Þjóðviljinn - 29.03.1989, Page 11

LJÓSVAKINN
Heyrt og séð
um páskana
Ingibjörg
Haraldsdóttir
Páskarnir liönir hjá með sínum
fermingarveislum, sínu enda-
lausa súkkulaði - og páskadag-
skrá ljósvakans. Úr miklu að
moða fyrir þann sem pistilinn
skrifar, eða hvað? Skyldi nú
eitthvað sitja eftir af því sem rann
ljúflega inn um skilningarvitin
þessa hátíðisdaga - eða rann það
allt jafnljúflega útum þau aftur?
Á dagskrá Sjónvarpsins okkar
var þónokkuð af íslensku efni.
Við erum talsvert fróðari um ís-
lenska refinn og hreindýrið en við
vorum fyrir páska, svo er tveimur
nýjum sjónvarpsþáttum fyrir að
þakka. Rögnvaldi Sigurjónssyni
píanóleikara kynntumst við í
skemmtilegum viðtalsþætti
skömmu fyrir páska. Ekki ættum
við heldur að velkjast í vafa um
hver Þorsteinn Jónsson flugkappi
er, honum fengum við að kynnast
í heimildarkvikmyndinni Flug-
skírteini númer 13, sem sýnd var
á páskadagskvöld. Sú mynd var í
hefðbundnum hetjustfl, fram-
leidd af Saga film.
Síldarævintýri
Öllu áhugaverðari þótti mér
heimildarmynd þeirra Hjálmtýs
Heiðdal og Finnboga Hermanns-
sonar, „ Af sfldinni öll erum orðin
rík...“, sem sýnd var miðviku-
daginn fyrir páska og fjallaði um
síldarævintýrið á Djúpuvík og
þar um slóðir á fjórða áratug
þessarar aldar.
Mér finnst ástæða til að fagna
sérstaklega þegar kvikmynda-
gerðarmennirnir okkar bera gæfu
til að festa á filmu eitthvað sem
skiptir okkur máli, segir okkur
eitthvað um söguna, landið og
okkur sjálf. Fað gerir þessi
heimildarmynd um Djúpuvík
óneitanlega. í henni var sfldaræv-
intýrið sett í sögulegt samhengi
og útskýrt á býsna sannfærandi
hátt, en slíkt er því miður ekki
nógu algengt í íslenskum heimild-
armyndum.
Fjööur í hatti
Friðriks
Rúsínan í pylsuendanum hjá
Sjónvarpinu var svo Flugþrá
Friðriks Þórs Friðrikssonar sem
sýnd var á annan í páskum, rúm-
lega hálftíma löng sjónvarps-
mynd byggð á heimild frá
sautjándu öld.
Friðrik Þór er sá kvikmynda-
höfundur okkar sem hvað ötulast
fetar eigin brautir og kemur síf-
ellt á óvart, bæði með vali á við-
fangsefnum og frumlegum tökum
á þeim. Myndin „Flugþrá“ er enn
ein fjöður í hattinn hans - lítil
perla sem skín í minningunni og
hefur skilið eftir sig einkenni-
legar myndir, skringilegan sárs-
auka. Líklega eiga allar þjóðir sér
sögur um unga pilta sem langaði
að fljúga (skyldi nokkra stúlku
hafa langað til þess?), þeir smíð-
uðu sér vængi og reyndu en tókst
auðvitað aldrei að láta drauminn
rætast. Nema stráknum í
„Flugþrá", hann flaug einsog stór
fugl, hnitaði hringi yfir bænum
sínum og lenti loks með glæsi-
brag. Samtíðin þoldi það ekki,
kirkjan og læknavísindin murk-
uðu lífið úr þessum mannfugli.
Sem flaug þá til himna í líki hvítr-
ar dúfu...
Einföld, falleg saga, dæmi-
saga, goðsögn. Um það sem ekki
verður lamið með lurk. Um
mannsandann þrjóskufulla. Um
listina.
