Þjóðviljinn - 16.12.1983, Blaðsíða 9

Föstudagur 16. desember 1983 ÞJOÐVILJINN - SÍÐA 9
Gler og textíl
í Nýlistasafni
Tvær ungar stúlkur sýna verk sín
í Nýlistasafninu um þessar mundir.
Þaðeruþær PíaRakel Sverrisdóttir
og Ragnheiður Hrafnkelsdóttir.
Báðar stunduðu þær nám í Skolen
for brugskunst í Kaupmannahöfn,
en síðar skildu leiðir og nú stundar
Pia Rakel framhaldsnám við Kon-
unglega akademíið í Kaupmanna-
höfn en Ragnheiður við Gerrit Ri-
etveld akademíð í Amsterdam.
Sýningin í Nýlistasafninu er
fyrsta sýning þessara ungu lista-
manna. Pía Rakel sýnir glerverk úr
formuðu og slípuðu gleri. Það eru
annars vegar lágmyndir á vegg og
svo bakkar úr formuðu gleri. Þetta
eru látlaus verk þar sem glerinu er
teflt fram á náttúrulegan hátt án
þess að reynt sé að skreyta ásýnd
þess eða fela á annan hátt. Pía Rak-
el notar rúðugler í þessum verkum
sínum og má segja að rúðan haldi,
gegnum allar ummyndanir, upp-
runa sínum.
Öll áherslan liggur í uppröðun
glersins í einföld geometrísk form á
veggjunum, tvívíðar samsetningar
sem föl tónbrigði aðskilja frá
veggnum. Væri ekki um fagur-
fræðilega samsetningu að ræða þar
sem fleygmyndaðir þríhyrningarn-
ir endurspeglast í heildarmyndinni
á fínlegan og þokkafullan hátt,
kæmust verk Píu Rakelar næst því
að flokkast undir næfurlist eða
minimalisma. En þótt virkni þeirra
feli í sér litla huglæga tjáningu og
röðunin sé seríukennd og einföld,
nægir mótun glersins til að gefa
þeim þann persónulega stílblæ sem
fjarlægir þau frá beinni og hlut-
lausri framsetningu minimal-
listarinnar.
Þetta eru skemmtileg verk og
harmonísk. Látleysi þeirra ber
með sér að höfundur þeirra hug-
leiði möguleika efniviðarins meir
en ásýnd hans, en oft verðurgler-
listarmönnum hált á því hve fagurt
efnið er í sjálfu sér.
Ragnheiður á textílverk á sýn-
ingunni sem mynda hinn áþreifan-
lega part sýningarinnar sem mót-
Halldor B. Runólfsson
skrifar um
myndlist
vægi við glerið. Reyndar eru verk
hennar búningur, nokkurs konar
kjólar og höfuðdjásn. Ef áhorfand-
inn sér það ekki í fljótu bragði,"
fylgir sýningunni rúllandi lit-
skyggnuröð með myndum af mó-
deli í öllum þeim flíkum sem lista-
maðurinn sýnir.
í verkum Ragnheiðar blandast
saman ólík menningarviðhorf og
áherslur og mynda undarlegan
hrærigraut sem er í hæsta máta
pönklegur. Tilfinning hennar fyrir
pelsum og piussi er áberandi, en er
saknaðarkennd og rómantísk á
baudelairíska vísku. Þetta eru
gerviefni og inn á milli saumar
Ragheiður plastefni sem auka enn
frekar á ímynd hverfulleikans. En
það er einmitt sú heimsmynd sem
Ragnheiður virðist vera að miðla
áhorfandanum: Heimsborgaraleg
gervimenning flóamarkaðarins
svífur yfir verkum hennar.
