Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.1997, Blaðsíða 18

MÁNUDAGUR 28. APRÍL 1997
» menning__________
Sparistellið
íslenskir fuglar - aðalboriö matarstell Helga Þorgils.
Það er ábyrgðarhluti að
mála sparistell, segir Jón
Proppé í aðfaraorðum að
postulínssýningunni
Sparistellið sem hann hef-
ur átt frumkvæði að og nú
stendur yfir í Hafnarborg.
Þetta er skemmtileg sýn-
ing, leikandi létt og með
lúmskum húmor. En í
hverju er ábyrgðin fólgin
sem Jón talar um? Svarið
tengist óhjákvæmilega
spurningunni um merk-
ingu þeirra hluta sem
þarna eru sýndir.
Segja má að hver ein-
stakur hlutur á þessari
sýningu hafi tviþætta
merkingu. Annars vegar
er merkingin fólgin í hlut-
verki hans sem nytjahlut-
ar, hins vegar hefur hann
vegna samhengisins tákn-
ræna merkingu sem ræðst bæði af útlitinu og
því að hlutimir skuli sýndir saman á einum
stað sem listmunir eða listaverk. Ábyrgðin
sem Jón talar um er því fólgin í því að gefa
þessum hlutum merkingu og ábyrgð okkar
sem skoðum sýninguna er fólgin í því að með-
taka þessa merkingu og gera hana með ein-
hverjum hætti meðvitaða og ljósa.
Til þess að merking fyrirbæra og hluta í
kringum okkur verði okkur ljós þurfum við að
skapa á þá vissa fjarlægð, taka þá úr samhengi
við umhverfi sitt, ef svo má segja. Við sjáum
glögglega hvemig Kristján Guðmundsson hef-
ur gert þetta. Hann hefur safnað gömlum og úr
sér gengnum hollum og undirskálum sem vom
orðin viðskila við sinn betri helming og gefið
þau saman á ný í samhengi sem hann bendir
réttilega á að nálgist það að verða sorglegt.
Eða hvemig á bolli úr gömlu máfastelli, sem
má muna sinn fifil fegri, að una sér á þybbn-
um og búralegum undirbolla úr grófum leir
sem greinilega á sér gjörólíka fortíð? Og
Myndlist
r
Olafur Gíslason
hvernig verður ásjóna þessa „sparistells" í
heild sinni meðal annarra sparistella?
Sparistell Kristjáns, sem hann kállar reynd-
ar Þrælapör, hefur í sér fólgna harmsögulega
merkingu sem jafnframt er ísmeygilega kóm-
ísk vegna hins ytra samhengis og að þrátt fyr-
ir allt skuli þess-
ir hlutir hafa
hafnað á jafn
virðulegum stað
og í jafn göfug-
um félagsskap og
raun ber vitni.
Þeir áttu sér er-
indi og tilgang,
þrátt fyrir allt!
í samanburði
við þrælapör
Kristjáns er mat-
arstell Helga
Þorgils Friðjóns-
sonar aðalborið.
íslenskir fuglar
heitir stellið og
er í beinu sam-
hengi við
myndaröð sem
Helgi hefur mál-
að um sama efni.
Málverkin sýna
vangamynd af
manneskju, fuglshöfuð
og heiðbláan himin.
Það sem tengir vanga-
mynd manns og fugls í
þessum myndum eru
augun. Við sjáum ekki
bara vangamynd fugl-
anna og hvemig þeir
horfa heldur líka
vangamynd manneskj-
unnar og hvernig hún
horfir á þá og þennan
heiðbláa himin sem
greinilega er ættaður
úr æskustöðvum Helga
við Breiðafjöröinn.
Myndin fjallar líka um
þann stóra leyndar-
dóm sjónskynsins að
við sjáum hlutina ekki
beint og milliliðalaust,
heldur einkum og sér-
ílagi í gegnum augu
annarra, bæði manna
og dýra. Án slíkrar viðmiðunar yrði sjónskyn-
ið trúlega ófært um að skapa merkingu úr því
sem bærist á nethimnu augans. Matarstellið
er einfalt og hefðbundið í forminu en
fuglsvangamyndirnar og blár himinninn á
jöðmm diskanna ríma við heiðgulan hringinn
í miðju og maður spyr sig ósjálfrátt hvaða
matur gæti átt heima á þessum diskum. Þama
þarf mat sem hægt er að borða með augunum!