Þessa sögu segir Friðrik Þór á
mjög listrænan og fallegan hátt,
gerir úr henni myndljóð, þrungið
táknum og tilvísunum, og færír
hana í búning sem flytur okkur
aftur í aldir, aftur til Endur-
reisnarinnar ítölsku án þess að yf-
irgefa íslenskt landslag, liti eða
stemmningu.
Við kvökum og þökkum og
heimtum meira af svo góðu.
Hamlet
Danaprins
Á páskadag hlustaði ég á
páskaleikrit Útvarpsins, Hamlet
Danaprins, í frábærum flutningi
margra af okkur bestu leikurum,
undir stjórn Stefáns Baldurs-
sonar. Það var mikil og góð veisla
og stóð í þrjá klukkutíma. Við
erum rík, íslendingar, að eiga
þýðingar Helga Hálfdanarsonar
á verkum Shakespeares og gott er
að fá að njóta sem oftast þessara
gimsteina heimsbókmenntanna,
hvort heldur er á sviði eða í út-
varpi.
Hlutleysið
Á annan í páskum brunaði ég
eftir Keflavíkurveginum með út-
varp Rót í eyrunum og heyrði
bráðskemmtilegan og fróðlegan
þátt þar sem sagt var frá atburð-
unum á Austurvelli 30. mars
1949. Þeir Jón Múli Árnason,
Stefán Ögmundsson, Ólafur
Jensson og Jón Böðvarsson
sögðu frá, en þættinum stjórnaði
Ragnar Stefánsson. Sem ég sat
þarna í drossíunni og hlustaði á
kempumar datt mér í hug að
þetta væri nú eitthvað annað en
þessir leiðinlegu umræðuþættir í
ríkisfjölmiðlunum. Þarna sögðu
menn afdráttarlaust það sem þeir
meintu og voru ekkert að reyna
að fela skoðanir sínar eða klæða
þær í einhverja hlutleysisgarma.
Útkoman varð mjög lifandi og
áhrifasterk mynd af því sem gerð-
ist þegar þjóðin var véluð inní
hernaðarbandalag fyrir fjörutíu
árum, sem aldrei skyldi verið
hafa.
Ég spurði sjálfa mig: væri ekki
ráð að endurskoða þessar hlut-
leysisreglur ríkisfjölmiðlanna?
Hlutleysi þarf ekki að merkja
pempíulegt skoðanaleysi, og það
ætti heldur ekki að vera nauðsyn-
legt að segja B í hvert sinn sem
sagt er A, með öðrum orðum
kalla til íhaldsmann í hvert sinn
sem rætt er við komma, eða
öfugt. Því ekki að leyfa fólki að
ræða málin út frá sínu sjónar-
horni án þess að einhverjir pólit-
ískir andstæðingar séu stöðugt að
grípa fram í, oftar en ekki til að
snúa út úr? Og því ekki að taka til
umræðu mikilvæg og umdeild
mál einsog Nató-aðildina, alvar-
legasta deilumál þjóðarinnar í
fjörutíu ár?
Niðurstaða mín varð auðvitað
sú að útvarp Rót væri hið mesta
þarfaþing, bráðnauðsynlegt fyrir
lýðræðið í landinu, umræðuna og
skoðanafrelsið. Fyrir utan að
vera vettvangur fyrir skoðanir og
umræðuefni sem eiga ekki greið-
an aðgang að ríkisfjölmiðlunum
hlýtur Rótin að hafa áhrif á þessa
sömu ríkisfjölmiðla, ýta þeim
smám saman út í djarfari og
hressari umræður. Vona ég.
I DAG
þlÓÐVILJIHN
FYRIR50ÁRUM
Madrid svikin á vald Franco.
Sósíaldemókratinn Besteirosér
um allt er að uppgjöt borgarinnar
lýtur! Landráðaklíkan ersteypti
Spánarstjórn af stól fullkomnar
níðingsverkið.
Vill Jónas Guðmundsson
kljúfa Kaupfélag Reykjavíkur?
29. MARS
miðvikudagur í tuttugustu og
þriðju viku vetrar, níundi dagur
einmánaðar, 88. dagur ársins.
Sól kemur upp í Reykjavík kl.
