Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.1997, Blaðsíða 23

MÁNUDAGUR 28. APRÍL 1997
31
JL_
Nýir hátalarar -m
Hátalarar eru órjúfanlegur
hluti allra hljómtækja. Kepp- |
ast menn við að hafa þá sem
öflugasta og besta. Þeir rétt-
hyrndu hátalarar sem menn
þekkja í dag hafa þó þann |
ókost að þeir beina hljóðinu
aðeins í eina átt þannig að
menn þurfa að hugsa dálítið
um hvernig þeirr eiga að snúa
til þess að tónlistin komist sem
best til skila. Nú hefm' fyrir-
tækið SoundTube Entertain-
ment sent á markað nýja há-
talara sem ráða bót á þessum
vanda. Eins og sést á mynd-
inni eru þeir býsna óvenjuleg-
ir í laginu, þ.e. kringlóttir. Sú
lögun gerir það hins vegar að
verkum að þeir beina hljóðinu
jafnt í allar áttir svo að nú
þurfa menn ekki að snúa há-
tölurunum ef menn færa sig
um set í herberginu.
Stafræn myndavál
Canon hefur verið afkasta-
mikið í framleiðslu stafrænna
myndavéla. Fyrir nokkru
kynnti fyrirtækið Powershot
600 vélina og nú er komin
ódýrari útgáfa af henni,
Powershot 350.
Kostimir
sem þessi
vél hefur
umfram
þá dýr-
ari (fyrir
utan
verðið)
er að
hún hef-
ur breið-
ara sjón-
arhom og
auk þess kemst hún auðveld-
lega fyrir í vasanum. Mynda-
vél þessi hefur einnig 2 mega-
bæta minniskort sem getur
geymt allt að 47 myndum, auk
þess sem hægt er að tengja
hana bæði við tölvu og sjón-
varp. Nánari upplýsingar má
sjá á heimasíðu Canon,
http://www.ccsi.canon.com.
Áhrif tölvunotkunar
á börn
Mörg böm em klár á tölvu.
Oftast er það hið besta mál þar
sem það gerir þau reiðubúnari
til að takast á við þá tölvu-
væddu tilveru sem við lifum í.
Margir hafa hins vegar haft
áhyggjur af þvi að of mikil
tölvuseta geti haft neikvæð
áhrif á líkama bama. Nú er
hafin rannsókn á því hvaða
áhrif mikil tölvuseta hefur á
hendur, handleggi og axlir
barna. Nokkur börn voru próf-
aðir þannig að þeir taka vélrit-
unarpróf og spila leiki þar sem
þarf að nota mús. Á meðan eru
skynjarar notaðir til að kanna
hvað gerist þegar þessar hreyf-
ingar em notaðcU-. Niðurstöð-
umar leiddu m.a. í ljós að
álagið er minna ef lyklaborðið
og músin eru ekki efst á borð-
inu heldur á lægra innskots-
borði. Sum barnanna voru
ekki sammála þessu þar sem
þau vildu hafa lyklaborðið
hærra svo þau gætu séð lykla-
borðið þegar þau skrifuðu.

------*j Jj SjS} -----------------
Vísindamenn finna nýja aðferð til að mæla streitu:
Nota hráka í stað þess
að taka bláðsýni
Það er ekki auðvelt að gera ná-
kvæmar mælingar á streitu. Sú að-
ferð sem hefur verið notuð hvað oft-
ast er blóðsýni og hún þykir einnig
hvað áreiðanlegust. Bandaríski her-
inn er hins vegar ekkert mjög hrif-
inn af þessari aðferð. Menn þar á bæ
vilja eitthvað sem er auðveldara í
notkun til að geta mælt hvað orsak-
ar mesta streitu hjá hermönnum.
Vísindamenn í læknaskóla í Chicago
telja sig nú hafa fundið þessa lausn.
Hún er mjög einfold - hráki.