Matarstell Jóns Óskars er líka hefðbundið í
forminu og glæsilegt við fyrstu sýn en við nán-
ari athugun vekur slikjan í flöktandi litnum
undarlega ógleði eða minningu um gamla
velgju sem maður hefur upplifað í bernsku
yfir matardisk, rétt eins og uppflosnað rósa-
mynstrið sem minnir óljóst á gamalt sparistell
sem kannski var til í húsi afa og ömmu. Ógleð-
in magnast síðan um helming þegar við sjáum
fyrir okkur sætsúpuna eða sveskjugrautinn og
rjómaflotið á þessum íbleika súpudiski sem er
eins og kominn út úr skáldsögu Sartre um
ógleðina. Hluturinn gerir vart við nærveru
sína með því að vekja upp framandleikann.
Fleiri áhugaverð sparistell prýða þessa
skemmtilegu sýningu, til dæmis eftir Stein-
grím Eyljörð, sem tengir saman mataræði og
trú, Huldu Hákon, sem tengir stellið áleitnum
persónulegum spurningum, Ólöfu Nordal, sem
fjallar um síðustu kvöldmáltíðina, Guðjón
Bjamason, sem fjallar um söguna og forgengi-
leikann, Tuma Magnússon, sem fjallar um lit-
ina, Ragnheiði Ragnarsdóttur, sem fjallar um
ljós og liti, Ráðhildi Ingadóttur, sem fjallar um
himintunglin, Vigni Jóhannsson, sem fjallar
um ættleiðingu, og Elínrós Eyjólfsdóttur sem
fjallar um ástrósir. Fjölbreytileikinn og hin
ólíku efhistök varpa ljósi á þann vanda sem
Jón Proppé talar um í aðfaraorðum sínum:
það er ábyrgðarhluti að mála sparistell - en
ábyrgðin felst í því að gefa hlutnum merkingu.
Sparistellið í Hafnarborg verður til sýnis til
19. maí.
Þrælapör Kristjáns Guömundssonar.
Góðir gestir
Nú í vikunni koma til íslands
góðir gestir frá Bandaríkjunum og
halda tónleika í Háskólabíói og víð-
ar.
Fremst í flokki fer Jessica Tivens,
fimmtán ára undrabam á sviði óp-
erutónlistar, sem gagnrýnendur
hafa spáð miklum frama. Hún ætlar
að halda hér tvenna tónleika með
undirleikara sinum, Michael Gar-
son, sem þekktur er meðal annars
fyrir samstarf sitt við David Bowie.
Með þeim í för eru svo heimsþekkt-
ir djasstónlistarmenn sem ætla að
halda tvenna tónleika ásamt Mich-
ael Garson.
Jessica Tivens hefúr komið fram
opinberlega síðan hún var átta ára
og hefur stundað söngnám síðan
hún var niu ára. Hún er fyrst og
fremst klassísk sópransöngkona en
hefur þó sungið líka i söngleikjum
og leiksýningum. Hún hefur komið
fram sem einsöngvari með þekktum
kammersveitum og sinfóníuhljóm-
sveitum og unnið til fjölda verð-
launa. Tónleikarnir í Háskólabíói
30. apríl verða þeir fyrstu á tón-
leikaferð hennar um Evrópu. Á efn-
isskránni eru aríur eftir Mozart,
Verdi, Gounod, Puccini, Bizet og
fleiri.
Fyrri tónleikamir era á miðviku-
dagskvöldið og hefjast kl. 20 en síð-
ari tónleikar Jessicu verða í Há-
skólabíói laugardaginn 3. maí kl. 15.
Djassgeggjarar
Undirleikari Jessicu, Michael
Garson, hefur glímt við píanóið frá
sjö ára aldri og er jafnvígur á
klassík, djass og rokk. Hann er
þekktastur fyrir að vera uppáhalds-
hljómborðsleikari Davids Bowie og
hefur leikið með honum alveg síðan
hann skellti sér í tónleikaferðina
með Spiders from Mars 1971.
