Dagblaðið Vísir - DV - 01.05.1999, Qupperneq 31

JLlV LAUGARDAGUR 1. MAÍ 1999
útlönd ;
Kosningar til fyrsta þjóðþings Skota í 300 ár í næstu viku:
DV, Edinborg:__________________
Hann stóð undir minnismerki Sir
Walters Scotts og blés í sekkjapípu
sína. Klæddur í kilt - skotapils -
sjálfsagt samansett eftir öllum regl-
um ættarinnar og með fjaðraskúf
upp úr húfunni. Þetta er maður
sem gefur skít í Englendinga og kýs
Alex Salmond og Skoska þjóðar-
flokkinn.
Þegar hann tók sér hlé frá blæstr-
inum spurði ég hann hvað hann
ætlaði að kjósa i þingkosningunum
6. maí. Alex Salmond svaraði hann
að bragði og sagðist sjálfur heita
Richard MacDougall.
Þú styður þá sjálfstætt Skotland,
hélt ég áfram að spyrja.
„Tsja,“ sagði hann eflns. „Það er
flóknara mál. Ég hef ekkert á móti
Englendingum og það er ekki víst
að við Skotar græðum nokkuð á því.
Við getum ekki skorið á öll bönd eft-
ir öll þessi ár.“
Á móti krötunum
Já, en af hverju kýstu þá flokk
sem hefur það á stefnuskránni að
segja skilið við Englendinga?
„Ég vil bara ekki kjósa Verka-
mannaflokkinn. Þá gæti ég alveg
I eins kosið íhaldið. Af hverju ekki
að láta Salmond djöflast svolítið á
krötunum," sagði Skotinn og byrj-
aði aftur að spila.
Þetta er sem sagt ástæðan fyrir
að aðskilanaðarsinnar í flokki Alex
Salmonds fengu um tíma 40 pró-
senta fylgi í skoðanakönnunum.
Það fylgi hefur nú dalað mikið og er
28 prósent samkvæmt nýjustu skoð-
anakönnunum.
Skrekkur íTony Blair
Engu að síður var þetta nóg til að
Tony Blair, enski forsætisráðherr-
ann, óttaðist að veldi Englendinga í
Skotlandi myndi ljúka snarlega i
þingkosningunum 6. maí. Þá kjósa
Skotar í fyrsta sinn til þings i nær
300 ár.
Ég fór á fund Davids Scotts,
stjómmálaritstjóra The Scotsman,
helsta dagblaðsins í Skotlandi, og
spurði hann um viðhorf sekkjapípu-
leikarans á torginu.
Úánægjufylgið
„Þetta viðhorf er mjög algengt
meðal fylgismanna Alex Salmonds,“
sagdi David. „Hann dregur að sér
óánægjufylgi, alveg óháð því hvort
Alex Salmond er leiðtogi flokks
skoskra þjóðernissinna.
þessir kjósendur eru fylgjandi sjálf-
stæði eða ekki. Það eru þeir sem
segja: það er sami rassinn undir
I þeim öllum“ og eru til í að kjósa
hvern sem er bara ef hann lofar að
vera á móti ríkjandi stjórn.“
Ég bað David að lýsa Alex
Salmond. David sagði að hann væri
klókur stjórnmálamaður, of klókur
að mati sumra.
„Hann er það sem
stundum er kallað lýð-
skrumari. Hann veit yfir-
leitt hvað það er sem þarf
til að ná í atkvæði. En það
er engu að síður ekki rétt-
látt að kalla hann bara lýð-
skrumara. Salmond hefúr
nú í kosningabaráttunni
reynt að koma fram sem
ábyrgur stjórnmálamaður
og það kostar hann at-
kvæði.“
Velja sparnaðinn
David segir að minnk-
andi vinsældir Alex
Salmonds og Skoska þjóð-
arflokksins megi fyrst og
fremst rekja til þess að
Salmond lagði til að skatt-
ur yrði hækkaður um 1
pens til að standa straum
af kostnaði yfirvalda
vegna yfirtöku á verkefn-
um frá stjórninni í
London.
„Þetta líkar Skotum
ekki. Þeir vilja ekki
borga. Ef þeir eiga að
velja á milli sparnaðar og
sjálfstæðis þá velja þeir
sparnaðinn," segir David
Scott.
Annað mál er líka að
Salmond gagnrýndi að-
gerðir NATO í Kosovo.
Hann hefur tapað fylgi á
því,“ sagði David enn
fremur.
