
merktir 200 hvalir við Island, þar-
sem vitneskju um islensku stofn-
ana væri áfátt. tslendingar hafa
þó ekki staðið viö þetta.
Fleira mætti tina til úr hand-
röðum Greenpeace.
Yfirleitt sýna tslendingar
Japönum og Rússum mikla fylgi-
spekt, en þessar þjóöir hafa
harðast barist gegn friöunartil-
burðum. A siðasta þingi ráðsins
studdu islendingar þannig 19 af 20
tillögum Japana.
Lokaorð
Að öllu athuguðu virðist þvi
sem langreyðurin sé litillega of-
veidd og aö þvi leyti hafi Green-
peace rétt fyrir sér.
Rannsóknir á nytjahvölum
okkar virðast skammarlegat litlar
og I viðtali við Þjv. féllst tíóröur
Asgeirsson á, að þeim væri áfátt.
Við megum þvi ekki rasa um
ráð fram i málefnum hval-
iðnaðarins og getum siður en svo
leyft okkur þann munað aö visa
málflutningi samtaka á borö viö
Greenpeace frá okkur sem mark-
lausu hjali.
Ella kynni svo að fara aö við
yröum einni dýrategund fátækari
áöur en 20. öldin er úti.
—ÖS
Langreyöurin er af mörgum talin lítillega ofveidd. Ekkert skv. nýlegum fréttum hafa allar þjóöir nema Is- þeir búrhvalir sem eru veiddir viö tsland eru taldir
bendir þó til þess aö íslendingar ætli aö minnka eöa hætta lendingar ákveöiö aö hætta veiöum á sandreyöi. vera flökkutarfar, sem koma sunnan aö.
veiöum á henni, en þeir veiöa hana einir þjóöa i dag.