Michael Garson hefur með sér
Marc Johnson, einn þekktasta
bassaleikara heims nú um stundir,
og Joe LaBarbera trommuleikara.
Hörkulið. Djasstónleikar tríósins
verða í Súlnasal Hótel Sögu 1. maí
kl. 21 og í Loftkastalanum 2. maí kl.
21.
Miðasala að öllum tónleikunum
er hafin í Loftkastalanum, Háskóla-
bíói, Hótel Sögu, Japis, Músík og
myndum og verslunum Skífunnar.
*? » * . * \' ■
\ ■ t’M
' • . í
‘ ,!'/'•/ í
*
- •
*
*
f
- •/ fBm
Jessica Tivens - María Callas framtíðarinnar segja spámenn.
Vegslóðar
„Petite école frangaise"
Alliance Frangaise hefur starfrækt
frönskuskóla fyrir börn í vetur og nú hef-
ur verið ákveðið að bjóða upp á sumar-
námskeið ætlaö bömum á aldrinum 3-12
ára. Það hefst 9. maí og stendur til 21.
júní og kostar 5500 kr. Skráning fer fram
á Franska bókasafninu alla virka daga kl.
15-18 eða í síma 552 3870.
Norrænar vísur
Þegar veður og vindur fluttu Hönnu
Ragnarsdóttur burt frá íslandi fyrir tutt-
ugu árum og settu hana niður á strendur
Danmerkur þá var henni engan veginn
ljóst að það neflausa land
yrði framvegis heimaland
hennar. Þó hiaut svo að
verða. Meðan eiginmaður
hennar plægði saltan sjó
gætti hún bús og bama
og söng ljóð og lög sem
hún semur sumpart sjálf.
Hanna gaf út fyrstu hljómplötuna
sína 1989 og nú er sú fjórða komin út:
Söngurinn til þín. Norrænar vísur. Á
plötunni eru vísur frá íslandi, Sviþjóð,
Danmörku, Noregi og Finnlandi og með-
al höfunda ljóða og laga eru margir kunn-
ir norrænir listamenn. Hanna kemur
sjálf heim í byrjun júní og fylgir plötunni
Þórarinn Guðmundsson á Akureyri
hefúr gefið út fjórðu ljóðabók sina, Veg-
Efni ljóðanna er fjöl-
og formið bæði bund-
og óbundið.
Bókin skiptist í fimm
eftir efni en allir
snerta þeir á einhvern
tilfinningalíf fólks,
vináttu og góðvild-
hlýju milli manna,
missis og sárs-
auka. Gott dæmi um
Þórarins og úr-
vinnslu er ljóðið „Mikilvægi" úr fjórða
kafla bókarinnar:
Til eru margir mikilvægir strengir
sem vert væri að láta hljóma
mörg merkileg sýn
þess virði að gaumgæfa
samt er ekkert svo fullkomið
að mikilvægi þess sé algjört
og engin ást það lítilfjörleg
að hún sé ekki mikilvæg.
Undurfallega kápumynd á bókina gerði
Gígja Þórarinsdóttir myndlistarkona.
Hús Hillebrandts
Eins og áður hefur komið fram á
menningarsíðu er Leikfélag Blönduóss að
sýna nýtt leikrit eftir Ragnar Amalds um
átök við upphaf verslunar á staðnum fyr-
ir rúmum 120 árum: Hús Hillebrandts.
Næstu sýningar eru á miðvikudagskvöld-
ið 30. apríl kl. 21, l. maí kl. 14 og 2. maí
kl. 20.30. Sýningar eru í Félagsheimilinu
á Blönduósi.
Burtfararpróf
Annað kvöld verða burtfarartónleikar
á vegum Tónlistarskólans í Reykjavík í
Listasafni íslands. Það er Arnbjörg Sig-
urðardóttir flautuleikari sem prófið tekur
en Anna Guðný Guðmundsdóttir leikur
með á píanó.
Á efnisskrá eru verk eftir J.S. Bach,
Áskel Másson, Philippe Gaubert og
Prokofiev. Tónleikamir hefjast kl. 20.
Umsjón
Silja AOalsteinsdóttir