Þjóðviljinn - 19.07.1987, Blaðsíða 17

um fjármagn
Nafn vikunnar að þessu
sinni er Sveinn Runólfsson
landgræðslustjóri en hann
hefur verið mikið í fréttum að
undanförnu vegna mikils
moldroks af Mosfellsheiðinni í
fyrriviku.
Við spurðum Svein hvað
honum fyndist um þessa
miklu umfjöllun ífjölmiðlum
um uppblástur og land-
eyðingu.
„Það væri kannske betra að fá
umræðuna svolítið jafnara yfir
árið, en þessi umfjöllun núna hef-
ur opnað augu almennings. Al-
menningur er orðinn miklu með-
vitaðri um hversu stórt þetta
vandamál er og ég hef trú á að
hann muni gefa umbjóðendum
sínum á Alþingi bendingu um að
hann vill gera miklu stærra átak í
landgræðslumálum. Auðvitað er
maður ánægður með að
landgræðslu- og landverndarmál
hafi fengið þessa umfjöllun, þessi
mál eru það brýn að maður er
þakklátur fyrir allt slíkt.
Jarðvegs- og gróðureyðing er
tvímælalaust alvarlegasta um-
hverfisvandamál sem við eigum
við að glíma í dag og við höfum
lagt áherslu á nauðsyn meiri
framkvæmda í landgræðslu og
landverndaraðgerðum. Það er
ekki bara nóg að friða land og
létta beit, þó að auðvitað sé það
liður í landgræðslustarfinu.
Landið er víða svo illa farið að
það eitt að létta beit af verst förnu
svæðunum mun ekki leysa það
grundvallarvandamál sem speg-
last í þessu moldroki um daginn.
Nú er fyrirsjáanleg fækkun á
sauðfé og ég legg áherslu á að það
verður að stýra þeirri fækkun
miskunnarlaust þannig að bú-
skaparháttum verði hagað eftir
landgæðum.“
Er ástandið verra í þessum
málum nú en á undanfömum
árum?
„Ekki vil ég segja það. Ástand-
ið var mjög slæmt á ámnum 1973
til 83 um allt land en 84, 5 og 6
voru yfirleitt heldur góð ár. Þetta
leit óskaplega illa út í vor og
sumar vegna þurrka víðast hvar á
landinu en hefur mikið lagast á
allra síðustu dögum.“
Getur Landgræðslan eins og
hún er ístakk búin núna hvað
varðar mannafla, tæki og fjár-
magn gegnt því híutverki sínu að
halda aftur af landeyðingunni?
„Við erum vel í stakk búnir
hvað varðar þekkingu, mannafla
og tækjabúnað til að anna miklu
meiri fj árframlögum en nú er var-
ið til þessara mála. Okkur finnst
þetta bara spurning um fjár-
magn. Áttatíu ára starfsemi
stofnunarinnar hefur sýnt og
sannað hvað hægt er að gera og
jafnframt að þjóðin getur gert
miklu stærra átak í þessum efn-
um.
í dag höfum við til umráða einn
fjórða af framkvæmdagildi þess
fjármagns sem þjóðargjöfin var á
sínum tíma en á árunum 74 til 79
var tækjabúnaður okkar og flug-
vélakostur fullnýttur og þá
dreifðum við helmingi meiri
áburði og grasfræi en við gerum í
dag. Þá voru líka friðuð býsna
stór landgræðslusvæði þar sem
við eigum enn eftir geysilega
mikið óunnið verk í uppgræðslu. •
Þessi svæði eru Haukadalsheiðin
og heiðarnar efst í Árnessýslu.
Það má segja að s(ðan 79 höf-
um við keyrt á hálfum afköstum,
en tækín hafa reyndar líka nýst í
uppgræðsluverkefnum á vegum
Landsvirkjunar vegna fyrirhug-
aðrar Blönduvirkjunar."
Hver eru stærstu verkefni
Landgræðslunnar í ár og hversu
margir starfa á vegum ykkar?
„Stærstu verkefnin í ár eru
Haukadalsheiðin og við svokall-
aða Krákárbotna í Mývatnssveit
en á þessum svæðum á að dreifa
melgresi. Svo á að dreifa bæði
grasfræi og tilbúnum áburði í
Skógey hjá Höfn í Hornafirði.
Mannafli hjá okkur er breyti-
legur eftir því hvenær er, en hjá
stofnuninni starfa bara þrír fag-
lærðir starfsmenn. Auk mín Stef-|
án H. Sigfússon fulltrúi og And-|
rés Arnalds gróðureftirlitsmað-
ur. Svo starfa landgræðsluverðir
á þeim stöðum á landinu þar sem
Landgræðslan er með umfangs-
mikil verkefni.“
Hvað hefur verið gert til að
stýra beitarálagi á afréttum
landsmanna?
„Það er langt mál ef á að fara út
í það í smáatriðum, en það hefur
ekki verið nóg gert í því máli. En
það stendur þó til bóta að hluta til
vegna þess að nú verður greitt
meira fyrir fullvirðisrétt hjá þeim
bændum þar sem veruleg ástæða
er talin til fækkunar af gróður-
Sveinn Runólfsson landgræðslustjóri.
verndarástæðum. Þetta er fyrst
og fremst á eldfjallasvæðum
landsins. Þar hefur gróðureyðing
verið langörust."