Hlutfall amylasa, sem er ensím í
munnvatni, eykst í réttu hlutfalli
við það álag sem maður verður fyr-
ir. Hið eiginlega hlutverk þessara
ensíma er að brjóta niður svokölluð
karbóhýdröt, sem meöal annars
finnast í pasta og kartöflum. „Við
höfum látið fólk ganga, skokka og
hlaupa og mælum síðan magn amyl-
asa í munnvatni. Og það magn
eykst mikið í hlutfalli við hjartslátt-
inn,“ sagði Robert Chatterton, sem
hefur umsjón með prófuninni. Það
er samt ekki nóg að mæla streitu
eingöngu með því að mæla hjart-
slátt því hjartsláttur fer eftir svo
Hlutfall amylasa er hærra eftir áreynslu.
mörgu öðru. Hjartsláttur er því ekki
besta aðferðin við að mæla líkam-
legt álag.
Lítill poki er notaður til að taka
munnvatnssýni. Ef munnvatnið
breytir um lit, er það merki um
streitu. Því hraðar sem liturinn
breytist, þeim mun meira er hlutfall
amylasa í munnvatninu.
Vísindamennirnir viðurkenna
það reyndar að pokinn sem notaður
er í tilraununum þurfi á einhverj-
um endurbótum að halda en þeir
eru samt vissir um að þessi aðferð
við að mæla álag og streitu beri til-
ætlaðan árangur. „Að taka blóð er
nóg til að gera sumt fólk stressað.
Þegar þessi aðferð er hins vegar not-
uð komumst við hjá því að valda
streitu hjá fólki á meðan við erum
að mæla streitu," sagði Chatterton.
Nú er bara að vona að bráðum
fari einhverjir að finna jafn þægi-
lega leið til þess að minnka streit-
una hjá fólki. Eflaust þurfa menn þó
að bíða eitthvað lengur eftir því að
það gerist. -HI/CNN
Tækni til að
rækta betri fiska
Gúmmídýnur
fyrir kýr
Oft hafa íslendingar reynt sig í
fiskeldinu með heldur misjöfnum
árangri og er óhætt að segja að
þessi grein sé í hópi þeirra at-
vinnugreina sem hvað verst hefur
gengið hér á landi. Þaö má velta
því fyrir sér hvort ekki hefði geng-
ið betur ef menn hefðu ráðið yfir
svipaðri tækni og vísindamenn í
Connecticut eru nú að gera til-
raunir með. Þar telja menn sig
hafa fundið aðferð sem leiðir til
þess að fleiri eigi kost á að fá betri
fisk á lægra verði. Slík framleiðsla
geti veriö til hagsbóta bæði fyrir
heilsu fólksins og bandaríska hag-
kerfið.
í sædýrasafninu í Connecticut
er nú verið að gera tilraunir með
að rækta fisk sem á ensku kallast
„tilapia." Fiskur þessi er sagður
vera laxfiskur og bragðast á svip-
aðan hátt og flyðra. Tankamir,
sem fiskamir em geymdir í, eru
minni en venjulega. Hins vegar
era þeir líka hreinni þar sem
vatnið er endurunnið og öll úr-
gangsefni era fjarlægð jafhóðum.
Fiskarnir vaxa líka hraðar
vegna nýrrar aðferðar sem byggist
á því að náttúrulegum vaxtar-
hormónum er bætt í hrogn
fiskanna. Þessi tækni hefur verið
þróuð af Thomas Chen, prófessor
við Connecticutháskóla. „Fóstur-
vísinum er gefið raflost og síðan
er hann færður aftur í útungunar-
tankinn,“ segir Chen. Þetta ferli
verður til þess að fiskurinn vex
allt að átta sinum hraðar en venju-
lega.
Kerfi þetta getur framleitt mik-
inn fisk í litlu rými. Talið er að á
eins hektara svæði sé hægt að
framleiða allt að tveimur milljón-
um fiska. Einnig er aðferðin mun
öraggari en þær fiskeldisaðferðir
sem áður hafa þekkst. Afuröirnar
verða bæði hreinni og heilsusam-
legri.
Einn galli er þó á gjöf Njarðar
og þaö er kostnaðurinn. Talið er
að stofnkostnaður við kerfið eins
og það er byggt upp núna sé 4
milljónir Bandaríkjadala (tæpar
300 milljónir íslenskra króna). En
þeir sem fundið hafa upp þetta
kerfi telja að Bandaríkjamenn eigi
eftir að spara mikið á þessari
tækni því hún dragi stórlega úr
innflutningi á fiski. En Banda-
ríkjamenn verða að bíða í ein-
hvem tíma, a.m.k. þrjú ár, eftir
því að fá fisk framleiddan á þenn-
an hátt á matardiskana hjá sér.