Flutningur á bákni
Alex Salmond er í raun
og veru andstæðingur
skattlagningar og flokkur
hans líkist mjög Framfara-
flokkunum á Norðurlönd-
unum. Þar hefur andstaða
við skattlagningu ásamt
þjóðernishyggju verið drif-
krafturinn. Fyrir vikið er
sérstaklega erfitt fyrir
Salmond að taka upp skattahækkan-
ir sem baráttumál.
Baráttan gegn bákninu hefur
alltaf verið kjarninn í stefnu Skoska
þjóðai-flokksins. Nú berst flokkur-
inn fyrir flutningi þessa bákns frá
London til Edinborgar í stað þess að
berjast gegn þvi. Þetta þýðir bara
meira en stærra bákn og hærri
skatta.
Vilja óábyrgan mann
„Niðurstaðan er að ef Salmond
reynir að sýna ábyrgð og viðra
óvinsælar skoðanir þá tapar hann.
Ef hann sýnir sig bara á knatt-
spyrnuvöllunum og talar um að
Englendingar hafi arðrænt Skota þá
eykst fylgið," sagði David.
Nú síðustu daga kosningabarátt-
unnar hafa fjölmiðlar aftur og aftur
beint athygli lesenda að kostnaðin-
um við að segja skilið við stjórnina
í Lundúnum.
450 milljaróa sjálfstæði
í The Scotsmann hafa blaðamenn
reiknað út að sjálfstæði kosti bein-
línis 450 milljarða íslenskra króna.
Þá er átt við flutning helstu stofn-
ana frá London til Edinborgar og út-
gjöld vegna varnarmála.
Við þetta bætist að nú þegar er
hallinn á fjárlögum Skotlands 800
milljarðar íslenskra króna. Þetta er
fé sem stjórnin í London greidir.
Á móti kæmi að Skotar fengju yf-
irráð yfir olíulindunum í Norðursjó.
Það er þó vonarpeningur því ef olíu-
verð er lágt og nærri 10 Bandaríkja-
dalir á tunnuna er enginn gróði af
olíuvinnslunni.
Þessar tölur hafa skotið mörgum
þjóðemissinnuðum Skotanum skelk
I
■ iP
Kvikmyndaleikarinn Sean Connery hefur lagt málstað skoskra þjóðernissinna lið í kosningabarátt-
unni, við mismikla
tómstundaskoti.
hrifningu heimamanna á Skotlandi. Þar hefur lelkarinn verið kallaður
í bringu. Það kostar að vera sjálf-
stæður og mjög auðvelt að spara sér
þau útgjöld. „Þetta er of dýrt sjálf-
stæði," sagði Davið Scott.
Fáir sjálfstæðissinnar
Davið Scott sagði að ef gengið
væri til þjóðaratkvæðis um sjálf-
stæði nú myndu leikar fara 25 pró-
sent gegn 75 prósent aðskilnaðar-
sinnum í óhag. Flestir Skotar líta
sem sagt ekki á sjálfstæði sem raun-
hæfan möguleika.
Skoski þjóðarflokkurinn vill
halda slíka þjóðaratkvæðagreiðslu
og ef til vill aftur og aftur þangað til
hagstæð niðurstada fæst, rétt eins
og í Québec.
Enn sem komið er hefur aðeins
náðst meirihluti fyrir að stofna
heimastjórn og kjósa til sérstaks
þings. Til þessa þings með 73 þing-
sætum á nú að kjósa. Þessi áfangi
er stór og hefði verið óhugsandi fyr-
ir nokkrum árum.
Takmörkuð heimastjórn
Nýja stjórnin fær þó aðeins tak-
mörkuð völd. Heilbrigðis-, félags-
og skólamál koma í hennar hlut.
Einnig samgöngur innanlands og at-
vinnumál. Utanríkismál eru ekki
með og ekki heldur fjármálin. Skot-
um verður skammtaður peningur.
Löggjafarvald þingsins verður og
takmarkað við innansveitarmál og
heitustu aðskilnaðarsinnarnir segja
að Alex Salmond hafi svikið mál-
staðinn með því að taka við þessu
þingi eins og hverri annarri dúsu.
í Skotlandi eru til einarðir sjálf-
stæðissinnar en þeir eru fáir og ein-
angraðir og ósáttir við Skoska þjóð-
arflokkinn.