6.56 ensestkl. 20.10. Tungl
minnkandi á þriðja kvartili.
VIÐBURÐIR
Heklugos 1947. Iðja á Akureyri
stofnuð 1936.
DAGBÓK
APÓTEK
Reykjavik. Helgar- og kvöldvarsla lyfj-
abúöa vikuna
24.-30. mars er I Holts Apóteki og
LaugavegsApóteki.
Fyrrnefnda apótekið eropiö um helgar
og annast næturvörslu alla daga 22-9 (til
10 frídaga). Síöarnefnda apótekiö er
opiö á kvöldin 18-22 virka daga og á
laugardögum 9-22 samhliða hinu fyrr-
nefnda.
LÖGGAN
Reykjavík sími 1 11 66
Kópavogur...........sími 4 12 00
Seltj.nes...........sími 1 84 55
Hafnarfj............sími 5 11 66
Garðabær............sími 5 11 66
Slökkvlliö og sjúkrabilar:
Reykjavík..........sími 1 11 00
Kópavogur..........sími 1 11 00
Seltj.nes..........sími 1 11 00
Hafnarfj...........simi 5 11 00
Garðabær...........simi 5 11 00
L>EKNAR
Læknavakt fyrir Reykjavik, Sel-
tjarnarnes og Kópavog er I Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur alla virka daga
frá kl. 17 til 08, á laugardögum og helgi-
dögum allan sólarhringinn. Vitj-
anabeiðnir, símaráöleggingar og tíma-
pantanir I síma 21230. Upplýsingar um
lækna og lyfjaþjónustu eru gef nar í sím-
svara 18888.
Borgarspítalinn: Vakt virka daga kl. 8-
17 og fyrir þá sem ekki hafa heimilis-
lækni eða ná ekki til hans. Landspít-
alinn: Göngudeildin eropin 20-21.
Slysadeild Borgarspitalans: opin allan
sólahringinn simi 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæslan
sími 53722. Næturvakt lækna sími
51100.
Garöabær: Heilsugæslan Garðaflöt s.
656066, upplýsingar um vaktlækna s.
51100.
Akureyri: Dagvakt 8-17 á Læknamið-
stöðinni s. 23222, hjá slökkviliðinu s.
22222, hjá Akureyrarapóteki s. 22445.
Kef lavlk: Dagvakt. Upplýsingar s. 3360.
Vestmannaeyjar: Neyöarvakt lækna s.
1966.
SJÚKRAHÚS
Heimsóknartimar: Landspítalinn: alla
daga15-16,19-20. Borgarspitalinn:
virka daga 18.30-19.30, helgar 15-18,
og eftir samkomulagi. Fæðingardeild
Landspítalans: 15-16. Feðratími 19.30-
20.30. Öldrunarlækningadeild Land-
spítalans Hátúni 10 B. Alla daga 14-20
og eftir samkomulagi. Grensásdeild
Borgarspítala: virka daga 16-19, helgar
14-19.30. Heilsuverndarstöðinyið
Barónsstíg opin alla daga 15-16 og
18.30-19.30. Landakotsspítali: alla
daga 15-16 og 18.30-19. Barnadeild:
heimsóknir annarra en foreldra kl. 16-17
daglega. St. Jósefsspitall Hafnarfirði:
alladaga 15-16 og 19-19.30. Klepps-
spftalinn: alladaga 15-16og 18.30-19.
Sjúkrahúsiö Akureyri: alla daga 15-16
og 19.19.30. Sjúkrahúslö
Vestmannaeyjum: alla virka daga 15-
16og 19-19.30. SjúkrahúsAkraness:
alla daga 15.30-16 og 19-19.30. Sjúkra-
húsiö Húsavík: alla daga 15-16 og
19.30-20.
ÝMISLEGT
Hjálparstöö RKÍ. Neyðarathvarf fyrir ung-
lingaTjarnargötu 35. Sími: 622266, opið
allan sólarhringinn.
Sálfræöistööin. Ráðgjöf í sálfræðilegum
efnum. Sími 687075.