-HI/CNN
Ný tegund flugvéla
Boeing-flugvélaverksmiðjurnar
og Bell-þyrluverksmiðjurnar hafa
nú hafið framleiðslu á nýrri flugvél,
Bell Boeing 609. Flugvél þessi er 9
sæta og lítur út eins og venjuleg
flugvél af þeirri stærð með einni
undantekningu. í stað þess að
hreyflarnir snúist lóðrétt snúast
þeir lárétt, líkt og þyrluspaðar gera.
Þetta gerir það að verkum að véln
getur hafið sig á loft og lent næstrnn
lóðrétt en getur samt náð helmingi
meiri hraða en venjulegar þyrlur.
Ekki er búist við að vélin fari í al-
mennp sölu og framleiðslu fyrr en
árið 1999.
í Kalifomíu, þar sem t.d. vatns-
rúmið á upptök sín, býr bóndi að
nafni George McClelland. Einn góð-
an veðurdag fékk hann þá hugmynd
að kaupa gúmmídýnu fyrir kýmar
sínar og kostaði sú fjárfesting 25
þús. dollara (um 1,8 milljónir
króna).
Þessi fjárfesting reyndist borga
sig. Kýmar hafa mjólkað aðeins
meira og verða ekki eins oft veikar
og áður. „Kýrnar liggja þarna
ánægðar, og sumar þeirra jórtra
líka. Ef kýrin jórtrar þá er þaö
merki þess að hún er ánægð," sagði
McClelland.
Þessi nýjung McClelIands hefur
einnig verið staðfest af sérfræðing-
um. Frank Mongini dýralæknir
sagði að kýrnar væru ánægðari
vegna þess að dýnumar væru
mýkri og hreinni en sandurinn og
mykjan sem þær lágu í áður. „Viö
erum að koma í veg fyrir tauga-
spennu hjá kúnum. Ef við höfum
ófullnægjandi rúm þá kemur það
niður á andlegri heilsu okkar. Ég
held að þessar kýr séu ánægðar,"
sagði Mongini.
Verða koddar kannski
næstir?
Það er hugsanlegt að þetta nýja
flet kúnna hafi fleiri kosti en Mc-
Clelland segir að hann sjái þetta
fyrst borga sig þegar hann fer að
mjólka. „Ánægðar kýr skila vel,“
segir hann.
En McClelland hefur ekki látið
þar við sitja. Hann byggði einnig
nýja hlöðu fyrir kýrnar. „Á nótt-
unni höfum við ljósin kveikt svo að
þetta er í raun eins og lítið hótel fyr-
ir þær. Við gefum þeim líka fjórum
sinnum á dag. Það er gamalt mál-
tæki sem segir að ef við hugsum vel
um kýrnar hugsa þær vel um okk-
u *
ur,“ sagði hann.
Aðspurður hvort kýrnar gætu
mögulega lifað betra lífi sagði McCl-
elland: „Það er aldrei að vita. Við
eram nú að hugsa um að prófa að
setja kodda í fletið þeirra. En þeim
líkar vel viö dýnurnar núna.“
Það er ljóst að hér er á ferðinni
maður sem kann að láta dýrunum
líða vel. Örugglega gætu margir
bændur tekið þennan mann sér til
fyrirmyndar, án þess þó að undirrit-
aður sé að mælast til að þeir rölti í
næstu búð að kaupa dýnu fyrir
kýrnar sínar. -HI/CNN *
Er húsið með
flötu þaki?
Þú gerir það vatnshelt meö einni
yfirferð af Roof Kote. Efnið sem
límist við næstum öll þakefni, t.d.
tjöru og asfalt. Auðvelt I notkun og
endist 10 sinnum lengur en tjara
og asfalt. Taktu á málinu og kyn-
ntu þér möguleikana á viðgeröum
meö ROOF KOTE, TUFF KOTE
og TUFFGLASS viðgerðaref-
nunum. Efnin sem þróuö voru
1954 og hafa staöist tímans tönn.
Heildsala:
G K Vilhjálmsson
Smyrlahrauni 60 Sími 565 1297