Auk þessa bregður fyrir frum-
stæðum blæ höfuðdjásna sem
minna stundum á þyrnikórónur
eða hárkollur „síðasta móhíkan-
ans“. Naglar, vír, plast og gervihár
blandast saman og vitna um heim
sem er allur á yfirborðinu, með
hlutum sem eru jafn varanlegir og
kúlissur á sviði. Það er styrkur
Ragnheiðar að henni tekst að
koma hér tvöfeldni efnishyggjunn-
ar til skila; nefnilega ofurást
mannsins á efninu og fyrirlitningu
hans á varanleik þess. Hvergi kem-
ur það betur fram en í tískuheimin-
um þar sem allt breytist „vetur,
sumar, vor og haust“ og því hefur
Ragnheiður gert þann heim að yrk-
isefni sínu, auðvitað með þeirri
tvöfeldni sem fólgin er í dufli við
tískuhönnum, um leið og hefð-
bundnum tískuheimi er gefið langt
nef.
Nærmyndir
af samtíðar-
mönnum
Bókaútgáfan Vaka hefur gefíð út
bókina Nærmyndir, með undirtitl-
inum „Fimmtán þjóðkunnir sam-
tíðarmenn undir smásjá“.
Það eru átta núverandi og fyrr-
verandi blaðamenn Helgarpóstsins
sem tekið hafa saman þetta bókar-
efni. Nærmyndirnar voru upphaf-
lega unnar til birtingar í Helgar-
póstinum, en hafa nú verið endur-
skoðaðar í ljósi breyttra aðstæðna
og nýrra viðfangsefna þeirra, sem
um er ritað.
Á bókarkápu, þar sem efni bók-
arinnar er kynnt, er meðal annars
varpað fram þessum spurningum:
Hvað kemur í ljós þegar ýmsir
þjóðkunnir íslendingar eru skoð-
aðir í nærmynd? Eru þeir allir þar
sem þeir eru séðir? Koma þeir nán-
um samstarfsmönnum og kunn-
ingjum öðru vísi fyrir sjónir en al-
menningi, sem helst kannast við þá
úr fjölmiðlum?
Margir gefa þessum þjóðkunnu
persónum einkunnir í bókinni, en
þær eru harla ólíkar eftir því með
hvaða augum þetta fólk er skoðað:
Er til dæmis Steingrímur Her-
mannsson snarráður og harðfylg-
inn eða fljótfær yfirboðsmaður? Er
Halldór Laxness smámunasamur
uppskafningur eða Ijúfur og hlýr,
og góður sveitungi? Er Davíð
Oddsson ófyrirleitinn og montinn
hrokagikkur eða stórgáfaður húm-
oristi? Er Hjörleifur Guttormsson
réttnefndur konungur möppudýr-
anna eða aðeins nákvæmur og sam-
viskusamur maður? Er Sverrir
Hermannsson spilltur fyrir-
greiðslukall eða röggsamur ljúf-
lingur? Er Ragnhildur Helgadóttir
yfirburðakona í íslenskum
stjórnmálum eða líkamningur
íhalds af versta tagi?
Ragnheiður Hrafnkelsdóttir við eitt verka sinna í Nýlistasafninu. Efst í hægra horni má, ef vel er rýnt, greina
nokkra glerþríhyrninga Píu Rakelar Sverrisdóttur, enþeirsjást vitaskuldmun beturef sýningin er heimsótt.
(Mynd: Magnús).
EinarOlgeirsson
Kraftaverk einnar
kynslðöar JónGuðs
Einar Olgeirsson hefur alla tíö verið einn ötulasti leiðtogi íslenskrar alþýðu í
baráttu hennar fyrir bættum kjörum og mannréttindum, eldheitur
hugsjónamaður og slunginn stjórnmálamaður, sem skildi og skynjaði samtíð
sína dýpri og víðari skilningi en flestir aðrir.
[ þessari bók segir Einar frá stofnun verkalýðsfélaganna hér á landi og
átökunum innan Alþýðusambandsins og Alþýðuflokksins og frá stofnun og
starfsemi Kommúnistaflokksins og Sósíalistaflokksins. Við sögu kemur fjöldi
fólks og á annað hundrað Ijósmyndir prýða bókina. Frásögn Einars lýkur þegar
sigur vannst á kjaraskerðingu stjórnvalda með skæruverkföllunum 1942.
Hér er skráð örlagasaga íslensks verkafólks á mestu umbrotatímum þessarar
aldar, sögð af sjónarhóli manns er alla tíð stóð í fylkingarbrjósti.
cjefurn góÖar bœkur
og menning