MS-félagiö Álandi 13. Opið virkadagafrá
kl. 10-14. Simi 688800.
Kvennaráðgjöfin Hlaðvarpanum Vestur-
götu 3. Opið þriðjudaga kl.20-22,
fimmtudaga 13.30-15.30 og kl. 20-22,
sími 21500, símsvari.
Sjálfsh jálparhópar þeirra sem orðið hafa
fyrirsifjaspellum, s. 21500,símsvari.
Upplýsingar um eyðni. Simi 622280,
beint samband við lækni/hjúkrunarfræðing
ámiðvikudögumkl. 18-19, annarssim-
svari.
Samtök um kvennaathvarf, sími 21205.
Húsaskjól og aðstoð fyrir konursem beittar
hafa verið ofbeldi eða orðið fyrir nauðgun.
Samtökin ’78. Svarað er í upplýsinga- og
ráðgjafarsíma félags lesbía og homma á
mánudags-ogfimmtudagskvöldum kl. 21-
23. Simsvari á öðrum tímum. Síminn er
91-28539.
Félag eldri borgara. Opiö hús í Goðheim-
um, Sigtúni 3, alla þriðjudaga, fimmtudaga
ogsunnudagakl. 14.00.
Bilanavakt (rafmagns- og hitaveitu: s.
27311. Rafmagnsveita bilanavakts.
686230.
Vinnuhópur um sit jaspellamál. Sími
21260 alla virka daga kl. 1-5.
Lögfræðiaöstoö Orators, félags laga-
nema, er veitt í sima 11012 milli kl. 19.30
og 22.00 á fimmtudagskvöldum.
„Opið hús“ krabbameinssjúklinga
Skógarhlíð8 er„Opiðhús“fyrirallakrabb-
ameinssjúklinga og aðstandendur þeirra á
fimmtudögumkl. 17.00-19.00.
Samtök áhugafólks um alnæmisvand-
ann sem vilja styðja við smitaða og sjúka
og aðstandendur þeirra. Hringið í síma 91 -
22400 alla virka daga.
GENGIÐ
Gengisskráning 28. mars 1989 kl.
9.15.
Sala
Bandaríkjadollar....... 53,13000
Sterlingspund............ 90,40100
Kanadadollar............. 44,54200
Dönsk króna............... 7,23600
Norsk króna............... 7,77210
Sænskkróna................ 8,27440
Finnsktmark.............. 12,50410
Franskurfranki............ 8,34260
Belgiskur franki........ 1,34690
Svissn. franki.......... 32,34310
Holl. gyllini............ 25,01470
V.-þýsktmark............. 28,20890
Itölsklira................ 0,03848
Austurr. sch.............. 4,00970
Portúg. escudo............ 0,34280
Spánskurpeseti............ 0,45290
Japansktyen............... 0,40000
Irsktpund................ 75,44700
KROSSGÁTA
I Lárétt: 1 fíkniefni 4
T I r 2 r 4 6 3 7 samkomulag 8 hemur 9íburður 11 óttaðist 12 sjávardýrin 14 frétta- stofa 15 llkamshluti 17 slöttólfur 19 þreyta 21 skemmd 22 viðkvæmi 24vætir25 þungi Lóðrétt: 1 lof 2sæti3 hugurinn4fuglar5 heiður6hey7folald10 áhöld 13nálæg 16 anga 17 þykkni 18 spíri 20 morar 23 áköf Lausnásíðustu krossgátu
•
9 1Ó r 11
12 13 n 14
u 18 18 L J
18 P 19 20 Lárétt: 1 gauf4tvær8 sefjaði 9 ösli 11 öliö 12 stamur 14 sólguð 15 Ínna17ragni19sói21 óku 22 renn 24 samt 25 rand Lóörétt: 1 grös2usla3 feimin4tjörn5val6 7 riftafti 10 Rtiakíí
n 22
24 . r 28
CtvUII / 1 luuUI 1 U OlJurxCl 13unir16asna17rós 18gum 20ónn23er
Þráir Friðrik að fljúga?
Miðvikudagur 29. mars 1989 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11