Að lokum, hefur flugslysið í
fyrradag mikil áhrif á starfsemi
ykkar á næstunni?
„Nei, vélin hafði svo til alveg
lokið störfum í sumar, átti eftir
um það bil einn dag og þau fáu
verk sem eftir voru verða leyst
með landgræðsluvélinni Páli
Sveinssyni.
Þessi vél hafði reynst frábær-
lega vel og það er geysilega
mikilsvert hvað áburðarflug hef-
ur gengið vel í gegnum árin. Við
urðum síðast fyrir smávægilegu 1
óhappi 1966 og síðan hefur allt
gengið áfallalaust þar til nú. En
það er mjög brýnt að fá aðra vél
fyrir næsta vor. Við munum sækj-
ast mjög eftir því og ég tel að við
munum mæta skilningi ráða-
manna í því máli“ sagði Sveinn
Runólfsson að lokum. -ing
LEKDARI
Herferð
Greenpeace
Frá því var greint í Þjóðviljanum í gær að
náttúruverndarsamtökin Greenpeace Internat-
ional hyggðust á næstu árum einbeita sér að
alþjóðlegri herferð gegn kjarnorkuvígvæðingu á
höfunum.
Þetta eru gleðitíðindi fyrir íslendinga og
reyndar allar þjóðir sem hafa lífsviðurværi sitt úr
hafinu. Það er kominn tími til þess að kjarnorku-
veldunum verði gert Ijóst, að heimshöfin eru
sameign mannkyns og að réttur þeirra til þess
að ógna lífríki hafsins með kjarnorkuflotum sín-
um fær ekki staðist. Sá hugsunarháttur að ríki
geti eignað sér mikilvæga hlekki í lífríki jarðar-
innar í krafti hervalds og farið með þá að eigin
geðþótta er ekki lengur gjaldgengur.
Almenningsálitið í heiminum er stöðugt að
vakna til aukinnar vitundar um að við eigum
aðeins eina jörð og engin herfræðileg eða þjóð-
hagsleg rök geta veitt stórveldum rétt til að leika
sér að fjöreggjum hennar.
Greenpeace-menn hafa ráðið færustu sér-
fræðinga í þjónustu sína við skipulagningu
þessarar herferðar. Og á fyrsta fréttamannaf-
undinum, sem haldinn var í Washington í síð-
ustu viku, sögðu þeir að kjarnorkuflotar stór-
veldanna væru nú þegar svo miklir að líkja
mætti þeim við 500 fljótandi Tsjernobyl-
kjarnakljúfa.
Ennfremur bentu þeir á að mesta hættan
væri á því að kjarnorkustyrjöld brytist út á höfun-
um. Fyrir því liggja bæði tæknilegar ástæður og
herfræðilegar. Tæknilegar að því leyti að vand-
kvæði við stjórnun og fjarskipti eru meiri á haf-
inu en á landi og því meiri líkur á tæknilegum
mistökum sem auðveldlega geta leitt til heimsá-
taka. Herfræðilegar ástæður felast í því að það
er meira freistandi að grípa til kjarnorkuvopna á
hafi úti, þar sem beinar hliðarverkanir eru ekki
eins augljósar, eins og þegar sprengt er á landi.
Þá hafa herfræðingar á borð við Weinberger
varnarmálaráðherra Bandaríkjanna lýst því yfir
að kjarnorkuvopn flotans hafi ekki bara fæling-
arhlutverki að gegna, heldureiai þau að „styrkja
hið hefðbundna vopnakerfi“. I þessum orðum
felst bein hótun um að ætlunin sé að þessum
vopnum verði beitt.
Tillögur Greenpeace-manna eru þær að
kjarnorkuveldin verði þvinguð til að eyða kjarn-
orkuvopnum sínum á hafinu stig af stigi, fyrst
þeim hættulegustu, sem eru ætluð fyrir skot-
mörk á landi. Síðan verði gerður alþjóðlegur
sáttmáli um notkun heimshafanna til flota-
umsvifa, þar sem flotaveldum verði úthlutuð
ákveðin svæði til flotaæfinga sinna. Jafnframt
skulu þau skylduð til að tilkynna öðrum ríkjum
um æfingar sínar fyrirfram, rétt eins og gert er
um heræfingar á landi í Evrópu nú.
Samtökin leggjatil að kjarnorkuvopnalaus ríki
fari að dæmi Nýsjálendinga, Færeyingaog fleiri
ríkja sem hafa neitað herskipum um aðgang að
höfnum sínum ef þau vilja ekki upplýsa um hvort
þau hafi kjarnorkuvopn innanborðs.
Þetta eru allt saman skynsamlegar kröfur og
sjálfsagðar. Gegn þeim verða ekki borin fram
heilbrigð rök. Þess er að vænta að íslendingar
og íslensk stjórnvöld taki heilshugar undir her-
ferð Greenpeace-manna og leggi henni fullt lið.
-óig
Sunnudagur 19. Júli 1987 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 17