Eftir kosningar verður að mynda
ríkisstjórn. Eins og staðan er nú er
líklegast að Verkamannaflokkurinn
og Frjálslyndir fari saman í stjórn.
Verkamannaflokkurinn er nærri
því að fá hreinan meirihluta en
gæti þurft stuðning Frjálslyndra.
Samsteypustjórn
Síðustu skoðanakannanir gera
ráð fyrir að Verkamannaflokkurinn
fái 46 til 48 prósenta fylgi. Frjáls-
lyndum og íhaldsmönnum eru ætl-
uð 10 til 12 prósent. Alex Salmond
segir að Verkamannaflokkurinn og
Erlent
éttaljós
l||®§
■
Frjálslyndir hafi nú þegar komið
sér saman um stjórnarsamvinnu og
að Tony Blair sé guðfaðir þeirrar
stjórnar. Ríkisstjórn Skota sé því
soðin saman í London eins og allt
annað.
„Ég geri ráð fyrir að Alex
Salmond sætti sig vel við þessa nið-
urstödu. Hann nær ekki völdum en
verður í öflugri stjórnarandstöðu
næstu fjögur árin,“ sagði Davið
Scott, þegar DV ræddi við hann.
Salmond í
stjórnarandstöðu
„Þetta verður hörð
stjórnarandstaða. Sal-
mond er mjög duglegur
maður. Hann er gáfaður
og hann hefur úthald. Það
verður því ekki létt að
stjóma með hann í stjórn-
arandstöðu og að fjórum
árum liðnum gæti hans
tími verið runninn upþ,“
sagði Davið Scott.
Skotar stoltir
Skotar eru stoltir. Þeir
halda mikið upp á þjóð-
hetjur sínar og eru ekki
síður en Serbar minnugir
á gamlar orrustur. Þeir
halda fast í gamlar hefðir
og era að þvi er virðist á
yfirborðinu meiri sjálf-
stæðissinnar en dverg-
þjóðir eins og íslendingar.
Samt hafa þeir aldrei
krafist sjálfstæðis og ekki
barist fyrir sjálfstæði síð-
ustu aldirnar. Þeir gang-
ast bara upp i að vera
Skotar á þjóðlegum tylli-
dögum en hverdags era
þeir eins og hverjir aðrir
Bretar.
Tómstunda-Skot-
ar
Athyglivert er að sjálf-
stæðisandinn er mestur
meðal brottfluttra Skota.
Skoskum þjóðernissinn-
um berst fé og andlegur
stuðningur frá afkomend-
um Skota í Ameríku - og
þeim sem síðar hafa flutt
burt. Þar er frægastur
stórleikarinn Sean Conn-
ery. Hann styður sjálf-
stæði en býr í Bandaríkj-
unum.
Þetta þykir mörgum
heimamönnum undarlegt. Það eru
þeir sem verða borga brúsann -
ekki Tómstunda-Skotarnir. Sjálf-
stæðishugsjónin er dýr.
Unga fólkið vill sjálf-
stæði
Yngra fólk virðist þó fremur fylgj-
andi sjálfstæði en eldra. Ný könnun
sýnir að 60 prósent fólks innan við
35 ára aldur lítur fyrst á sig sem
Skota, svo Breta. Meirihluti þeira
sem eldri eru en 65 ára telja sig hins
vegar fyrst Breta og svo Skota.
Enn era hugmyndirnar um end-
anlegt sjálfstæði ómótaðar. Skoski
þjóðarflokkurin vill t.d. halda í El-
ísabetu Englandsdrottningu en fá
fufl yfirráð allra sinna mála. Aðrir
vilja stofna lýðveldi og segja endan-
lega skilið við The United Kingdom
- Sameinaða konungdæmið.
Þinghús úr rústunum
Flestir eru þó sáttir við heima-
stórnina sem nú verur sett á fót.
Nýja þingið verður fjörug stofnun.
Skotar hafa alltaf getað rifist og það
er dæmigert að þar sem þinghúsið á
að rísa eru nú rústir einar.
Aðeins er búið að rífa húsin sem
voru fyrir en framkvæmdir við ný-
bygginguna eru ekki hafnar enn og
svartsýnismennirnir segja að svona
verði þingið: Eins og haugur af
múrsteinum og járnplötum.
Hinir bjartsýnni segja að nýja
þingið verði upphaf nýrra tíma.
Þar fái Skotar æfingu í að stýra sín-
um málum og verði svo að fullu
sjálfstæðir eftir 15 til 20 ár.
Gísli Kristjánsson